Dagblaðið Vísir - DV - 19.06.1982, Blaðsíða 35

DAGBLAÐIÐ & VISIR. LAUGARDAGUR19. JtJNl 1982.
35
Ég þykist hafa sýnt fram á þaö áöur,
aö hagmælskan sé ættgeng. Pétur
Jónsson frá Nautabúi, síöast starfs-
maður á Tryggingarstofnun ríkisins,
var einstakur hagyrðingur. En synir
hans þrír, Jón, Sigurhjörtur og Pálmi
voru þaö líka. Eg hef birt vísur eftir þá
alla, því aö vísan „Ég finn ei ylinn frá
henni”, sem var snyrtilega visan þann
5. júní, er eftir Jón. Pálmi, sem er einn
þessara feöga á lífi, sagöi mér, aö hann
hefði verið vitni aö, er Jón mælti vís-
una af munni fram að gefnu tilefni.
Eitt sinn, er vísnaþáttur var í út-
varpinu, var fyrripartur lagöur fyrir
hlustendur og sá, er gerði bezta botn-
inn, átti aö fá verðlaun. Fyrriparturinn
varsvona:
Senn er nótt, og Ijósar lendur
lióins dagurs hverfa ’ í skuggann.
Jón Pétursson botnaöi og hlaut verö-
launin:
Rökkurtjöldin Herrans hendur
hafa dregið fgrir gluggann.
Ég held, aö allir geti verið mér sam-
mála um, að botn Jóns sé einstætt
listaverk.
Pétur Jónsson frá Nautabúi orti
þessa kunnu vísu um stjórn og stjóm-
arfar á sínum tíma:
Stöfnum vendir stjórnarknör,
stýrt af hendingunni.
Fólk með blendið bros á vör.
biður í lendingunni.
Þá orti Pétur þessa vísu, líklega er
hann var kominn á efri ár:
Fjör og máttur fjarar brátt,
feigð i gáttum kvikar.
Lyftum hátt við lokaþátt
lífsins sáttabikar.
Þótt ég hafi áöur birt eftirfarandi
stöku Péturs, ætla ég aö láta hana
fylgja meö núna, enda ekki víst, að
allir, sem þetta lesa, hafi séö hana:
Fram úr alda fylgsnumþá
flóðið kalda streymir,
8érhver aldan ógn og vá
efst í faldi geymir.
Ég held, aö þessar vísur eftir Pétur
sýni, hvers konar afbragðs hagyrðing-
ur hann var — og megum viö ekki
segja skáld?
Þegar ég var barn aö aldri, átti ég
létt meö aö læra stökur. Ég man eftir
því, aö eitt sinn var farið meö vísur í
útvarpinu, það geta veriö 40—45 ár sið-
an, þá var sagt frá því, að eitt sinn hafi
tveir Skagfirðingar setið að sumbli á
Sauöárkróki og farið með vísur — eöa
ort — fram undir morgun. Þegar tekiö
var aö birta af degi mælti annar:
Yfir haga, engi og flceði
ómar bragurinn.
Þá bætti hinn viö.
Ei skal laga lengur kvœði,
Ijómar dagurinn.
Mér þætti mikill fengur í, ef ein-
hverjir gætu veitt upplýsingar um,
hverjir voru þarna aö verki, svo og
leiðrétt mig, ef ég fer ekki rétt með.
Jón Þorfinnsson (maður Guörúnar
frá Lundi) kvaö, líklega í réttum:
Nótt ad beöi sígur senn,
softiar gleöi á vörum
Vid skulum kveda eina enn,
ádur en hédan förum.
I kvæði eftir Stefán frá Hvítadal, er
hann nefnir „I austurveg”, er þessi
fyrsta vísan:
Hefjast armar, morgunmenn
muna farm á sandi.
Ljóma hvarmar, eldar enn
yfir Bjarmalandi.
Þegar kosningavísurnar birtust í
helgarblaöinu 5. þessa mánaðar, féll
niður ein vísan fyrir klaufaskap minn.
Þessi vísa er um gengi kvennalistans
og orsakir þess; vísan minnir á aöra
nokkuö gamla:
Kvennalistann kusu menn
kunnir snotrum munum.
Gamla sagan gerist enn
ad grceda á fasteiqnunum.
