Dagblaðið Vísir - DV - 24.02.1996, Blaðsíða 10

Þórunn Sveinbjarnardóttir, vara-
þingkona Kvennalistans í Reykja-
vík, hefur síöustu sex mánuöi búið
með alls konar skordýrum, í mold-
arkofa með stráþaki - og það sjálf-
viljug!
Þórunn er nýkomin heim frá
Tansaníu þar sem hún gegndi starfi
upplýsingafulltrúa fyrir Alþjóða
Rauða krossinn sem rekur þar þrjár
flóttamannabúðir og sjúkrahús.
Þórunn vann sem framkvæmda-
stjóri Kvennalistans áður en hún
brá undir sig betri fætinum og
hvarf til Tansaníu til að skrifa frétt-
ir og skýrslur fyrir Rauða krossinn
og aðstoða gesti og blaðamenn. Þótt
ótrúlegt megi virðist fundust henni
ekki eins mikil viðbrigði og ætla
mætti að skipta svona snarlega um
vinnuumhverfi.
Enginn sími, kalt vatn
„Eg sat mikið inni á skrifstofunni
minni þarna niður frá svo að þetta
var ósköp venjulegur vinnudagur
nema að því leyti að maður var ekki
í símanum allan daginn. En það var
nú einfaldlega vegna þess að það er
ekki simi þarna.“
Það var margt annað sem tók
stakkaskiptum í daglegu lífi Þór-
unnar í Tansaníu. Híbýli fólks á
þessum slóðum eru til dæmis þó
nokkuð frábrugðin því sem við eig-
um að venjast hér á íslandi.
„Við bjuggum í moldarkofum
með stráþaki í afriskum stíl. Ég bjó
í nokkurs konar moldarkofaraðhúsi
sem samanstóð af fjórum herbergj-
um í röð og ég bjó í einu. Þetta var
bara svona pínulítið herbergi, með
rúmi, skrifborði, stól og litlum skáp.
Við vorum svo með rennandi kalt
vatn og kamra. Rafmagnið fengum
við úr lítilli rafstöð sem var á staðn-
um.“
Tansanía, sem liggur við austur-
strönd Afríku, er nífalt stærri en ís-
land. Landið er mjög hálent. nær
hæst 5.895 metra hæð á
Kilimanjaro, sem er hæsta fjall Afr-
íku. Þórunn segir að landið sé afar
fallegt, hæðótt og skógi vaxið og
loftið gott, hreint og tært fjallaloft.
Um 450 þúsund flóttamenn frá
Rúanda og Búrúndí dvelja í flótta-
mannabúðum í Tansaníu. Þetta fólk
hefur flest búið þar frá því að það
flúði heimili sín fyrir tveimur árum
þegar herskáir hútúmenn myrtu
um milljón manns í Rúanda, aðal-
lega af ættbálki tútsí. Sem dæmi um
fólksflutningana, sem áttu sér stað í
kjölfar fjöldamorðanna, þá flúðu um
250 þúsund manns yfir landamærin
til Tansaníu á einungis einum sólar-
hring í apríl 1994.
Ekki neyð lengur
Þórunn segir að aðbúnaður flótta-
fólksins sé alltaf að batna.
„Núna er ekkert neyðarástand
lengur eins og var þegar'fólkið kom
fyrst fyrir tveimur árum. Flótta-
mannabúðirnar eru vel reknar, allt
er komið í fast skipulag og gengur
upp. Þessi daglegi rekstur; matvæla-
dreifing, hreinlætisaðstaða og heil-
sugæsla, gengur mjög vel. Þetta er
líka vegna þess að það er mjög ró-
legt stjórnmálaástandið í Tansaníu,
ólíkt því sem er í Zaire þar sem
margt flóttafólk frá Rúanda og
Búrúndí dvelur einnig.“
- Hvað kom þér mest á óvart?
„Hvað lífið gekk eðlilega fyrir sig.
Þetta eru svo stórar flóttamanna-
búðir að þær eru eins og stórir bæir
á íslenskan mælikvarða. í stærstu
búðunum eru 160 þúsund manns og
- Þórunn Sveinbjarnardóttir bjó í moldarkofa íTansaníu í sex mánuði
Um 450 þúsund flóttamenn frá Rúanda og Búrúndí dvelja t flóttamannabúðum í Tansaníu.
Þórunn Sveinbjarnardóttir lét af starfi sem framkvæmdastjóri Kvennalistans
síðasta sumar og hélt til Tansaníu á vegum Rauða krossins.
Þórunn í barnahópi. „Oftar en ekki
urðu þessi litlu börn vitni að alls
kyns hörmungum og hræðilegum
hlutum.
