Dagblaðið Vísir - DV - 24.05.1988, Qupperneq 18

18
ÞRIÐJUDAGUR 24. MAÍ 1988.
ERUM MEÐ ACUPUNCTURE OG
LEYSIGEISLAMEÐFERÐ VIÐ
HÁRVANDAMÁLUM, ENNFREMUR
HRUKKUMEÐFERÐ OG
PUNKTANUDD.
RHUGEI5UM1 sá
FAXATEfll 10 - ímAMTÍÐItim
5ÍMI: 686086
KÓPAVOGSBÚAR
AUGLÝSING UM KJÖRSKRÁ
Frá og með 25. maí til 14. júní nk. liggur kjörskrá í
Kópavogi vegna kjörs forseta Islands, sem fram á
að fara 25. júní 1988, frammi á bæjarskrifstofunum
í Kópavogi, Fannborg 2, 4. hæð.
Kjörskrá miðast lögheimili 1. des. 1987. Kærufrestur
rennur út 10. júní.
Bæjarstjórinn í Kópavogi
Dömur og herrar:
Nú drífið þið
ykkur í leikfimi!

t<ti3ja vikna

námskeið
hefst
30. maí
Leikfimi fyrir konur á
öllum aldri.
Hressandi, mýkjandi,
styrkjandi ásamt megr-
andi æfingum.
Þarftu aö
missa 15 kíló?
Sértímar fyrir konur
sem vilja léttast um 15
kg eða meira.
Sértímar fyrir eldri
dömur og þær sem þjást
af vöðvabólgum.
Tímar við allra hæfi
Karlmennr
Hinir vinsælu
herratímar
í hádeginu
Frábær aðstaöa
Ljósalampar, nýinn-
réttuð gufuböð og
sturtur. Kaffi og sjón-
varp í heimilislegri
setustofu.
Innritun
og frekari upplýsingar
alla virka daga frá
kl. 13-22 í síma
83295.
JúdódeildÁrmanns
Ármúla 32.
Merming
Era aflaklær ekki til?
Gísli Pálsson:
Sambúö manns og sjávar.
Svart á hvítu 1987.
Karl Marx setti á nítjándu öld
fram hina svonefndu vinnuverð-
gildiskenningu, en hún kveður á
um það, að verðgildi vöru sé í réttu
hlutfalli við þá vinnu, sem farið
hafi í að framleiða hana. Fræði-
menn hafa síöan greint á henni
þann augljósa gaUa, að vinna
manna er misjöfn að gæðum, þótt
söm sé að magni, og þess vegna
ekki mælanleg í neinum magnein-
ingum. Freymóður kann að hafa
lagt jafnmikla vinnu í málverk og
Kjarval, en málverk eftir hann er
samt sem áður miklu minna virði.
Kristján Jóhannsson syngur betur
en aðrir íslenskir söngvarar, þótt
þeir hafi haft jafnmikið eða meira
fyrir söng sínum og hann.
Sú einfalda staðreynd, að hæfi-
leikar manna eru misjafnir og
vinna þeirra eða þjónusta öðrum
þess vegna misjaflega mikils virði,
hefur það í for með sér, að við verð-
um að komast að því í frjálsri sam-
keppni, hveijir skara fram úr. Ef
allir eru jafngóðir í öllu, þá er frjáls
samkeppni hins vegar óþörf. Frá
dögum Marx hafa félagshyggju-
menn og aðrir hatursmenn frjálsr-
ar samkeppni því reynt aö afneita
þessari staöreynd. Einn þeirra er
dr. Gísli Pálsson, kennari i mann-
fræði í Félagsvísindadeild Háskóla
íslands. í nýrri bók um sambúð
manns og sjávar heldur hann því
einmitt fram, að misjafnlega góðir
veiðimenn séu tæplega til. Aflakló-
in sé goðsögn eða „hugmynda-
fræði“, eins og marxistar nefna
þaö, sem skipstjórastéttin hafi
komið upp til vamar hagsmunum
sínum.