Vísan var send án undirskriftar.
Sá, sem kallar sig S.S. skrifar: „Ég
sá þama botn frá Sigurgeiri lögreglu-
þjóni: „Horfinn er nú máttur minn/
mun því dauðans biða.” Mér finnst
þessi vísa vel viö eiga.” Og S.S. bætir
við: „Sigurgeir kallar sig gjarnan kál-
haus.” S.S. segir, aö Lykla Pétur muni
kíma, þegar svo fer, sem Sigurgeir
segirívísunni:
Ekki er kyn, þótt klmi dátt,
kálhaus tinar veginn.
Geiri vinur gœgist brátt
ígœttina hinum megin.
Mér hefur láöst að birta botn eftir
Margréti Olafsdóttur (blöö og bréf eru
í mestu óreglu á skrifborði mínu).
Þessi botn var í bréfi frá Margréti 24.4.
s 1.:
Ýmislegt ég á mér finn,
8em eykur hroll og kvíða.
Skyldi eiþér nú, Skúli minn,
skrattinn vera að stríða?
I bréfi 22. maí kvartar Margrét yfir
því, aö engir fyrripartar hafi birzt í
næstu „Helgarvísum” á undan og
kveöurumþað:
Fyrst að upphöf féllu burt,
fastur þœttir sviku,
læt ég botna liggja kjurt
llka þessa viku.
Og kosningakvöldið 29. maí kveður
Margrét:
Kosningum i kvöld mun Ijúka,
kerlingarnar sigri hrósa.
Skallann munu strákar strjúka
steinhissa á gengi drósa.
Margrét er mér ósammála um, að
vor og sumar sé útþvælt yrkisefni. Hún
kveður:
Hér á dalnum harðna fer,
hugans minnkarþorið,
fyrst að núna útþvælt er
orðið blessað vorið.
Ég vil svara Margréti því, að vorið
getur að sjálfsögðu verið ekkert verra
yrkisefni en hvað annað. En því miður
þá er til svo mikill aragrúi vísna um
vor, sumar og kynningar og minningar
(af því að orðin ríma), að hver vísan
um þessi yrkisefni er annarri svo lík,
að oft er eins og verið sé að yrkja upp
sömu vísuna. Athugaðu þetta, Mar-
grét, ef þú lítur t.d. í VísnaSáfnið I—
m, sem Sigurður frá Haukagili hefur
tekið saman. Hins vegar mæli ég ein-
dregið með þvi, aö vísnaunnendur nái
sér í þetta vísnasafn, þvi að þar er
gnægö ágætra visna.
Rögnvaldur Rögnvaldsson á Akur-
eyri sendir mér þessa hringhendu:
Granninn átti gómsœtt vín
og gamanþátt svo kíminn,
að langra nátta geymdist grín,
gleymdist háttatíminn.
Og Rögnvaldur segist hafa ort þessa,
„þegar Valur, Sólnes og Reykjalín
hættu í bæjarstjóm (Akureyrar) sama
árið”:
Ákvörðunin einföld, skýr
ekki breytir neinu,
þó fyrir borðið féllu þrír
forsetar í einu.
Rögnvaldur orti um „Skjöldu”, en
svo kallaði hann vinstri stjórnina á sín-
umtíma:
Ég vil heldur færa fórn
og frelsi landsins barna halda
en að lúta íhaldsstjórn, —
einhvern tíma berhún ,,Skjalda”.
Mér hefur láðst að birta hér vísu, er
Guðmundur Sigurðsson frá Höfða
sendi mér 1. maí.
Helzta skipun hugans er
helgargripin prisa.
Og í svipinn yljar mér
aðeins lipur vísa.
Og hér er botn frá Guðmundi, ortur á
samatíma:
Halda velli herrar enn,
horn þótt skelli á nösum.
Á þá brellnir andófsmenn
eitri hella úrglösum.
Sá, sem kallar sig „Gvend J.”, send-
irþessa:
Bandalagið marka má,
þótt meira gera vildi.
þeir, sem bera þungann fá,
þakkir ei sem skyldi.
Jón Jónsson svarar vísu Sigurðar
Jónssonar í næstsíðustu „Helgarvís-
um”. Vísa Sigurðar er birt hér, ef hún
skyldi hafa farið fram hjá einhverjum:
Þegar upp dagurþessi rann,
þeyttu allir lúðurinn.
