Dagblaðið Vísir - DV - 29.11.1997, Blaðsíða 20

20
LAUGARDAGUR 29. NÓVEMBER 1997 JL>V
»%-éttaljós_________________________
Gífurlegur tilflutningur á aflaheimildum:
Milljarðabrask með kvóta
- eða hrein og klár hagræðing?
56.958
40.312 39.269
DV, Akureyri:
milli skipa sem ekki eru gerð út frá
sömu verstöð og faersla aflamarks
milli skipa sem gerð eru út ffá
sömu verstöð en ekki í eigu sömu
aðila. Þessi viðskipti voru um 44%
aflaheimildanna. Þar fara ffam við-
skipti sem eru lokuð hvað varðar
upplýsingar. Þau viðskipti geta því
falist í beinni leigu, jöfnum skiptum
milli tegunda eða hreinlega að einn
aðili „geymir" aflaheimildir fyrir
annan. Hafi viðkomandi t.d. veitt
meira en heimildir hans sögðu til
um þá getur hann fengið að
„geyma“ aflaheimild fyrir annan og
skilað til baka á næsta fiskveiðiári.
nöfnum menn kjósa að kalla þessi
viðskipti.
„Það veit í sjálfu sér enginn
hversu mikil viðskipti er um að
ræða þegar sægreifamir eru að
versla með kvóta sín á milli. Menn
tala jú um að þessi viðskipti séu
ekki ólík undirheimaviðskiptunum
með eiturlyf að þvi leytinu til aö
enginn veit hvaða fjárhæðir fara
þama á milli manna. Ég get út af
fyrir mig slegið því fram að þessi
upphæð sé á bilinu tveir til fjórir
milljarðar króna á ári og ég væri
ekki hissa þótt rétta upphæðin væri
einhvers staðar þama mitt á milli,
eða um 2,5 til 3 milljarðar."
Þótt ummælin hér að framan
bendi ekki til mjög nákvæmrar vit-
neskju um umfang viðskiptanna
koma þau frá manni sem hefur
fylgst vel með á þessum vettvangi
undanfarin ár og reyndar komið
nærri þeim sjálfur. Staðreyndin er
nefnilega sú að viðskipti eru að því
leyti „neöanjarðar" að enginn veit
með hvaða upphæðir verið er að
höndla. Tölur liggja fyrir um hvaða
magn af fiski menn em að versla
með en um verðmætið eða í hve
miklum mæli sé um að ræða beina
leigu er erflðara að nálgast upplýs-
ingar, og reyndar útilokað.
„ueyma" aflaheimildir
Á síðasta fiskveiðiári var höndl-
að með 224 þúsund tonn af botnfisk-
Flutningur á aflamarki
96'97
87 þús. tonn.
Milll skipa sem
ekkl eru gerö út
frá sömu verstöö
Mllli skipa
enda sé
um bein
sklpti
aö ræöa
20 þú$. tonn.
43 þús. tonn.
Milli skipa sem
gerö eru út frá
sömu verstöö
kvóta
afla-
marksskipa,
sem lætur nærri
að vera um þrír fjórðu af öllum
kvóta þeirra, og um 130 þúsund
tonn fóru milli manna í svokölluð-
um „beinhörðum viðskiptum" en
undir þau viðskipti flokkast
færsla aflamarks
4,4 milljarðar?
Til að sýna hversu auðvelt er að
fá einhverja upphæð út úr þessum
svokölluðu „beinu viðskiptum" má
geta þess að tilflutningur innan
þeirra á þorski nam um 58 þúsund
tonnum á síðasta fiskveiðiári. Ekki
er talið fjarri lagi að meðalleiguverð
á þeim tíma fýrir kíló af þorski hafi
verið um 75 krónur þannig að þá
fæst út talan 4,3 til 4,4 milljarðar.
Og þá er bara verið að tala um
þorskinn. Sem fýrr er þeirri
spumingu þó ósvarað hvemig
þessi viðskipti fóru fram og
hvort einhver umtalsverð-
ur hluti þeirra fór fram
þannig að peningar
væru réttir „undir
borðið“.
Þetta er flókið
mál og ekki nema
von að menn
greini á um hvað
sé að gerast. Eru
„sægreifamir" að
sópa til sín stór-
um fjárupphæð-
um með þessu
„braski", eins og
sumir orða það,
eða á sér hér stað
hrein og klár hagræð-
ing sem kemur öllum til
góða? Leidd hafa veriö að
því rök, með því að umreikna
það aflamark sem skiptir um hend-
ur yfir í krónur, aö einhverjir
„greifar" séu að hagnast á þessum
viðskiptum um hundruð milljóna
króna á hverju ári, en ekki em allir
á því máli.
