Dagblaðið Vísir - DV - 25.05.2002, Qupperneq 32

Helcjarblaö 3I>V LAUGARDAGUR 25. MAÍ 2002
Aðild
skiptir öllu máli
íslensk sendinefnd qekk út affundi Alþjóða
hvalveiðiráðsins eftir að aðild Islendinga
að ráðinu var hafnað. Island saqði sig úr
ráðinu fqrir tíu árum en Árni Mathiesen
sjávarútveqsráðherra seqir mjöq mikilvægt
fqrir Islendinqa að vera aðilar að ráðinu oq
tekur dræmt íhuqmqndir um að þeir hefji
hvalveiðar ítrássi við alþjóðasamþqkktir.
FYRIR TÍU ÁRUM SÖGÐU ÍSLENDINGAR sig úr
Alþjóða hvalveiðiráðinu. Er sú ákvörðun ekki að
koma aftan að okkur núna?
„Ef við hefðum ekki sagt okkur úr ráðinu væri
ekki um það að ræða að viö værum að reyna að fara
inn með þeim fyrirvara að fá aðild að ráðinu og veiða
hvali á sama tíma. Þá værum við bara þarna inni fyr-
irvaralaus. Þannig var úrsögnin ekki mistök. Hins
vegar voru það mistök að mótmæla ekki hvalveiði-
banninu á sínum tíma. Við sögðum okkur úr ráðinu
til að fara hina svokölluðu Nammco-leið og áttum von
á að fleiri þjóðir myndu fylgja fordæmi okkar og
ganga úr ráöinu. Hafréttarsáttmálinn skuldbindur
okkur að vera aðilar að hvalveiðistjórnunarstofnun
en ekkert segir að sú stofnun þurfi að vera Alþjóða
hvalveiðiráðið. Nammco hefur hins vegar ekki hlotið
þá alþjóðlegu viðurkenningu sem þarf. Reyndar eru
bara tvær sjálfstæðar og fullvalda þjóðir aðilar að
ráðinu, það er við og Norðmenn, og svo Grænlending-
ar og Færeyingar. Meðan önnur fullvalda og sjálf-
stæða þjóðin, Noregur, stýrir sínum veiðum í gegnum
Alþjóöa hvalveiðiráðið getum við ekki sagt að
Nammco sé bær stofnun og fengið fyrir því alþjóðlega
viðurkenningu. Þannig að þessi leið gekk bara ekki
upp.
Á þessum tíu árum hafa orðið breytingar innan Al-
þjóðlega hvalveiðiráðsins. Nýjar þjóðir hafa verið að
koma inn og fylgi við hvalveiðar hefur aukist. Við
teljum því að skynsamlegt sé fyrir okkur að vinna
málinu framgang innan Alþjóða hvalveiðiráðsins.
Það er líka nauðsynlegt að vera þar inni til þess að
geta selt afurðirnar því að þjóðir hvalveiðiráðsins eru
skuldbundnar til að kaupa ekki hvalaafurðir af þjóð-
um sem eru utan ráðsins. Þá er það bara spurningin
um að fara inn með fyrirvaranum sem ekki hefur
gengið enn þá, eða fara inn án fyrirvarans, og þá höf-
um við rétt til að fára í visindaveiðar eins og Japan-
ar. En jafnvel þótt við fengjum fyrirvarann viður-
kenndan gætu einstakar þjóðir mótmælt honum og
verið óbundnar af honum í tvíhliða samskiptum. Við
gætum því átt von á viðskiptaþvingunum eins og
þeim sem Bandarikjamenn hafa hótað. Fyrstu skrefin
væru því vísindaveiðar."
- Af hverju þurfum við að veiða hvali?
„Það er mjög nauðsynlegt fyrir okkur að veiða
hvali í vísindaskyni. Við þurfum að fá meiri upplýs-
ingar um áhrif hvala á vistkerfið, hvað þeir éta mik-
ið og hvaða áhrif það hefur á viðgang fiskistofnanna.
Við fórum í sérstaka leiðangra, að minnsta kosti fjór-
um sinnum á ári, til að rannsaka ýmsa þætti í líf-
fræði þorsksins, en í tólf ár höfum við ekki farið i
hvalaleiðangra. Miðað við mælingar á langreyðinni
og þorskstofninum þá er langreyðarstofninn nærri
því tvöfalt stærri en veiðistofn þorsksins. Það þarf
enginn að segja mér að svona stærðir hafi ekki áhrif
á vistkerfið. Við þurfum að vita hver þau eru. Einnig
þarf að hafa jafnvægi í hafinu. Þar getur ekki ein teg-
und vaxiö óheft á kostnað annarra tegunda. Veiðar
eru nauðsynlegar til að viðhalda þessu jafnvægi."
Verðum að fyl£ja skuldbindingum
- Nú er hvalurinn næstum því orðinn heilög
skepna. Ef við færum að veiða hval mætti þá ekki bú-
ast við svo mikilli andstööu að sölumarkáðir okkar á
fiski myndu hrynja?
„Fiskmarkaðir Norðmanna hafa ekki hrunið þótt
þeir veiði hval. Hvers vegna ætti það þá að gerast á
íslandi? Ég veit ekki til að Japanar hafi borið ein-
hvern skarðan hlut viðskiptalega vegna þess að þeir
séu að veiða hvali í vísindaskyni. Enginn veltir fyrir
„Við getum ekki veitt hvali og verið fvrir utan hvalveiðiráðið. Nammco-möguleikinn er lögfræðilegur mögu-
leiki en liann er ekki praktískur möguleiki. Suinir segja að við eigum að láta samþvkktir Alþjóða hvalveiði-
ráðsins lönd og leið og fara að veiða hvali en það myndi örugglega kalla á mjög sterk viðbrögð. Þá værum við
að spila upp í hendurnar á öfgahópum."
