Dagblaðið Vísir - DV - 15.11.1986, Síða 12

12
LAUGARDAGUR 15. NÓVEMBER 1986.
Fréttir
Bankastjórn Seðlabankans segir ákvarðanir i málefnum Útvegsbankans enga bið þola.
DV-myndir Brynjar Gauti
Eindregin tillaga bankastjómar Seðlabanka:
Sameining Útvegsbankans við
Iðnaðarbanka og Verslunarbanka
„Seðlabankinn leggur eindregið til
að farin verði sú leið til að bæta skipu-
lag bankakerfisins og leysa fjárhags-
vanda Útvegsbankans að stofhaður
verði hlutafélagsbanki með samruna
Útvegsbanka, Iðnaðarbanka og Versl-
unarbanka," segir í greinargerð
bankastjómar Seðlabanka íslands.
Viðskiptaráðherra fól Seðlabankan-
um f miðjum ágústmánuði síðastliðn-
um að gera tillögu um endurskipu-
lagningu bankakerfisins og lausn á
fjárhagsvanda Útvegsbankans. Seðla-
bankinn kynnti tillögu sína fyrr í
þessari viku og lét fylgja með drög að
lagafrumvarpi.
Niðurstaða Seðlabankans er sú að
ekki verði lengur undan því vikist að
gera róttækar breytingar á skipulagi
bankakerfisins. Ákvarðanir í málefh-
um Útvegsbankans þoli enga bið.
Þrátt fyrir bein fjárframlög ríkissjóðs
og aðra viðleitni til að koma rekstri
bankans á réttan kjöl sé nú svo komið
að bankinn verði ekki rekinn áfraim
nema til mjög róttækra aðgerða verði
gripið.
Endurreisn Útvegsbankans
langversti kosturinn
Seðlabankinn athugaði fjórar leiðir
og tók afetöðu til þeirra allra. Einni
er alfarið hafhað, þeirri að endurreisa
Útvegsbankann.
Að mati Seðlabankans er endurreisn
Útvegsbankans langversti kosturinn.
Svo veigamiklar röksemdir mæli gegn
þessari leið að telja verði að hún komi
alls ekki til álita.
Með henni næðist alls enginn áfangi
í nauðsynlegum skipulagsbreytingum
bankakerfisins. Hún yrði einnig dýr-
asti kosturinn fyrir ríkissjóð.
Horfast verði í augu við það að for-
tíðin varpi töluverðum skugga á þá
hugmynd að endurreisa Útvegsbank-
ann með stórfelldu framlagi af
almannafé. Engan veginn verði séð
hvaða hagsmunum það mundi þjóna.
Hinar tvær hugmyndimar, sem
Seðlabankinn tók afstöðu til, eru ann-
ars vegar sameining Búnaðarbanka
og Útvegsbanka en hins vegar skipt-
ing og samruni Útvegsbanka við
Landsbanka og Búnaðarbanka.
Seðlabankinn útilokar ekki þessar
leiðir en telur þær mun síðri en þá
fyrstu; að stofha hlutafélagsbanka með
samruna Útvegsbanka, Iðnaðarbanka
og Verslunarbanka.
Andstaða í Búnaðarbanka
Sameining Útvegsbanka og Búnað-
arbanka nseði alls ekki tilgangi sínum
nema ríkissjóður legði fram verulegt
fé, ekki lægri fjárhæð en einum millj-
arði króna. Hörð andstaða væri auk
þess gegn hugmyndinni í hópi stjóm-
enda, starfsmanna og helstu viðskipta-
aðila Búnaðarbankans.
Skipting Útvegsbankans milli
Landsbanka og Búnaðarbanka kost-
aði einnig vemlegt fé úr ríkissjóði.
Telur Seðlabankinn að erfitt yrði að
ná samkomulagi um hvemig skipting-
in færi fram.
Skal nú nánar skoðuð sú tillaga
Seðlabankans að stofna hlutafélags-
banka með sameiningu Útvegsbanka,
Iðnaðarbanka og Verslunarbanka.