Glæsilega Gunnar vann,
Geir var bara trúðurinn.
Og svar Jóns Jónssonar er svona:
Klofningsliðið friði fargar,
flýr ei þungan skapadóm:
þeir, sem eru í véum vargar,
vakna upp við lúðurhljóm.
„Rauðsokka” sendir þessa vísu:
Okkur ei lengur matarmall
og minni verkin duga.
Oftast hefur konan kall
kunnað að yfirbuga.
Einhver, sem kallar sig „vinstri vill-
ing”, sendir þættinum vísu. Vísan er
klaufalega gerð. Bezt gæti ég trúað, að
einhver Sjálfstæöismaður hefði ort vís-
una andstæðingunum til bölvunar og
skammar: Fyrsta ljóðlinan er svona:
„Sigurjón kyssir engan koss.” Þetta er
auðvitað lágstuðlað, stuðlarnir í 2. og
4. kveðu. Hið sama gildir um fjórðu
ljóðlínuna: „Flenging auðvalds hirti
oss.” En það má breyta orðaröð, þann-
ig, aö vísan veröi rétt stuðluð:
Sigurjón engan kysair koss,
kramið er vort hjarta.
Hirti flenging auðvalds oss
og allt hið bikasvarta.
Og hér koma botnar við fyrripart-
ana, sem áður hafa birzt, og ekki finnst
mér neitt gera til, þótt þeir komi ekki í
réttri röð. Ég fæ þá aldrei þannig að
slíkt sé unnt:
Páll S. Pálsson lögfræðingur botnar:
Engin verður aftur mey,
er eitt sinn tœlast lœtur.
Fyrirþetta fær hún ei
fjárhagalegar bætur.
Valbjörg Kristmundsdóttir á Akra-
nesi (systir Steins Steinarrs og Hjart-
ar) botnar:
Þegar rökkvar, taka tltt
tilfinningar völdin.
Þær hafa eflaust áþig strítt
oft og lengi á kvöldin.
Og enn botnar Valbjörg:
Engin verður aftur mey,
er eitt sinn tœlast lætur.
Kynnin við það karlmannsgrey
á kannski dýpri rœtur.
Magnús Magnússon, eða M.M.,
Áshamri 38, Vestmannaeyjum botnar:
Halda velli herrar enn,
horn þótt skelli á nösum.
Að fyrirgefa fýsir menn,
þá flóir vín á glösum.
Þetta er að vísu ekki hringhenda,
eins og ætlazt var til af höfundi fyrri-
partsins.
Og Magnús botnar, þótt hann hunzi
innrímið:
Halda velli herrar enn,
horn þótt skelli á nösum.
Skarpir reynast skröpumenn
í skattborgara vösum.
Og Valborg Kristmundsdóttir sendir
mér tóninn:
Mörg er kvœðaraustin rám,
þótt rlfi stóran túla.
Vill nú enginn yrkja klám
til yndis visna-Skúla.
Sá, sem hæstan heiður bar,
hafði löngum vammir.
Fyrir snyrtu stökurnar
sníkja viltþú skammir.
Valborg sendir eina vísu til viðbótar
og botn, en ég er hræddur um, að sú,
sem ég gizka á að hafi skrifað vísurnar
upp fyrir Valborgu, hafi misþyrmt
þeim illilega.
Steinn G. Hermannsson botnar:
Ýmislegt ég á mér fínn,
sem eykur hroll og kvíða.
Yfir fœrist aldurinn,
þótt en sé s61 og blíða.
Steinn segir, að þessi vísa geti orðiö
svona með smábreytingu (ég hef áður
birtbotnhans: „Losnar gulnuð gróður-
nál/ græn úr viðjum ísa”):
Vor í lofti, vaknar sál,
víkja frostin hörðu.
Grænkar sérhver gróðurnál,
sem gægist upp úr jörðu.
Og Steinn yrkir, er hann veltir þess-
um hlutum fyrir sér:
Senn hefst Ijóssins sigurdans,
sólin ofar stígur.
Gróðurangan gróandans
gegnum'loftið smýgur.
Hér á árum áður gekk Guðrún
Jacobsen um beina á Hótel Vík, og var
Stefán Hörður Grímsson þar tíður
gestur og drakk, auövitað kaffi eða te.
