Eimreiðin - 01.01.1906, Síða 16

i6
»Halda skaltu hvíldardaginn heilagan« er þriðja skipan Mó-
sesar. Pað boðorð er hlífðarlaust brotið fimtíu og tvisvar sinnum
á hverju ári á hverjum bæ. Hjá því verður ekki komist með
nokkru móti. Fjárhirðing sumar og vetur er sú lífsnauðsyn, og
meðferð eða hagnýting málnytu, sem ómögulegt er að komast
undan eða hliðra sér hjá, og er dauðinn vís að öðrum kosti. Nú
er öllum boðið að lengja líf sitt. Og þegar ekki er unt að halda
þetta boðorð, þá er eðlilegt, að hinum sé hætt. — Yfirleitt mun
sú skoðun vera útbreidd hér um sýsluna, að boðorðin séu runnin
undan tungurótum einhvers vitrings og siðfræðings, en ekki bein-
línis »guðs orð«. En fáir tala nú um það með annarri eins léttúð
eins og Jakob gamli á Breiðumýri (Kobbi á Hamri, sem Bjarni
amtmaður yrkir um). Hann sagði, að Móses hefði »diktað lög-
málið meðan hann lá á tóugreni í Sínaífjalli«. —
»Heiðra skaltu föður og móður«. Hvernig skyldi það vera
haldið? Hér er stórt efni fyrir hendi og margþætt. Enginn
kostur er að rekja það í sundur til hlítar. En hér tjáir ekki að
fara yfir á hundavaði, því undir yfirborði þessarar málsgreinar er
mikið djúp, sem margir lækir renna í og margar uppsprettur.
Par mætast gamlar og nýjar skoðanir, framsóknin og úrelti hugs-
unarhátturinn o. s. frv. Yfirleitt heiðra börnin foreldra sína hér
í sýslu að því leyti, að þau sjá þeim farborða í ellinni, ef þau
geta. En undantekningar eru þó frá þeirri reglu. Núna í sumar
kom t. d. krafa til oddvitans hérna í hreppnum frá bjargálnamanni
í Eyjafirði, um meðlag með móður sinni, Petta er alls ekki eins
dæmi; og áður var þessi maður búinn að krefjast sömu ósvinn-
unnar. en fékk afsvar — að því er hann mun hafa kallað: honuin
var sagt að koma með kerlinguna. En það vildi hann ekki, því
að reyndar vann hún eins og vinnukona fyrir búi hans og börnum.
— Eg sagði að maðurinn væri bjargálnamaður. Eg kalla það sé,
þegar hann hefir kostað son sinn á Möðruvallaskólann, — Ég
hefi þekt þó nokkurar konur, ellihrumar, á sveitinni, sem hafa
átt tjölda barna á lífi, bæði hér og í Vesturheimi. Og þó að þau
hafi verið fátæk, þá mundu þau þó hafa getað haldið uppi heiðri
móður sinnar að þessu leyti, ef viljinn hefði verið einbeittur og
þau lagt saman til framfærslunnar. Gamla sagan um gömlu
hjónin, sem ungu hjónin settu út í horn við tréskálina, er altaf ný.
Enginn vafi er á því, að þjóðmenningunni er ábótavant í meira
lagi, þar sem þetta kemur fyrir oft og víða. — Auðvitað er það,