Nýjustu upplýsingar benda til að
eigið fé Útvegsbankans sé nánast upp
urið vegna undangenginna og líklegra
stöður matsins verði lagðar til gmnd-
vallar við sameininguna.
Reynist eiginfjárstaða Útvegsbank-
ans neikvæð við slíkt mat ábyrgist
ríkissjóður að úr verði bætt þannig
að eigið fé bankans standi á núlli er
til sameiningar kemur. Þar sé ekki um
neina nýja skuldbindingu að ræða fyr-
ir ríkissjóð.
Sýni matið jákvæða eiginfjárstöðu
Útvegsbankans verður eigið fé hans
hluti af því 850 milljóna króna hlutafé
sem Seðlabankinn mun fyrir hönd rík-
issjóðs tryggja hinum nýja banka.
Ef ekki semst um annað mun ríkis-
sparisjóðanna og aðilar í sjávarútvegi
geti orðið kaupendur að vemlegu
hlutafé í hinum nýja banka strax við
stofnun hans eða fljótlega eftir stofn-
un. Þegar hafi komið fram áhugi hjá
forystumönnum þessara aðila.
Til að greiða fyrir sölu mundu hluta-
bréfin verða boðin til kaups með
greiðslufresti. Er það mat bankans að
takast myndi á hæfilegu tímabili að
selja allt hlutaféð.
Sterkur hlutafélagsbanki
Meginkosti þessarar leiðar í skipu-
lagsmálum bankakerfisins segir

Séð niður Bankastræti. Ekki verður lengur undan því vikist að gera róttækar breytingar á skipulagi bankakerfisins,
segir bankastjórn Seðlabankans.
útlánatapa og taprekstrar á þessu ári.
Seðlabankinn telur því ljóst að vem-
lega muni á vanta að eigið fé bank-
anna þriggja nægi sem stofhhlutafé
hins nýja banka. Stofnhlutafé þurfi að
vera það mikið að bankinn hafi eðlileg
starfsskilyrði við hlið Landsbanka og
Búnaðarbanka og hann njóti fyllsta
trausts innanlands og utan.
Hlutafé verði 1.700 milljónir
Tillaga Seðlabankans miðast við eft-
irtaldar forsendur:
Hlutafé nýja bankans verði um 1.700
milljónir króna. Er þá reiknað með
að eigið fé Iðnaðarbanka og Verslun-
arbanka verði samtals um 850 milljón-
ir króna í árslok 1986. Á móti því komi
jafhhátt hlutafjárframlag sem aflað
verði frá öðrum aðilum. Mun Seðla-
bankinn fyrir hönd ríkissjóðs tryggja
sölu þess.
Eigið fé bankanna þriggja verði
metið á sama hátt í árslok 1986. Niður-
sjóður bera ábyrgð á eftirstöðvum lána
og öðrum skuldbindingum Útvegs-
bankans eins og þær standa þegar
sameining fer fram.
Seölabankinn verði eignar-
aðili um tíma
Tillagan miðast við að Seðlabankinn
fengi tímabundna heimild til að verða
eignaraðili að hinum nýja banka fyrir
hönd ríkissjóðs á þann hátt að hluta
af skuldum Útvegsbankans við Seðla-
bankann verði breytt í hlutafé. Þessi
heimild til Seðlabankans verði bundin
skilyrði um að leitast verði við að selja
hlutabréfin til annarra sem fyrst.
Sú spuming hlýtur að vakna hverjar
líkur séu á að takast muni að selja
það hlutafé sem Seðlabankinn mundi
eignast í hinum nýja banka, 850 millj-
ónir króna. Telur Seðlabankinn að
ljúka verði þessari sölu á ekki lengri
tíma en þremur árum.