Guðrún sýndi Stefáni mikla lipurð og
þolinmæði, sem hann kunni aö meta og
þakka. Eitt sinn orti hann til hennar
vísu, sem hann segist hafa verið búinn
að steingleyma, er Guðrún birti hana á
prenti. Þaö skal tekið fram, þótt það sé
öllum kunpugt, er Guðrúnu þekkja, að
hún hefur mikið ljóst og sítt hár. En
vísan varsvona:
Þegar Ijóð er lagt i strok
langt til Elivoga,
leggur þetta Ijósa brok
líru8treng á boga.
Sveinbjörn Beinteinsson virðist vera
eitt aðal yrkisefni Þorsteins skálds frá
Hamri, er hann gerir ferskeytlur eöa
hringhendur, eins og í vísu þeirri sem
hér fer á eftir og Þorsteinn lét mér í té.
Sveinbjörn hafði dvahzt nokkra daga í
Reykjavík og ekki sinnt peningi sínum
á Draghálsi. Þá kvað Þorsteinn:
Amboð veit ég œrið státa
uppi ’ l sveit á freðn um stig:
Svefns ég neyti sœl úr máta,
Sveinbjörn heitinn átti mig.
Margrét Olafsdóttir hefur mikinn
áhuga á „Helgarvísum” og telur ekki
eftir sér að skrifa mér og láta mér í té
vísur, ekki aðeins eftir sjálfa sig. Hún
sendir mér vísur eftir Kolbein Högna-
son í Kollafirði. Fyrst eru hér vísur, er
hann orti í tilefni umræðna á búnaðar-
þingi um sæðisflutninga:
Fátt i sæðisflutningum
færþeim gleði stóra.
Ærnar halda, að hrútunum
heppnist skár en Dóra.
Eins þótt nýja aðferðin
áhöld noti fegri,
ánum þykir aftur hin
öllu skemmtilegri.
Og Margrét sendir mér þessa sléttu-
bandavísu Kolbeins, sem breytir held-
ur um merkingu, sé hún lesin aftur á
bak; vísannefnist „Nábúi”:
Fremur dygðir, aldrei er
innsta fjarri sanni.
Nemur tryggðir, hvergi hér
hittist kærri granni.
I tilefni af vísu Kolbeins segir Mar-
grét, að sjálf hafi hún gaman af að
glíma við að semja sléttubandavísur.
Og sem dæmi sendir hún þessa:
Ærist mœrin. Naumast nœr
næra tæri blœrinn.
Bœrist særinn. Fráleitt fjœr
færist skæri snærinn.
Ég hef sjaldan, eða aldrei séð jafn-
dýrt kveðiö. Hins vegar vil ég vera
hreinskilinn og taka það fram, að rim-
snilldin kemur nokkuð niður á efni vís-
unnar, enda ekki nema von, þegar svo
dýrt er kveðið.
En það mættu margir taka sér
Margréti til fyrirmyndar og senda
þættinum vísur, ekki sízt þær sem lítt
þekktar eru og hætt er við, að falli í
gleymsku.
Talsvert ber á þeirri málvillu, að tal-
að er um, að konur kvænist. Hef ég
jafnvel heyrt sæmilega skólagengna
menn taka svo til orða (ekki svo að
skilja, að ég telji skólagengna menn
tala betra og réttara mál en marga,
sem lítillar skólamenntunar hafa not-
ið). Af þessu tilefni varð eftirfarandi
vísa til:
Tídum einn ad ödrum hœnisU
eins og reyndar vera ber.
En þegar ég heyri, aö kona kvœnist,
kyn og undur þykja mér.
„Loki Laufeyjarson” sendi mér línu.
Segist hann vera orðinn leiður á öllum
snyrtilegu vísunum, sem birtist í lok
hverra „Helgarvísna”. Segir hann, aö
í stað einnar snyrtilegrar megi ég birta
þessa kosningavísu eftir sig:
íhaldið gat uppi vaðið.
En annað hefði skeð,
ef Albert hefði ekki staðið,
eins og þurfli með.
Og með þessari vísu „Loka” ljúkum
við „Helgarvísum” í þetta sinn.
Skúli Ben.
Helgarvísur