Ómar Valdimarsson tók nýlega við
starfi Þórunnar í Tansaníu.
í þeim minnstu 20 þúsund,“ segir
Þórunn
Þrátt fyrir að aðbúnaður fólksins
sé góður og engin neyð vofi yfir þá
er lífið í búðunum erfitt.
„Flest þetta fólk er mjög fátækt, á
nákvæmlega ekki neitt. Fyrir okkur
þá er þetta líf hálf ömurlegt þó að í
sjálfu sé það ekkert svo mjög frá-
brugðið lífi fátæks fólks í Afríku
yfirleitt. Það fer allur tíminn i að
sækja vatn og eldivið og standa í
biðröð eftir matnum. Lífsbaráttan
er óneitanlega mjög hörð.“
Börnin vitni að hörm-
ungunum
Þórunn segist hafa verið vel und-
ir starfið búin og ekki orðið fyrir
neinu áfalli þegar hún kom fyrst á
staðinn.
„Samt er þetta auðvitað mikið
áreiti. Maður sér og heyrir mjög
margt á stuttum tíma og það
kannski undirbýr mann ekkert al-
veg undir það sem ber fyrir augu.“
- Hvað snerti þig mest?
„Börnin sem eru ein og hafa týnt
foreldrum sínum og öllum ættingj-
um. Þau eru svo óttalega allslaus
þessi grey og eiga allt sitt undir öðr-
um. Fólk varð viðskila í þessum
hörmungum, sumir lentu í Zaire og
aðrir í Tansaníu. Oftar en ekki urðu
þessi litlu börn, sem sum hver geta
ekki einu sinni talað, þau eru svo
lítil, vitni að alls kyns hörmungum
og hræðilegum hlutum sem enginn
ætti að sjá eða reyna. Foreldrar
þeirra og systkini voru drepin og
allt eftir því. Hins vegar eru þau
flest mjög dugleg, bjarga sér vel og
hjálpa hvert öðru.“
Flóttafólkinu er boðið upp á
áfallahjálp því mikið er um sálræn
vandamál í búðunum. Samt segir
Þórunn að flestir kjósi að bera harm
sinn í hljóði.
„Menningin er þannig að lítið er
talað um þetta. Flóttafólkið talar
aldrei um það að fyrra bragði, mað-
ur þarf alltaf að spyrja. Það var ekki
fyrr en ég var búin að vera þarna
nokkuð lengi að ég þorði að spyrja
þá sem ég þó þekkti best hvað hefði
gerst. Þetta er bara ekki til um-
ræðu. Fólk vill bara reyna að
gleyma þessu og halda áfram."
- Hvað verður svo um þessa
flóttamenn?
„Það hafa tæplega 6 þúsund
þeirra farið heim aftur frá Tansan-
íu eða aðeins örlítill hluti. Fólk
virðist ekkert vera á heimleið. Það
treystir sér ekki til þess og kýs frek-
ar að vera í flóttamannabúðunum
heldur en að hætta á að fara heim
þar sem það er ekki öruggt um líf
sitt.“
Skorkvikindi í rúminu
Það eru sjálfsagt fáar þjóðir jafn
hræddar viö skorkvikindi og íslend-
ingar sem hrylla sig og gretta við
tilhugsunina um önnur kvikindi en
húsflugur. Þegar framandi lönd eins
og Tansaníu ber á góma þá þykj-
umst við þess fullviss að þar sé ólíft
fyrir alls konar óáran. Þórunn seg-
ist hins vegar hafa verið fljót að
venja sig af þessu íslenska háttalagi.
„Það er eiginlega ótrúlegt hvað
maður venst kvikindunum fljótt.
Þau bara eru þarna og maður hætt-
ir að taka eftir þeim nema að þau
séu uppi í rúmi hjá manni því þá
þarf maður að dusta þau í burtu. Ef
maður lætur þau eiga sig þá láta
þau mann í friði líka. Annars er
þetta nú allt bara stórar fiskiflug-
ur,“ segir Þórunn og hlær.
Hún segist hafa verið ótrúlega
heppin allan þann tíma sem hún
dvaldi í Tansaníu. Hún varð aldrei
veik og öryggi hennar var aldrei í
hættu.
„Ég lenti einu sinni í því að
framið var vopnað rán í starfs-
mannabúðum Rauða krossins. Þá
reyndu nokkrir kappar að ræna
peningum í peningaskáp á einni
skrifstofunni en höfðu ekki erindi
sem erfiði. Þeir voru með byssur,
drituðu út í loftið og ógnuðu fólki.
Ég var hins vegar inni á herbergi og
heyrði bara lætin."
-ból