74 þús. tonn
Milil sklpa
sömu útgeröar
Hvað er að gerast þegar 725 þús-
und tonna aflaheimildir hér við
land skipta um hendur á einu og
sama fiskveiðiárinu? Er á ferðinni
það sem kallað hefur verið „kvóta-
brask sægreifanna" sem raka til sín
milljörðum króna „undir borðið"
eða er hér um að ræða hina einu og
sönnu hagræðingu sem útgerðar-
menn segja að þeir hafi gripið til í
sífellt ríkari mæli undanfarin ár?
200
aflaheimildum
Leigt og endurleigt
Er nema von að spurt sé. Almenn-
ingur veit að um geysileg verðmæti
er að ræða þar sem aflaheimildim-
£ir em og þessi sami almenningur
upplifir eilífar þrætur um kvóta og
kvótabrask ýmist þannig að ómak-
lega sé að sægreifunum vegið eða þá
hitt, sem er mun algengara, að þess-
ir sömu sægreifar geri sér sífellt
meiri mat úr „sameign þjóðarinn-
ar“ þar sem fiskistofnarnir em.
Kvótar séu leigðir og endurleigðir
og svo framvegis og enginn skilur
neitt nema fáir „útvaldir". Svo ræða
menn um sægreifa, leiguliða og jafn-
vel kvótakónga sem er nýyrði, not-
að yfir þá sem hafa ________________
efnast af því að
braska með
kvóta án þess að
eiga hlut í sam-
eigninni. Þess
em dæmi að
menn sem hafa
efnast af slíkum
viöskiptum séu
famir að láta á
sér bera í þjóðfélag-
inu sem fjárfestar.
Völlurinn á þeim þykir einnig sýna
hvað sé umleikis þegar kvótavið-
skipti em annars vegar.
„Beinhörð viðskipti"
Sem fyrr sagði nam tilflutningur
á aflaheimildum á síöasta fiskveiði-
ári, sem lauk 31. ágúst, 725 þúsund
tonnum og þar af var botnfiskur 224
þúsund tonn. Þessum flutningi afla-
heimilda er skipt upp í fjóra flokka.
I einum er tilflutningur milli skipa
í eigu sömu útgerðar sem nam 74
þúsund tonnum sé eingöngu horft
180
160
140
68.439
f

-40
32.653
22.054
■ 10.52711.070
r~
1.486
397
þús.
tonn
Ufsi
Karfl
Steinbitur
Grálúöa
Skarkoli
Þorskur
Langlura
Innlent
fréttaljós
Gylfi Kristjánsson
á botnfiskinn. í öðmm flokki er til-
flutningur milli skipa og sé þá um
jöfn skipti að ræða og þar nam
magnið 20 þúsund tonnum. Þá eru
eftir tveir flokkar, þeir flokkar sem
sumir vilja kalla „beinhörð við-
skipti". Annars vegar er um að
ræða flutning milli
skipa sem era
gerð út frá sömu
verstöð en eru
ekki i eigu sömu
aðila, sem nam 43
þúsund tonnum,
og loks flutningur
milli skipa sem
ekki eru gerð út
frá sömu verstöð,
en hann nam 87
þúsund tonnum, og
sem fyrr höldum við okkur við
botnfiskinn.
2,5 til 3 milljarðar?
Allar þessar aflatilfærslur eiga
að berast Fiskistofu þannig aö haft
er með því eftirlit hversu mikill til-
tlutningur á aflamarki er. Hins veg-
ar er eftirlitið ekki til þegar að því
kemur að fylgjast með þessum við-
skiptum til hlítar og hvort einhverj-
ir fjármunir, og þá hversu miklir,
skipta um hendur vegna þessara til-
færslna, leigu, skipta eða hvaða
Þetta er hagræðing
„Hinn almenni verkamaður í
Reykjavík heldur að það sé enginn
fiskur veiddur hér við land, það sé
bara braskað með aflaheimildimar,
þannig er búið að leggja málið upp.
Það má hins vegar benda fólki á að
allar aflaheimildar eru nýttar og
fiskurinn unninn," segir Reynir
Þorsteinsson sem rekur Kvótamark-
aðinn ehf. á Raufarhöfn. „Ég get
fullyrt að 70-80% af öllum viðskipt-
um með aflaheimildir eru tegunda-
skipti og það sem er að gerast er
hagræðing. Þó gerist það t.d. að þeg-
ar einn aðili lætur annan hafa 50
tonn af einni tegund og fær 50 tonn
af annarri tegund í staðinn að töl-
umar koma báðar inn sem flutning-
ur á aflaheimildum og margir kjósa
að kalla þetta beinhörð viðskipti,"
segir Reynir.
Annar viðmælandi DV segir að
engar umræður þurfi um það hvort
sægreifarnir „sölsi undir sig stórar
upphæðir á hverju ári í kvótabrask-
inu“, eins og hann orðaði það, það
sé borðleggjandi. En „undirheima-
viðskipti" em þetta að því leytinu
til að ekki em allar upplýsingar á
borðinu og á meðan svo er verður
tekist á um þessi viðskipti í þjóðfé-
laginu.
-gk