Óðinn - 01.01.1933, Qupperneq 5

ÓÐINN
5
mælt; komust þeir austur undir mynni Faxa-
flóa, og ætluðu inn til Reykjavíkur, en þá brast
á þá ofsastormur, svo þá hrakti suður og austur
í haf í stefnu á Irland. Komust þeir með naum-
indum inn til Glasgov á Skotlandi 13. nóv. 1859.
Þessi för ShalTners þótti hin frækilegasta, og
undruðust menn hugrekki hans og dugnað,
snerust þá margir málsmetandi menn á sveif
með honum og veittu honum styrk bæði fjár-
hagslega og með góðum áhrifum á aðra.
Ofursti ShaíTner ritaði i blöðin og hjelt fyrir-
lestra um þessa för sína allvíða, og þar á meðal
í kgl. landfræðisfjelaginu í Lundúnum og var
víðast vel tekið.
Danastjórn framlengdi einkaleyfisfrestinn og
landi hans I. R. Crosskey kaupinaður í Lund-
únum og verslunarhúsið I. R. Crosskey & Co.
Iögðu fram fje til að hefja á næsta sumri annan
leiðangur til frekari rannsókna og undirbúnings.
Tvö skip voru ætluð til þessa, fyrst »RulIdog«,
sem aðallega var ætlað að mæla hafdýpið á
hinni fyrirhuguðu leið, það var herskip og hafði
Sir Leopold M’CIintock forustu á því skipi.
Það var gufuskip.
Sir M’Clintock hafði verið á Fox í þeim leið-
angri, sem farin var til að leita Franklins, og
hafði getið sjer góðan orðstír.
Hitt var einmitt þessi sami Fox. Það var
seglskip með hjálparskrúfu. í fyrstu var það
lystisnekkja Sir R, Suttons í Apardjóni (Aber-
deen), en lafði Franklín fjekk það handa Sir L.
M’Clintock er hann fór að leita að manni henn-
ar John Franklin. Fjekk það þá tvöfalda klæðn-
ingu af 3" plönkum ásamt bindingsverki langs
og þvers að innan úr sverum trjám alt seymt
saman með eirgöddum, enn fremur ótal járn-
styttur, krappa og bönd, þar sem mest þótti
við þurfa. Skipið var 3 vatnsþjett hólf aðskilin
með plönkum. Að framan var skipið járnklætt
og myndaðist þar hvöss egg á stefninu, eins
og á meitli.
Það var 122 fet á lengd, 24 fet á breidd og
12 fet á dýpt, alt enskt mál, og lestaði 177 tns.
Það hafði 2 lágþrýstingsvjelar eftir Penns sam-
setningu, og sneru þær skrúfunni 86 snúninga
á mínútu og höfðu báðar til samans 25 hestöfl
og drifu skipið 47« mílu á vöku, og eyddu þá
1 tunnu af kolum á klukkustund. Skipið hafði
2 skrúfur og 1 til vara. Fox hafði sýnt það áður
að hann þoldi svaðilfarinar, og því var hann
kjörinn til að flytja forstjórann — Shaflner ofursta
— og þá vísindamenn og leiðtoga, sem þurfa
þótti til fararinnar, en til þessa varð að breyta
innri byggingu skipsins, því síðast hafði hann
verið hafður til selaveiða, og vildi keimurinn
frá þeirri meðferð lengi loða víð til mikilla ó-
þæginda fyrir suma farþegana.
Seglbúnaður á Fox var eins og á 3-sigldri
skonnortu með tveim toppseglum.
Skipunum var ætlað að hittast í Grænlandi,
og átti þá að ákveðast hvar siminn yrði lagður
að og frá ströndum Grænlands, en annars átti
Fox að fara til Færeyja og Islands, Grænlands
og Labrador, rannsaka og velja leiðir og lend-
ingarstaði, og því voru í förinni menn, sem
höfðu búið sig út til landferðanna. Sjerstaklega
áltu þó þessir landkönnunarmenn að rannsaka
lendingarstaði á austurströnd Grænlands nálægt
Prins Kristjáns-sundi, og á íslandi nálægt Dyr-
hólaey. Var jafnvel gert ráð fyrir, að Fox þyrfti
að dvelja vetrarlangt þar norðurfrá og þvi var
skipið fylt af kolum — 750 tunnur — og vistum.
Af niðursoðnum matvælum var þar: nauta-,
kinda- og kálfakjöt, svo og saltað og reykt svina-
kjöt — skinkur — fyrir utan kálmeti og grænmeti.
Af drykkjarföngum segir Zeilau að þar hafi
verið »plenty«, sjerstaklega: Ale, Porter, Sherry,
Portvin, Rauðvín, Kampavín, Koníak, Romm,
að ógleymdu Wisky. — Crosskey-menn höfðu
jafnvel ekki gleymt vindlum og vindlingum, og
í eftirmat var alskonar lostæti.
Sjókort voru nægileg bæði frá danska og enska
sjókortaarkivinu og verkfæri til allskonar mæl-
inga bæði á sjó og landi, þar á meðal loftvog
til hæðamælinga, mjög nákvæm og þá sjaldfeng-
inn gripur. Þá voru tjöld og sleðar til landferða,
2 slúppur og 1 gig — björgunarbátur til sjóferða,
þar að auki íssngir og gúttaperkabátur. í skip-
inu var fullkomin smiðja með flestum áhöldum
bæði til trje- og járn-smíðis, í einu orði sagt, var
útbúnaður allur hinn fullkomnasti.
Þessir voru yfirmenn á Fox:
Kapteinn Allan Young, yfirfararstjóri leiðang-
ursins; hann hafði verið með Sir L. M’Clintock
í þeim leiðangri er fyrr var nefndur. Navigatör
og mælingamaður á skipinu C. C. Davis undir-
fararstjóri. Hann var úr enska sjóliðinu, hafði
verið í suðurhafsleiðangri með Sir James Ross,
og getið sjer góðan orðstlr. Þriðji var talinn of-
fursti Shaffner. Hinn 4. var Dr. John Rae, for-
L