Árbók Hins íslenzka fornleifafélags

Árgangur

Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 01.01.1975, Blaðsíða 97

Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 01.01.1975, Blaðsíða 97
FÖNG TIL BÚMARKAFRÆÐI 101 í Seli varð þrjú strik, III. Áhaldamark í Hæðunum var og er IXI, eða gamla áhaldamarkið með einu striki framan við. Allir vasahnífar Ragnars í Skaftafelli voru markaðir með því á kinnum, er mig bar að garði hans vorið 1975, en ríf hnífaeign er honum nauðsyn sökum selveiða í látrum og skinnaverkunar. Hér hittist því enn eitt dæmi um. lifandi búmark árið 1975. Varðandi þetta efni mætti enn safna miklu efni á bóndabýlum. Söfn reipahaglda, sem þar er að finna, eru til mestra muna ókönnuð, en merkingar þeirra eru mikið rannsóknarefni. Á einni högld getur maður hitt fyrir mörk margra bænda, því reipi gengu sölum á upp- boðum. Haustið 1975 fékk ég gamla tréhögld hjá Þorgilsi Jónssyni bónda á Ægissíðu í Holtum. Hún var með einu brennimarki, JI, og fjórum skornum mörkum, XI, 14, A og margumtalaðri kló sem er algengust allra varðveittra marka. Niðurstaða athugana minna er þá þessi: Orðið búmark virðist víðast með öllu horfið úr mæltu máli á þessari öld. Utan Eyjafjalla hef ég hitt einn mann sem telur sig muna það úr máli föður síns, Eyjólf Eyjólfsson á Hnausum í Meðallandi, en vel má það vera fleirum kunnugt. Orðið áhaldamark hefur sama gildi, þótt að sönnu virðist það ekki eingöngu þurfa að vera bundið við búmark. Orðið búmark er á fyrri öldum einnig notað um fjármark, a. m. k. sumsstaðar á landinu. Fram um miðaldir er búmark stungið í inn- sigli og hefur við undirskrift bréfa sama gildi og eiginhandarnafn. Líkur benda til að búmörk hafi gengið að erfðum líkt og t. d. fjármörk og gátu því fylgt sömu jörð um langan aldur þar sem sama ætt sat að búi. Viðarmörk fylgdu óbreytt ákveðnum rekum um aldaraðir að því er virðist. Frá síðari tíma hittast dæmi þess að viðarmark jarðar og búmark væri hið sama. Ljóst er að sveifla verður í búmarkatísku íslendinga á seinni hluta 17. aldar og upp úr aldamótunum 1700. Búmörkin gömlu, sem að drjúgum hluta eru bandrúnir, fara að falla í valinn og mörkin verða einstaklingsbundnari. Þau fáu erfðamörk, sem haldist hafa fram á þennan dag, eru nánast eftirlegukindur. Hugsanlega er þessi breyt- ing að einhverju leyti tengd hamagangi 17. aldar gegn galdri, þar sem augljós tengsl eru milli búmarka og galdrastafa. Einnig geta þar komið til greina bein áhrif af samskiptum við aðrar þjóðir. Líta verður svo á að sérhvert mark, sem bóndi markar með bús- hluti sína, sé búmark hans. Skiptir þá engu máli þótt það sé aðeins í formi upphafsstafa bóndans, skornum eða brennimerktum, með got- nesku eða latnesku letri. Mörg búmörk og viðarmörk byggð á latnesku
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64
Blaðsíða 65
Blaðsíða 66
Blaðsíða 67
Blaðsíða 68
Blaðsíða 69
Blaðsíða 70
Blaðsíða 71
Blaðsíða 72
Blaðsíða 73
Blaðsíða 74
Blaðsíða 75
Blaðsíða 76
Blaðsíða 77
Blaðsíða 78
Blaðsíða 79
Blaðsíða 80
Blaðsíða 81
Blaðsíða 82
Blaðsíða 83
Blaðsíða 84
Blaðsíða 85
Blaðsíða 86
Blaðsíða 87
Blaðsíða 88
Blaðsíða 89
Blaðsíða 90
Blaðsíða 91
Blaðsíða 92
Blaðsíða 93
Blaðsíða 94
Blaðsíða 95
Blaðsíða 96
Blaðsíða 97
Blaðsíða 98
Blaðsíða 99
Blaðsíða 100
Blaðsíða 101
Blaðsíða 102
Blaðsíða 103
Blaðsíða 104
Blaðsíða 105
Blaðsíða 106
Blaðsíða 107
Blaðsíða 108
Blaðsíða 109
Blaðsíða 110
Blaðsíða 111
Blaðsíða 112
Blaðsíða 113
Blaðsíða 114
Blaðsíða 115
Blaðsíða 116
Blaðsíða 117
Blaðsíða 118
Blaðsíða 119
Blaðsíða 120
Blaðsíða 121
Blaðsíða 122
Blaðsíða 123
Blaðsíða 124
Blaðsíða 125
Blaðsíða 126
Blaðsíða 127
Blaðsíða 128
Blaðsíða 129
Blaðsíða 130
Blaðsíða 131
Blaðsíða 132
Blaðsíða 133
Blaðsíða 134
Blaðsíða 135
Blaðsíða 136
Blaðsíða 137
Blaðsíða 138
Blaðsíða 139
Blaðsíða 140
Blaðsíða 141
Blaðsíða 142
Blaðsíða 143
Blaðsíða 144
Blaðsíða 145
Blaðsíða 146
Blaðsíða 147
Blaðsíða 148
Blaðsíða 149
Blaðsíða 150
Blaðsíða 151
Blaðsíða 152
Blaðsíða 153
Blaðsíða 154
Blaðsíða 155
Blaðsíða 156
Blaðsíða 157
Blaðsíða 158
Blaðsíða 159
Blaðsíða 160
Blaðsíða 161
Blaðsíða 162
Blaðsíða 163
Blaðsíða 164

x

Árbók Hins íslenzka fornleifafélags

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Árbók Hins íslenzka fornleifafélags
https://timarit.is/publication/97

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.