Hæpin úrvinnsla gagna
MáU sínu tíl stuðnings vitnar
GísU í gögn, sem hann hefur safnað
saman ásamt manni einum frá
Iowa-háskóla. Þau eiga að sýna, að
bein fylgni sé á miUi stærðar skipa,
sóknar og veiðarfæra annars vegar
og afla hins vegar. GísU dregur þá
ályktun, að ólíkan afla megi skýra
að fuUu með stærð skipa, sókn og
veiöarfærum. Nú hefur dr. Þórólf-
ur ÞórUndsson, prófessor í félags-
fræði í FélagsvísindadeUd, að vísu
efast um, að GísU geti dregið þessa
ályktun af gögnum sínum og ýms-
um öðmm heimUdum. Að nokkm
leyti megi skýra misjafnan afla
með tílvísun til misjafnra hæfileika
skipstjóra, þannig að aflaklær (og
fiskifælur) séu í raun og vem tfl.
Ég skal ekki blanda mér í þrætur
þeirra Gísla og Þórólfs um það,
hvaö þeir geti lesið úr tUtækum
gögnum. En jafvel þótt Gísla takist
að sýna fram á beina fylgni á miUi
stærðar skipa annars vegar og afla
hins vegar, hefur hann ekki af-
sannað tUvem aflaklónna. Vitan-
lega veiöa skipstjórar yfirleitt því
meira sem þeir hafa stærri skip.
Dr. Gísli Pálsson.
Og það þarf ekki heldur neina spek-
inga til aö segja okkur, að þeir
veiða að jafnaði því meira sem þeir
sækja meira á sjó. Það þarf annars
konar gögn tíl þess að geta efast
um tílvem aflaklónna og fiskifæl-
anna. Bera verður saman mörg
jafnstór skip undir stjóm sömu
manna um eitthvert árabfl. Komi í
ljós, að afli slíkra skipa er hinn
sami eða mjög svipaður, þá má ef-
ast um, að aflasæld megi skýra með
tilvísun tU misjafnra hæfileika
skipsljóra. Þetta hefur GísU ekki
gert, að því er viröist.
Hin hagfræðilega hlið máls-
ins
En ekki er öll sagan sögð. Jafnvel
þótt Gísla takist að sýna fram á
(sem ég sé ekki, að honum takist),
Bókmenntir
Hannes Hólmsteinn Gissurarson
aö afli sé í beinu hlutfaUi við skipa-
stærð, hefur hann vikið sér undan
aðalatriðinu. Takmarkið með þors-
kveiðum er vitaskuld ekki að veiða
sem flesta þorska, heldur að veiða
eins marga þorska og borgar sig
að veiða. Takmarkið er með öðmm
orðum hámörkun ágóðans af þors-
kveiðum eða lágmörkun kostnað-
arins. Og það er næsta augljóst, aö
skipstjórar og útgerðarmenn em
ákaflega misjafnir að því leyti. Af-
koma óUkra útgerðarfyrirtækja er
mjög óUk. Sum nýta fjármuni sína
vel, önnur Ula. GísU Pálsson fær
engu breytt um þá staðreynd, að
menn hafa misjafna hæfileUca til
að stjóma skipum og reka fyrir-
tæki. Hann getur ekki útrýmt ein-
staklingnum með kostum hans og
göUum, þótt hann feginn vUji.
GísU birtir að vísu langa heim-
ildaskrá aftan við texta sinn. En
hann hefur greinUega ekki kynnt
sér neinar rannsóknir hagfræð-
inga, innlendra eða erlendra, á
skynsamlegri nýtingu flskistofna.
Hann ræðir í einum kafla um
eigna- og afnotaréttindi til fiski-
stofna og fiskimiða, en þar kemur
ekki fram neinn skUningur á hinni
hagfræðilegu hUð málsins. Hann
efast jafnvel um þá viöteknu kenn-
ingu, sem danski hagfræðingurinn
Jens Warming setti einna fyrstur
nákvæmlega fram, að auðUndir,
sem aUir hafa ókeypis aðgang að,
hirði enginn um, svo að þær séu
ofnýttar. Ég hef sjálfur gefið þessu
máli nokkum gaum og sé ekki, að
hann geti fært nein viðhfltandi rök
fyrir efasemdum sínum, þótt hér
sé ekki unnt að gera þessu nein
skil.