Bankinn telur líkur á að samtök
Seðlabankinn felast í því að myndaður
verði sterkur hlutafélagsbanki. Hefði
hann mjög svipuð rekstrarskilyrði og
Landsbanki og Búnaðarbanki. Jafn-
framt fækkaði bönkum um tvo, sem
þýða myndi spamað í rekstri banka-
kerfisins og markvissari þjónustu við
viðskiptaaðila.
Nýi bankinn yrði um 20 prósent
stærri en Búnaðarbankinn, sé miðað
við innlán, en um 50 prósent stærri,
sé miðað við útlán og erlend endurlán.
Hins vegar yrði bankinn töluvert
minni en Landsbankinn.
Afgreiðslustaðir Útvegsbanka, Iðn-
aðarbanka og Verslunarbanka em nú
32 talsins. Eftir nokkum sammna af-
greiðslustaða yrðu þeir 26 hjá hinum
nýja banka á móti 31 hjá Búnaðar-
banka og 42 hjá Landsbanka.
Hinn nýi banki hefði hlutfallslega
mun fleiri afgreiðslur á höfuðborgar-
svæðinu og færri utan þess en ríkis-
bankamir tveir.
Útibúum fækkaði um sex
Um hagkvæmni sem ná mætti með
sameiningu Útvegsbanka, Verslunar-
banka og Iðnaðarbanka minnir
Seðlabankinn á ummæli í skýrslu
bankamálanefndar þess efiiis að fækka
mætti afgreiðslustöðum um að
minnsta kosti sex án þess að dregið
væri úr þjónustu. Tækist samvinna
slíks nýs banka og sparisjóðanna yrðu
skilyrði til enn aukinnar hagræðingar
án þess að þjónusta minnkaði.
Seðlabankinn telur sérstaka ástæðu
til að benda á þá hagkvæmni sem leiða
mundi af sameiningu gjaldeyrisdeilda
bankanna þriggja og væntanlegri
þjónustu hins nýja banka við spari-
sjóðina á því sviði.
Bankinn bendir í greinargerð sinni
einnig á að sameining bankanna
þriggja myndi án efa leiða til frekari
samruna eða samvinnu innan banka-
kerfisins.
Ríkissjóður sparaði milljarð
Auk margþætts ávinnings í skipu-
lagsmálum hefði sameiningin og
eignaraðild nýrra hluthafa í för með
sér þann stóra ávinning fyrir ríkissjóð
' að hann kæmist hjá því að binda um
einn milljarð króna til langs tíma í
eiginfjárframlagi til Útvegsbankans
eða annarra ríkisbanka, sem Útvegs-
bankinn kynni að sameinast. Samein-
ing bankanna þriggja sé eina
raunhæfa skipulagsleiðin sem létta
myndi þessari byrði af ríkissjóði. Að
öðrum kosti yrði hann að sækja þetta
fé í vasa skattgreiðenda.
Stærsta tæknilega vandamálið við
sameininguna er talið vera lífeyris-
skuldbindingar bankanna gagnvart
starfsmönnum. Er hér um flókið mál
að ræða. Telur Seðlabankinn að sam-
eining geti vart orðið nema ríkissjóður
létti af hinum nýja banka þeim hluta
af lífeyrisskuldbindingum Útvegs-
bankans sem eru umfram samsvarandi
skuldbindingar Iðnaðarbanka og
V erslunarbanka.
Annað atriði, sem háð er verulegri
óvissu hjá Útvegsbankanum, er raun-
virði útlána. Líklegt er talið að
bankinn verði fyrir útlánatapi umfram
þær útlánaafskriftir sem þegar hafa
verið færðar í reikningsskil hans.
Raunvirði fasteigna þarf að skoða
sérstaklega hjá öllum þremur bönkun-
um. Spumingin um viðskiptavild
kemur einnig upp þegar meta þarf eig-
infjárstöðu hvers banka.
„Viðræður bankastjómar Seðla-
bankans við stjómendur Iðnaðar-
banka og Verslunarbanka hafa þegar
leitt í ljós að rétt þykir að láta reyna
á þessa leið til hlítar," segir Seðla-
bankinn í greinargerð sinni.
-KMU