Dagblaðið Vísir - DV - 04.06.1984, Blaðsíða 13

DV.MÁNUDAGUR4-. JÚNl 1984.
13
nmi \
11É '0 i 1 m g«a|öjj ;
„Ásakanir á hendur fyrírtækja i heiium atvinnugreinum um það að þau séu úrelt og ekki samkeppnisfær |frá einmitt þessum sömu aðilum og
stöðugt hafa krafist núll-rekstrar er þess vegna mjög hjáróma rödd efekki fölsk."
ekki reiðubúnir að hætta neinu í
vafasaman eða óhættusaman „busi-
ness” þó efnileg hugmynd sé að baki.
Þjóðhag hafa bankar lítið haft í huga
enda ekki taliö það sitt hlutverk.
Eins og áður sagði hefur oft komiö
fram snörp ádeila og jafnvel
hneykslan á undanförnum árum að
íslenskir hugvitsmenn hafi þurft að
leita út fyrir landsteinana til aö
koma snjöllum uppfinningum á
framfæri. Auðvitað eru margar
hugmyndir og svokallaðar
uppfinningar tómt rugl og það hefur
verið eytt þó nokkru fé í margar
slíkar vitleysur í fortíðinni. Þess
vegna eru „ríkis-sjóðirnir” kannski
ennþá varkárari. Hinu er ekki að
neita að góðar íslenskar hugmyndir
hafa stundum lent í framleiðslu er-
lendis, í mörgum tilvikum einmitt
vegna þess að hér var enginn aðili
sem var þess umkominn að taka þá
áhættu að hrinda hugmyndinni í
framkvæmd. Enginn aðili hefur
getað metið það út frá
viðskiptalegum sjónarmiðum með
framtiðina í huga hvort veðjaö skuli
á efnislega möguleika þó óvissir séu.
Meöan þennan aöila vantar munum
við halda áfram að tapa góðum
iðnaðartækifærum úr landi.
Kjallarinn
AHÆTTUFIARSJOBIR
Fyrir skömmu birtist í blaði grein
eftir Björn Matthíasson hagfræðing
um nauösyn þess að til sé sjóöur eða
banki sem geti f járfest sjálfur í nýrri
eða nýstárlegri atvinnustarfsemi.
Hann gagnrýnir það á vissan hátt að
bankar og sjóðir hér séu íhalds-
samir, taki enga áhættu og hyggi lítt
að þjóðarhag eða framþróun. Þá var
einnig í öðru blaði rætt við sviss-
neskan útibússtjóra Citybank,
stærsta banka heims. Hann lét svo
ummælt að íslenskir bankar hefðu
gott af þvi að fá samkeppni, þá
væntanlega með því að erlendar
iánastofnanir reistu hér útibú. Undir
báöar þessar uppástungur skal hér
eindregið tekið.
Það hefur svo sem oft verið
kvartað undan því í ræðu og riti að
áhættufjármagn vanti í íslenskum
atvinnuvegum: Rannsóknaniður-
stöður, góðar hugmyndir og upp-
finningar komist þvi ekki á fram-
leiöslustig og annaðhvort veslist upp>
og deyi hér heima eða séu fluttar úr
landi.
Smæö íslenskra fyrirtækja
veldur því að þau hafa ekki
möguleika á að leggja í verulega
áhættu vegna nýrra, óvissra
hugmynda. Núllrekstrarstefna at-
vinnuveganna, sérstaklega sjávarút-
vegs, hefur líka séð til þess aöekkert
má vera eftir til útvíkkunar á starf-
seminni, ekki einu sinni til eðlilegrar
endumýjunar eða bættrar sam-
keppnisaðstöðu. Asakanir á hendur
fyrirtækjum í heilum at-
vinnugreinum um þaö að þau séu úr-
elt og ekki samkeppnisfær, frá ein-
mitt sömu aðilum og stöðugt hafa
krafist núll-rekstrar, er þess vegna
mjög hjáróma rödd efekkifölsk.
Máttlitlir sjóðir
Sumir vilja kannski telja „litlu”
vöruþróunarsjóðina, Fiskimálasjóð,
Iðnrekstrarsjóð og Framleiðnisjóö
landbúnaöarins til slíkra áhættufjór-
sjóöa. En þeir eru bæði ósköp mátt-
litlir og auk þess styrkja þeir hug-
myndir og tilraunir beint með smá-
fjárframlögum en skipta sér lítiö af
þvi hvort þeir styrkir koma að gagni
eða ekki. Ahættufjársjóðir taka ein-
mitt þátt í þeirri starfsemi sem þeir
fjárfesta í og græða ef vel gengur en
tapa auövitað líka en þá ásamt
öðrum hluthöfum þeirra „vonlausu”
fyrirtækja.
