Dagblaðið Vísir - DV - 30.12.1994, Qupperneq 12

12
FÖSTUDAGUR 30. DESEMBER 1994
Útgáfufélag: FRJALS FJÖLMIÐLUN HF.
Stjórnarformaður og útgáfustjóri: SVEINN R. EYJÓLFSSON
Framkvæmdastjóri og útgáfustjóri: HÖRÐUR EINARSSON
Ritstjórar: JÖNAS KRISTJÁNSSON og ELLERT B. SCHRAM
Aðstoðarritstjóri: ELlAS SNÆLAND JÓNSSON
Fréttastjórar: JÓNAS HARALDSSON og GUÐMUNDUR MAGNÚSSON
Auglýsingastjórar: PALL STEFÁNSSON og INGÖLFUR P. STEINSSON
Ritstjórn, skrifstofur, auglýsingar, smáauglýsingar: ÞVERHOLTI 11,
blaðaafgreiðsla, áskrift: ÞVERHOLTI 14, 105 RVlK. SlMI (91)63 27 00
FAX: Auglýsingar: (91 )63 27 27 - aðrar deildir: (91 )63 29 99
GRÆN NÚMER: Auglýsingar: 99-6272 Askrift: 99-6270
AKUREYRI: STRANDG. 25. SlMI: (96)25013. BLAÐAM.: (96)26613.
FAX: (96)11605
Setning, umbrot, mynda- og plötugerð:
ISAFOLDARPRENTSMIÐJA HF.
Prentun: ÁRVAKUR HF. - Áskriftarverð á mánuði 1550 kr. m/vsk.
Verð í lausasölu virka daga 150 kr. m/vsk. - Helgarblað 200 kr. m/vsk. •
Síðasta vígið
Sögulegt samkomulag náöist á síðustu stundu um full-
gildingu GATT-samningsins og aðild íslands að stofnun
hinnar nýju alþjóða viðskiptastofnunar sem tekur til
starfa um áramótin. Eins og velflestum er kunnugt um
hafa mikil átök átt sér stað bæði austan hafs og vestan
um svokallaðan GATT-samning sem felur í sér afnám
hafta, tolla og vemdunar í viðskiptum landa í milh.
Bandaríska þingið samþykkti GATT-samninginn fyrir
skömmu og þar með var síðustu hindruninni mtt úr
vegi til sögulegra tímamóta í alþjóðaviðskiptum. Það
hefði sannarlega verið saga til næsta bæjar ef íslending-
ar hefðu ekki viljað eða getað tekið þátt í stofnun þess-
ara fríverslunarsamtaka vegna innbyrðis ágreinings.
Landbúnaðarmál hafa verið erfiðasti þröskuldurinn
víða erlendis sem og hér heima. Vemduð landbúnaðar-
framleiðsla er ekki sérfyrirbæri á íslandi. Landbúnaður-
inn, bæði vestan hafs og austan, hefur óttast frjálsræðið
í innflutningi, enda má segja að niðurgreiðslur, styrkir
og vemdartollar hafi haldið hlífiskildi yfir þeirri atvinnu-
grein lengur en efni hafa staðið til. Sú vemdarstefna er
á skjön við frelsi í viðskiptum, hagsmuni neytenda og
er að sjálfsögðu afar dýr hverju þjóðfélagi.
Það þarf þess vegna ekki að koma neinum á óvart
þótt kaflinn um landbúnaðinn í GATT-samningnum hafi
skapað ágreining, einkum þegar haft er í huga að land-
búnaðarhagsmunir og óbreytt vemdarkerfi eiga sér tals-
menn í flestum stjómmálaflokkum í skjóh þeirrar kjör-
dæmaskipunar sem hér er við lýði.
Að lokum tókst að ná samkomulagi á Alþingi um texta
að þingsályktunartihögu, þar sem ríkisstjórninni er
heimilt að fullgilda fyrir íslands hönd samning um stofn-
un Alþjóðaviðskiptastofnunarinnar. Landbúnaðarmenn
telja sig hrósa þar sigri þar sem tekið er fram í texta th-
lögunnar að „forræði landbúnaðarráðherra er tryggt um
ahar efnislegar ákvarðanir í því stjórnkerfi sem varðar
landbúnað og innflutning landbúnaðarvara“.
Með öðrum orðum: íslendingar gangast að fuhu undir
að frelsi og afnámi vemdartolla verði hrundið í fram-
kvæmd í áfóngum og með nokkurra ára aðlögun en það
sé í höndum landbúnaðaráðherra hversu hratt skuh fara
1 niðurfehingu eða lækkun toha.
