Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 05.01.1986, Blaðsíða 35

LILJA ÁRNADÓTTIR
KÚABÓT í ÁLFTAVERI VIII
Aldursákvörðun
Nú skulu tínd til atriði, scm sagt gcta til um aldur bæjarrústanna í
Kúabót.
Húsaskipan bcndir til þcss, að bærinn sé frá miðöldum. Hcnni svipar
til þcss scm við þckkjum frá Gröf í Öræfum, scm lagðist í cyði 1362 við
öskufall frá gosi í Öræfajökli.'4 Bærinn í Kúabót er þó allmiklu stærri
í sniðum en í Gröf cnda hcfur vcrið þar kirkjustaður. Um nákvæmari
tímasctningu innan miðaldanna vcrður að lcita fanga í gjóskulagafræð-
inni og íhuga hvort cinhver fundinna forngripa veiti svör varðandi
tímasetninguna. Það skal þó tekið fram, að enn cr ýmislcgt órannsakað
í sambandi við munina.
Kötlugosum fylgja jökulhlaup scm flæða yfir stór svæði á Mýrdals-
sandi og valda tjóni á því landi og mannvirkjum sem fyrir verða. Auð-
scð var að bærinn hefur farið í cyði eftir jökulhlaup, scm m.a. skildi
eftir sig rúmlega 25 cm lag af leir og sandi á gólfum í frambænum, það
lag var nú undir rofum úr þökum. Tímasetning á gosinu, sem olli þcssu
hlaupi, væri jafnframt tímasctning á cyðingu bæjarins.
Engin þckkjanleg gjóskulög fundust við uppgröftinn á frambænum
árin 1972 og 1973.':, Árið 1974 þcgar baðstofan var rannsökuð komu í
ljós kekkir í suðurvcgg hcnnar með svörtu gjóskulagi. Auk þess fannst
í moldinni smávegis af ljósum gjóskukornum, sams konar og þau sem
mynda gjóskulagið úr Öræfajökli 1362. Niðurstöður jarðfræðinga voru
þær að gjóskulagið væri úr Kötlugosinu 1416.16 Hægt var að sjá, að svarta
gjóskulagið var á 2—3 cm dýpi í kökkunum og má ætla, að þeir hafi
vcrið stungnir alllöngu síðar, e.t.v. 20—40 árum cftir gosið. 8 Þar af
leiðir, að a.m.k. baðstofan hcfur vcrið hlaðin cftir 1416, scnnilega á
14. Gísli Gestsson: Gröf í Öræfum, Árbók hins íslcnzka fornleifafclags, Rvk. 1960, bls. 5-87.
15. Sbr. dagbæktir Gísla Gcstssonar um tippgröftinn í Kúabót.
16. Guörún Larscn: Grcinargcrð um gjóskurannsóknir í Kúabót í og Sigiirðnr Pórarinsson: Grcinar-
gcrð tnn gjóskurannsóknir í Ktiabót II, óprentaðar skýrslur.
17. Guðrún Larscti: santa hcimild.
18. Gísli Gcstsson: Fjórar baðstofur, Minjar og mcnntir. Afmælisrit hclgað Kristjáni Eldjárn 6. dcs-
ember 1976, Rvk. 1976, bls. 197.