Fjárfestingalánasjóðimir „stóru”
Fiskveiðasjóður, Stofnlánadeildin,
Iðnlánasjóður, lána aftur á móti eftir
pólitískum skömmtunarreglum, vel
teygjanlegum, en með litlar áhyggj-
uraf aðseminni.
Ríkissjóður og Ríkisóbyrgða-
sjóður hafa vissulega fjárfest i
áhættusömum fyrirtækjum. Þaö
hefur a.m.k. ékki alltaf verið hugsað
um arðsemi slíkra fyrirtækja, sbr.
togarakaup allra síðustu ára.
Kisiliðjan viö Mývatn er kannski dtt
besta dæmið um óvisst og
áhættusamt fyrirtæki sem
heppnaðist og hefur skilaö arði,
a.m.k. stundum, þrátt fyrir að ýmsu
leyti erfið skilyrði. Fyrir utan heppni
með starfslið hefur blákalt gróða-
Sjónarmið meðeigandans í Kísiliðj-
unni örugglega reynst þungt á
metunum. Ahættu eiga menn ekki að
fá að taka nema bera ábyrgð á því ef
illa fer. Það er því miður sjaldgæft í
íslenskum ríkiseignar- eða ríkis-
tryggðum fyrirtækjum.
Loks eru svo viðskiptabankamir
með sín „steinsteyputryggðu” veð,
BJÖRN
DAGBJARTSSON
FORSTJÓRI RANNSOKNAR-
STOFNUNAR FISKIÐNAÐARINS
Ahættufjársjóðir með erlendu
fjármagni er hugmynd sem skoða
verður fordómalaust. Það er engin ó-
stæða til þess aö rfkiö sé með öll
erlend lán til fjárfestinga á bakinu og
velti afborgunum svo yfir á skatt-
greiðendur ef illa fer. Ætli
innflutningur fjár sé svona illa séöur
vegna karakúl-fjárins um árið?
Bjöm Dagbjartsson.
AÐ DUGA EÐA..
Mönnum lærist, að fátt er verra í
pólitik en að hafa rétt fyrir sér.
Nema ef vera skyldi að vekja á því
athygli sjálfur. Þannig safna menn
glóðum elds að höfði sér.
Þögnin er allra best. Hún særir
engan, móögar engan, skyggir ekki á
neinn. Þeir sem þegja mikið hafa
hvorki rétt fyrir sér né rangt fýrir
sér. Þeir taka aldrei áhættu. Slíkum
er mjög treystandi. ,,Stabílt” fólk.
Traust eins og massíf bílskúrshurö.
Að þegja hátt
Galdurinn er sá einn að læra að
þegja. Ekki bara að þegja í hljóði
með lokaöan munninn. Þegja hátt
með opinn munn. Tala oft og tala
mikiö en hafa ekki skoöun nema í
málum þar sem allir eru sammála.
Annars bæði pro og kontra. Alltaf sitt
pundið af hvoru. Slíkt lýsir íhygli og
djúpri ábyrgðarkennd. Róa á bæði
borð en róa þó ekki. Hafa bara
áramar úti. Báöar. I senn. Byggja
sig upp. Erfa landiö.
Varaformaður talar
Því er þetta sagt, aö varaformaöur
Sjálfstæðisflokksins hefur sætt á-
mæli flokksbræðra sinna fyrir að
hafa stigið út af þessum breiða og
beina vegi dyggðarinnar á íhalds-
f undi á Selt jamarnesi nú á dögunum.
Varaformaðurinn sum sé dró aöra
árina inn og deif hinni í. Lýsti skoðun
sinni á rikisstjóminni og þvi, aö
stærsti flokkur þjóðarinnar sæti í
ríkisstjórn undir forystu
Framsóknar en hefði sinn eigin unga
og nýja formann eins og pramma í
slefi í stað þess að láta hann „standa
upp í stafni og stýra dýrum knerri”.
Varaformaðurinn sætir ekki
ámæli fyrir að hafa rangt fyrir sér.
Nei. Flestir flokksbræður hans
segjast vera sammála honum. Hon-
um er ámælt fyrir aö segja skoðun
sína. Hann átti sum sé aö þegja
upphátt á fundinum. Maðurinn er
hvorki íhugull né barmafullur af
ábyrgðarkennd.
