Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 01.01.1975, Page 124

128
ÁRBÓK FORNLEIFAFÉLAGSINS
og líka þeir stóru öskuhaugar sem eru hér, og hefur mönnum þótt
mikið hægra til sjóar, því það er töluvert bratt upp í dalinn frá
bænum sem nú er. En að öðru leyti hefur það verið betra, að hann
hafi staðið upp í dalnum, því þar er mesta og besta landið og meiri
hluti af engi. Bærinn Upsir hefur dregið nafn af hraunhæð mikilli,
sem sprungið hefur fram úr fjallinu utan til við dalinn í fornöld og
sest að nokkuð fyrir ofan bæinn, og er sú hæð kölluð Upsi,39 og gat
bærinn fengið það nafn eins þó að hann hafi verið byggður í fyrstu
upp í dalnum, því þar hefur hann þá staðið rétt sunnan undir Upsa-
horninu. Fjallið, sem Upsinn hefur sprungið úr, heitir Bæjarfjall.
50. Brekkurnar hjá Grafarhúsum, þar sem haldinn var sátta-
fundurinn milli Karls og Ljótólfs á Hofi. Gröf heitir bær næstur fyrir
utan Hof, en brekkan hjá Grafarhúsum (má geta til) að hafi verið
hæð sú, sem bærinn Brautarhóll eður Brautarholt stendur nú á, og
hafi þá ekki verið byggður, og hafi þá verið ein jörð. Báðar þessar
jarðir eru kirkjukot frá Völlum og næstir bæir fyrir sunnan, og
liggur þjóðvegurinn um hjá þessum bæjum út að Völlum.
22. kapítuli.
51. Gervinesá, Brimnesá réttara, og svo kölluð enn í dag og hefur
líklega verið kölluð svo frá upphafi, og er það misrit í sumum hand-
ritum sögunnar.40 Þessi á kemur ofan af Upsadal og rennur ofan
fyrir sunnan túnið á Upsum, og eru landamerki Upsa að sunnan
milli fjalls og fjöru. Bær er líka fyrir sunnan ána, sem Brimnes
heitir.
52. Dælar þeirrar sem ofan er og suður er frá ánni: Svo stendur
í sögunni, þar sem Ljótólfur sat fyrir Karli og austmönnum. —
Þessi dæld en nú kölluð Brimnesláy.41 Hún liggur suður ofan frá
túninu á Brimnesi og niður að sjó. Þessi dæld var vel hæfileg til
fyrirsáturs, því þar getur fjöldi manna og hesta dulist svo ekki
3» Oftast þó Upsinn, með ákveðnum greini; sagt er „í Upsanum".
•i'i Þetta er alveg rétt hjá Þ. Þ. Gervinesnafnið ætti aldrei að sjást framar,
því það á rót sína að rekja til afbökunar í handriti séra Jóns Erlendssonar af
Svarfdælu, og mun þar hafa staðið Brimnesá, eins og áin heitir enn, sbr.
Eyfirðinga sögur 1956, bls. 191, og Svarfdælasögu 1966, bls. 58. Sjá og
Kálund II, bls. 93.
•41 Brimneslág eða Lágin er forn og gróinn farvegur Brimnesár. Þar sem bar-
daginn á að hafa staðið hefur verið rannsakaður merkilegur kumlateigur,
sjá Kuml og liaugfé, bls. 122—130. Öllum staðháttum er mjög vel lýst í
Svarfdælu eins og Þ. Þ. segir.