Tímarit Hins íslenzka bókmentafélags - 01.07.1882, Blaðsíða 4

140
kon jarl, voru beinlfnis galdrar, að því er menn trúðu.
—Um þorstein uxafót, sem aldrei var skáld, stendur
þetta: „þórgunna . . . kennir honum margt í fornum
fræðum“ (Fornm. s. 3,113); þorsteinn er raunar við
tröll og forynjur riðinn, en kemur aldrei fram sem fjöl-
kyngismaður eða galdramaður, heldur sem kraptamað-
ur og kappi. Um Hallbjörn hala er greinilega sagt,
að „sakir þess at hann var ekki skáld, at hann hafði
þeirrar listar eigi fengit, fekk hann ekki kveðið“—fyrr
en þorleifur jarlaskáld kom til hans í draumi og tog-
aði á honum tunguna (Fornm. s. 3, 102—103)—glöggari
dæmi en þetta og um Sighvat geta menn varla hugs-
að sér upp á það, að menn hafi skoðað skáldskapinn
sem náttúru-gáfu, en eigi fenginn með lærdómi af
mönnum. Ekkert verður markað af 6. og 7. cap. í
Ynglingasögu, þar sem talað er um atgervi og íþrótt-
ir Óðins, nema hvað skáldskapur, hendingar, rúnir,
ljóð, seiður, galdur og fjölkyngi rennur þar allt saman,
eins og vér drápum áður á.
Háttatal Snorra (ásamt skáldskaparmálum) eru
hinar einustu reglur fyrir fornum skáldskap er vér
þekkjum; en þær voru eigi gefnar fyrr en löngu ept-
ir að hin eldri höfuðskáld höfðu verið uppi, enda eru
þær og út af þeirra skáldskap spunnar; en þessi höf-
uðskáld höfðu engar höfuðreglur að yrkja eptir, ekki
fremur en Hómer og Hesiódus. „Tilfinningin“ var hin
einasta regla þessara (og allra) skálda. Einmitt þess
vegna getur enginn maður „lært“ að yrkja, því eng-
inn getur „lært“ tilfinninguna; en hún styrkist með
lærdómi, hvort hann heldur er form (hættir, metrik) eða
efni. Ef vér látum „reglur“ eiga sammerkt við lær-
dóm eða kunnustu í víðari merkingu, þá verður að telja
Gylfaginningu og allar sögur þess kyns. Formlegar
reglur eða rímreglur finnast hvergi verulegar nema f
háttatali Snorra, en vér finnum hvergi sannanir fyrir