í deiglu
Hvaö sem því líður er ljóst bæði af
orðum varaformannsins og for-
mannsins, að í sumar veröa stjóm-
málin í deiglu. Formaðurinn sagði
það ekki lengur vera sjálfgefið aö
ríkisstjórnir yrði að mynda með
Framsókn. I sjónvarpinu á þing-
lausnardag sagði hann einnig, að
stjórnarsáttmáli sá, sem gerður var
fyrir einu ári, væri nú afgreiddur. I
kurteisisskyni lagði hann til að sömu
flokkar semdu nýj an.
Hafa menn veitt því athygli, að
Þjóðviljinn hefur skyndilega breytt
um tón í skrifum um launþegamál og
reynir nú að semja frið við Asmund.
Hversvegna?
Umbrotatímar í vændum
Eg hef þá skoðun, aö umbrota-
tímar séu í vændum í pólitíkinni og
nenni ekki að þegja yfir henni.
Hvaða hlut ætla íslenzkir jafnaðar-
menn sér í málunum? Eg nenni ekki
heldur að þegja yfir því, að í haust
nokkm áður en þing hófst ræddi ég
stööu jafnaðarmanna í blaöagrein í
DV og lagði til, að Alþýðuflokkurinn
og BJ reyndu með sér samstarf á
þingi báðum til góðs. Viðbrögðin hjá
ýmsum voru ósköp áþekk því, sem
Friðrik Sophusson fær að heyra hjá
flokksbræörum sinum nú. Samt fæ
ég ekki betur séð en flest það hafi
gengið eftir sem í þeirri grein sagði
að gerast myndi ef jafnaðarmenn
reyndu ekki að mynda samstöðu á sl.
vetri. Eða gengu menn kannski
sterkari af þingi en á þing?
Að hafa skoðun
Ekkert breytist af sjálfu sér. Ef
menn vilja breyta veröa menn að
hafa skoðun. Aö lóta skoðun í ljós
eins og mál nú standa er vissulega að
taka áhættu. Ahættan getur verið
jafnmikil hvort heldur menn hafa
rétt eða rangt fyrir sér. Með því að
hafa skoöun kallar þú ávallt ó and-
stööu. Verður aldrei „óumdeildur”.
Ferð heldur aldrei lengra en þú
sjálfur kemst. En fyrirlítir þú lit-
leysið á þér að vera sama.
Stærsti skoðanahópur á Islandi
eru jafnaðarmenn. Flokkur þeirra á
að vera stærsti flokkur þjóðarinnar.
Kosningamar 1978 gáfu fyrirheit
um, að það á að vera hægt. Séu um-
brotatímar í aösigi eins og margt
bendir til gefst annað tækifæri.
En því aðeins að menn hafi með-
vitaða skoðun og vakandi vilja. Bar-
áttugleði, eldmóður og hugmynda-
auðgi Vilmundar heitins Gylfasonar
báru okkur á leið kosningasigursins
1978. Slíkir menn eru ekki
auðfundnir. Þá er ekki heldur hægt
„að búa til”. En fyrir utan þá
meðfæddu gáfu, sem honum var
gefin, var það alfa og omega Vil-
mundar, að hann hafði skoðun. Vissi
Kjallarinn
SIGHVATUR
BJÖRGVINSSON
FYRRVERANDI ALÞINGISMAÐUR
hvað hann vildi. Kunni ekki þá „list”
|að þegja bæði hátt og í hljóði.
j Stjórnmálaflokkur verður aö
eiga erindi. Eigi hann að öðlast
viðurkenningu verður hann að hafa
skýra afstöðu til mála. Eigi hann að
vaxa verður hann að hafa afdráttar-
lausar skoðanir þannig að fólkið viti
fyrir hvað flokkurinn stendur, fyrir
hverja hann berst og gegn hverju. Ut
úr umbrotum næstu mánaða eigum
við í Alþýðuflokknum og BJ að ganga
saman sem slíkt stjórnmálaafl.
Gerist þaö mun okkur berast liðsauki
hvaðanæva að. I slíkri deiglu eru
málin. Gerist það ekki er við okkur
sjálf að sakast: Skortur á vakandi
vilja, uppgjöf og erindisleysi.
Sighvatur Björgvinsson.
„Ég hef þá skoðun, að umbrotatímar séu í
aðsigi í stjóramálum og nenni ekki að'
þegja yfir henni. Hvaða hlut ætla íslenzkir
jafnaðarmenn sér í málunum?”