í framkvæmdinni munu togast á annars vegar hags-
munir bænda og framleiðenda og hins vegar hagsmunir
neytenda og launþega. Alþýðuflokkurinn hefur einn
flokka haldið fram sjónarmiðum þeirra síðamefndu.
Sjálfstæðisflokkurinn hefur viljað fara bil beggja, en land-
búnaðarhagsmunirnir hafa orðið ofan á í þessari lotu sem
fyrr. Stjómarandstaðan hefur tekið sér stöðu framsókn-
armegin.
Öh er þessi þróun þó á einn veg. í alþjóðaviðskiptum
er verið að ryðja burtu síðustu torfærunum th eðlilegra
viðskipta, þannig að markaðurinn geti jafnan boðið upp
á ódýmstu vöruna. Á íslandi em átökin um þennan
GATT-samning síðustu dauðateygjur gamaldags vemd-
arstefnu.
Með tilkomu aðhdar íslendinga að Alþjóðaviðskipta-
stofnuninni er það síðan mál okkar sjálfra hversu hratt
við göngum í átt th frjálsrar verslunar og hagstæðari
innkaupa, ergo: th bættra lífskjara. Þar munu kjósend-
ur, launþegar, öflug verslunarstétt og frjálslyndir stjóm-
málaflokkar eiga síðasta orðið. Það er þeirra að knýja
fram að íslenska þjóðin nýti sér það hagræði sem GATT-
samningurinn býður upp á. Hér er sögulegt spor stigið.
Th þess em samningar að hrinda þeim í framkvæmd.
Ehert B. Schram
,,Allt sem gerist utanlands, skilar sér til íslands, og ekki alltaf i sinni bestu mynd,“ segir Gunnar m.a. í grein-
inni. - Frá hungur- og ofbeldissvæðum eins Afríkuríkjanna.
I árslok
Jóhönnu Sigurðardóttur er eins
konar bergmál af herópi Ross Pe-
rots 1992: Niður með pólitíkusuna,
við viljum eitthvað annað, hvað
sem er - bara ef það er annað en
það sem við þekkjum.
Lágkúra
EYéttir utan úr heimi varða ís-
lendinga miklu, þvi aö fáar þjóðir
eiga jafn mikið undir umheimin-
um. Því snerta okkur fréttir af
Balkanskaga eða Kákasus, þótt
óbeint sé. Við eigum allt okkar
undir því, að eftir okkur sé munað
í samfélagi þjóðanna.
Hver man eftir Vanuatu eða
Nauru? Eða Yap? En íslensk menn-
ing og sérstaða hverfur, rétt eins
og eyjanna í Polynesíu, gagnvart
ofurveldi alþjóðlegra Ijölmiðla,
sem fólk tekur að sjálfsögðu trúan-
mum í ijoimiotum og vuja avaxta
þá. Það er til lítils aö malda í mó-
inn. Þetta er það sem koma skal,
segja guðirnir Friedman og Hayek
og þeirra trosberar hérlendis. Þú
skalt ekki aðra guði hafa.
Hinn bandarísk-alþjóðlegi hugs-
unarháttur í þessu sem öðru er að
ná algerum undirtökum. Minn
hugsunarháttur er úreltur, sem
sagt að hta á fréttir, og einkum
fréttaskýringar, sem upplýsinga-
þjónustu við almenning, eins konar
almannafræðslu á háskólastigi.
Með því hugarf^ri hef ég alla mína
tíð starfað og mun áfram, hvað sem
markaðslögmál segja.
Neikvæðni
Þær neikvæðu fréttir, sem berast
hvaöanæva, óumbeðnar, móta
óhjákvæmilega viðhorf fólks, ekki
aöeins til fjarlægra atburða, heldur
til síns nánasta umhverfis. Það
fyrsta sem andúð fólks bitnar á, er
að sjálfsögðu póhtísk forysta. Póh-
tíkusar eru fórnarlömb þeirra nei-
kvæðu frétta, venjulega um póh-
tíska andstæðinga, sem þeir sjálfir
Skoðanir annarra
fóstu og sett í Ríkisútvarpið, sem er ahragagn þeirra
sem koma þurfa hálfsannleika á framfæri, að það
sé samkvæmt skipunum frá Noregi að Rússum sé
bannað að stunda eðlileg utanríkisviðskipti. Svona
eru bestu óvinir okkar öflugir."