ísmeygilegt áróðursrit
Þótt GísU sé nægUega hygginn til
að vitna aðeins einu sinni í Marx,
ber bók hans óræk merki margra
þeirra hugmynda, sem Marx og
fylgismenn hans börðust fyrir á
nítjándu öld. Ég hef þegar nefnt þá
kenningu, að öll vinna sé að lokum
máelanleg í sömu einingum. Önnur
er hóflaus umhverfishyggja, þar
sem gert er ráð fyrir, að venjulegir
menn mótist að langmestu leyti af
umhverfi sínu og séu þess vegna
tæplega sjálfstæðir einstakUngar.
Mér verður á að spyija: Hvemig
slapp GísU sjálfur undan þeirri
mótun? Og náskyld umhverfis-
hyggju hans er eins konar söguleg
efnishyggja í anda Marx, en sam-
kvæmt henni verða breytingar á
hugmyndum manna \dð breytingar
á félagslegum tengslum þeirra. En
getur þetta ekki verið öfugt?
Öðrum þræði er rit Gísla síðan
ísmeygUegt áróðursrit fyrir aukn-
um styrkjum til menntamanna og
meiri völdum þeirra á kostnað
veiðimanna. Hann segir til dæmis
á bls. 78: „Þessi umræða hefur leitt
í ljós máttleysi sjómanna gagnvart
kennisetningum fræðimanna.
Hinn vísindalegi skilningur hefur
tekiö völdin.“ Ég get sagt það af
þessu tilefni, að nú á dögum er
stéttabarátta Uklega ekki háð á
milU fjármagnseigenda og öreiga,
eins og Marx hélt fram á nítjándu
öld, heldur á mUU hinna talandi og
vinnandi stétta - á miUi mennta-
manna og framkvæmdamanna.
Þar skipar Gísli Pálsson sér hik-
laust í hóp menntamannanna. En
þótt hann tali gjaman í nafni vís-
indanna, er ég ekki viss um, að
hann starfi aUtaf í anda þeirra.
Óorð á mannfræðinni
Því miður hefur nokkurt óorð
lengi hvUt á mannfræðinni og ekki
alveg að ósekju. Á meðan hvert
afrekiö af öðm hefur verið unnið í
raunvísindum undir forystu Ein-
steins, Diracs, Heisenbergs og
margra annarra, hafa verið leidd
sterk rök að því, að mannfræðingar
eins og Margaret Mead hafi beitt
frumstæðum og óvísindalegum að-
ferðum og jafnvel hreinum fölsun-
um. Ég er hræddur um, að með
þessari bók hafi GísU Pálsson ekki
gert mikið til þess að hrinda þessu
óorði af fræöigrein sinni.
a

Vantarþig hirslu fyrirföt eða hillu fyrir bækur? Á
morgun birtum við hugmyndir að því hvernig leik-
menn skulu bera sig að við hillu- og skápasmíði.
Bent verður á hentugasta efnið til smíðanna og
helstu verkfæri verða kynnt. Einnig verða birtar
myndiraf athyglisverðri hillusamstæðu sem hönn-
uð er af Valgerði Matthíasdóttur innanhússarki-
tekt. Þessi samstæða, sem smíðuð er úr MDF-
efni, gefur góðar hugmyndir um hillusmíði í
heimahúsum. í Lífsstíl á morgun gefum við upp
verð hilluefnis, verkfæra- og sögunarþjónustu
semvíða erí boði.
Neytendalöggjöf er um margt
ófullkomin hérá landi þótt
mikið hafi áunnist. Sem dæmi
má nefna að helstu lög um
almenningsviðskipti eru frá
árinu 1922.
Á morgun fjöllum við um
neytendalöggjöf og verða
nefnd dæmi um galla í henni.
Lögleg viðskipti en óréttlát í
Lífsstíl á morgun.