Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 01.01.1943, Page 130

130
gerði, og sjást nú íáar minjar þess, að þar hafi bær verið, en tún er
þar nokkurt enn; þó hefur sjór brotið eitthvað af því. Tún þetta mun
aðallega hafa gróið upp undan sjófangi; fiskur borinn þangað upp til
skipta, kasaður þar áður en upp var borinn til herzlu; þorskhöfuð og
hryggir þurrkaðir þar, og öðrum fiskúrgangi kastað þar út, — en und-
an honum grær jörð fljótast. Dtræði var mikið úr Herdísarvík og hafði
verið öldum saman, og var talið með beztu verstöðvum austanfjalls,
og við og við var gert út þaðan fram á þriðja tug tuttugustu aldar.
Fiskisælt var þar í bezta lagi og lending góð; þó var oít nokkur lá
í bótinni, þar sem lent var, þótt útsjór væri allgóður. Fiskurinn var
yfirleitt hertur til útflutnings, og má enn sjá þurrkgarða á allstóru
svæði í brunabelti uppi undir fjalli. Var fiskurinn, eftir að hafa legið
í kös, jafnvel í fleiri vikur, borinn á bakinu eða í laupum eða kláfum
til þurrkgarða. Þetta, að kasa fisk undir herzlu, var talsvert vanda-
verk, enda formenn vandlátir þar um, því að ef illa var gert, gat meira
eða minna af fiski, sem í kösinni var, stórskemmzt, en þetta er önnur
saga og því ekki sögð nánar hér.
Landi í Herdísarvík má skipta í tvennt, er lýsa á. Fjallinu með sínu
upplandi og landi neðan fjalls. Neðan fjalls er landið aílt brunnið,
— hraun eldri og yngri. Eldri hraunin mikið gróin og fjárbeit þar
með ágætum. Fjallið er allt að kalla skriðurunnið hið neðra, en háir
og fagrir hamrar hið efra. Þó eru nokkrar grónar brekkur í fjallinu
vestanverðu, og er þar dálítið viðarkjarr. Fjallið má teljast allt jafn-
hátt og brúnir þess sléttar og reglulegar.
Hlunnindi Herdísarvíkur voru talin: Sauðíjárbeit góð, svo að af
bar, bæði til fjalls og fjöru. Útræði ágætt, og er þá aðallega átt við
góða lendingu og fiskisæld. Viðarreki var, þegar reka-ár komu, oft
allmikill, og nú, um síðastliðin 50—60 ár, silungsveiði tií skemmtun-
ar og nokkuð til búdrýginda. Fiski og hrognkelsum skolaði þar stund-
um á land til muna seinni part vetrar, þegar fiskur var í göngu. Flæði-
hætta við sjó engin fyrir sauðfé, og er það mjög mikill kostur, þar
sem fé gekk svo mikið sjálfala allan ársins hring. Fjöruskjögur í ung-
lömbum þekktist ekki, og mun þar um valda, að fjaran er ekki mjög
sölt sökum vatna, sem um hana renna, — en sér í lagi þó kjarna-
mikill gróður til landsins, strax upp frá fjörunni, og í þriðja lagi mætti
nefna, að fjörubeitin er fyrir það mesta bitfjara, en ekki rekafjara.
Til galla má helzt telja, að mjög sterk veður af norðri koma þar
stundum, og kom fyrir, að skaði hlytist af, ef hey voru á túnum, og
máttu búendur illa við, þar eð heyskapur er enginn utan túns, en þau
heldur lítil.