OÓ í Tímanum 29. des.
Áhrif Reykjavíkurlistans
„Sigur Reykjavíkurhstans í borgarstjórnarkosn-
ingunum í vor eru án efa mestu póhtísku tíöindi
ársins sem er að höa. ... Á þessari stundu er ekki
gott að segja hvaða áhrif Reykjavíkurlistinn hefur á
þróun íslensks flokkakerfis. Þrýstingurinn á náið
samstarf flokkanna við stjómun borgarinnar er slík-
ur að þeim sem skerast úr leik eða spiha samstarfinu
með óbilgimi, mun ekki verða viðreisnar von í
stjórnmálum.“
Úr forystugrein Alþbl. 29. des.
Uppsveifia í rakettulíki?
„Árið 1994 var árið sem Davíð Oddsson forsætis-
ráðherra blés kreppuna af. Á þessu ári er meiri hag-
vöxtur en nokkurt ár síðan 1987, sagði hann m.a. í
stefnuræðu sinni í upphafi þings nú í vetur...
Tíminn verður aö leiöa í ljós hvort uppsveiflan í efna-
hagslífi íslendinga er upphafið á sex feitum árrnn til
að bæta upp þau hin mögru eða hvort hún fer á svip-
aðan veg og raketta á gamlárskvöld.“
HÓ í Viðskipti/Atvinnulíf Mbl. 29. des.
Öflugir bestu vinir
„Samkvæmt alþjóðlegri hefð er óvininum kennt
um aht það sem aflaga fer í veröldinni og bornar
upp á hann þær vammir og skammir' sem honum
ber.... Rússar neita að selja íslendingum fisk vegna
veiða þeirra í Smugunni. Því er umsvifalausts slegið
„Fréttir utan úr heimi varða Islendinga
miklu, því að fáar þjóðir eiga jafn mik-
ið undir umheiminum. Því snerta okk-
ur fréttir af Balkanskaga eða Kákasus,
þótt óbeint sé.“
eru undirrótin að. Þetta kemur
fram í kosningum. Fólk hafnar
pólitíkusum og öhu sem frá þeim
kemur.
Á þessu ári hefur þetta birst af-
dráttarlaust, fyrst í Kanada, þar
sem stærsti flokkurinn þurrkaðist
út, síðan á Ítalíu, þar sem ráðandi
flokkur varð að engu, og ekki síst
umbyltingunni sem varð í kosning-
unum í fyrirmyndarlandi voru,
Bandaríkjunum.
Sú upplausn, sem ríkir í íslensku
flokkakerfl, er grein af þessum
sama meiði. Allt sem gerist utan-
lands, skilar sér til íslands, og ekki
alltaf í sinni bestu mynd. Fylgið við
lega, enda kunna nú allir a.m.k.
eins konar sólarstrandaensku, og
allt merkilegt kemur að utan.
íslenskur hugsunarháttur er að
verða alþjóðlegur í neikvæðum
skilningi; að apa eftir lágkúruna
og þá neikvæðni sem selst. Um
þetta þýðir ef til vill ekki að fást,
en að mínu viti er þetta aht nátengt
fjölmiðlun. Hún mótar það hugar-
far sem annað sprettur upp úr.
Upplýsingaflóðið er yfirþyrmandi.
Sá gamh sannleikur er í fullu gildi,
að því meira sem menn halda að
þeir viti, því minna vita þeir í raun
og veru.
Gunnar Eyþórsson
Nú að loknu enn einu ári, sem
ég hef skrifað um erlend máleini,
er mér efst í huga hvemig fjölmiðl-
ar móta, og oft og tíðum afflytja,
það sem fréttnæmt þykir. Fréttir
eru í eðh sínu neikvæðar, þaö sem
er aíbrigðhegt vekur athygh, það
sem er jákvætt og eðhlegt, sætir
ekki tíðindum. Af því leiðir, að al-
menningur fær fátt annað en nei-
kvæöar upplýsingar um umhverfi
sitt, og dregur þá ályktun að allt
umhverfið sé fjandsamlegt, ef ekki
lífshættulegt.
Gluggagægishugarfar, öfund og
þórðargleði er það sem selur dag-
blöð og ljósvakafréttir. Þetta munu
vera markaðslögmál. Fréttir af
ófórum, dauða, eða þá ímynduöu
lúxuslífl ráðherrakvenna á dag-
peningum, höíða beint til mark-
hópa þeirra manna, sem eigá íjár-
KjaUariim
Gunnar Eyþórsson
blaðamaður