DV-mvnd GVA
sér viðskiptaþvingunum á mestu hvalveiðiþjóð
heims, Bandaríkin.
- Hversu öflugir eru öfgasinnaðir náttúruverndar-
sinnar í baráttu gegn hvalveiðum?
„Þeir geta verið mjög öflugir og alveg sérstaklega ef
við förum ekki varlega og tryggjum að það sem við
gerum standist alþjóðalög og alþjóðlegar skuldbind-
ingar. Ég held að kraftur þessara samtaka verði
miklu minni ef farið er í einu og öllu eftir því sem
samþykkt hefur verið á alþjóðavettvangi."
- Nú ætlum við að fara í hvalveiðiráðið næstum
því bakdyramegin á lagaþrasi. Er þetta ekki slæm
staða?
„Það er hvorki verið að fara bakdyramegin né í
gegnum lagaþras. Það er mjög algengt að ríki gangi
inn í samtök með fyrirvörum, reyndar svo mjög að
flestar þjóðir hafa einhvern tíma gert það. Menn hafa
hins vegar sagt: Þið genguð út og eruð að koma inn
aftur, þess vegna eigið þið ekki að fá fyrirvara. Það er
út af fyrir sig skiljanlegt sjónarmið en það er mjög
langsótt að halda því fram að við höfum gengið út fyr-
ir tíu árum til þess að koma aftur inn með fyrirvara.
Þegar svona langur tími er liðinn þá held ég að menn
hljóti að líta á umsókn okkar eins og hverja aðra að-
ildarumsókn frá ríki sem ekki hefur verið aðili áður.“
Þurfum að fara vel yfir málið
- Hversu mikilvægt er fyrir okkur að komast inn í
hvalveiðiráðið?
„Það skiptir öllu máli. Við getum ekki veitt hvali
og verið fyrir utan hvalveiðiráðið. Nammco-mögu-
leikinn er lögfræðilegur möguleiki en hann er ekki
praktískur möguleiki. Sumir segja að við eigum að
láta samþykktir Alþjóða hvalveiðiráðsins lönd og leið
og fara að veiða hvali en það myndi örugglega kalla á
mjög sterk viðbrögð. Þá værum við að spila upp í
hendurnar á öfgahópum.
Eitt sjónarmið er að taka það bara rólega og bíða
og sjá hver þróunin verður í hvalveiðiráðinu - sjá
hvort stuðningur við okkar málstað eykst ekki og
reyna síðan að fara aftur þessa leið með fyrirvarann.
Eftir sem áður gætu Bandaríkin mótmælt og verið
óbundin af honum og ef við færum í veiðar í atvinnu-
skyni þá gætu þeir beitt viðskiptahindrunum eins og
þeir hafa hótað frá því hvalveiðibannið var sett.“
- Eigum við þá bara að sækja um aftur og aftur þar
til umsóknin er samþykkt?
„Ég er búinn að nefna nokkra valkosti. Kannski
eru til nokkrar útfærslur á þeim. Einn kosturinn er
að fara með málið fyrir alþjóðadómstól og fá þessari
niðurstöðu hnekkt. Það tæki hins vegar tíma og væri
flókið og það væri mjög erfitt fyrir okkur að grípa til
einhverra aðgerða í þeirri stöðu.
Við þurfum bara að fara vel yfir málið og meta
hversu mikils virði fyrirvarinn er tO skemmri og
lengri tíma litið.“
Spenna í Hafnarfirði
- Svo við snúum frá hvalnum og að allt öðrum mál-
um: Nú eru spennandi kosningar í þínum bæ, Hafn-
arfirði, fylgistu ekki spenntur með þeim?
„Ég fylgist grannt með og hefði gjarnan viljað vera
meiri þátttakandi, bæði þar og annars staðar í kjör-
dæminu, en í ráðuneytinu eru stór mál í gangi sem ég
þarf að sinna. Samkvæmt könnunum berjast Sjálf-
stæðisflokkur og Samfylking um að ná meirihluta.
Munurinn er innan skekkjumarka og þess vegna gæti
munað einu atkvæði. Við þurfum á öllum atkvæðum
að halda til að Magnús Gunnarsson verði áfram bæj-
arstjóri.“
- Nú virðist vera rígur í ríkisstjórninni vegna þess
að heilbrigðisráðherra skrifaði undir viljayfirlýsingu
við borgina.
„Það er bara eitt mál sem hefur komið upp sem
veldur því. Ég var satt að segja afskaplega hissa á því
að það skyldi koma upp og skil ekki hvað kom yfir
vin minn, Jón Kristjánsson. Landstjórnin á ekki að
grípa inn í kosningar á þeim nótum sem þarna virð-
ist hafa gerst. Ég hef orðið var við óróleika í ná-
grannasveitarfélögunum vegna þessa. Menn velta fyr-
ir sér hvort það eigi að taka Reykjavík fram fyrir með
þessari yfirlýsingu og hvort eigi að færa framkvæmd-
ir úr þeim sveitarfélögum til Reykjavíkur því auðvit-
að aukast ekki heildarfjármunirnir við svona yfirlýs-
ingu.“
- Finnur þú fyrir þessúm óróa á ríkisstjórnarfund-
um?
„Nei, þetta mál var afgreitt og svo tóku menn bara
fyrir næsta mál á dagskrá. Þetta er fólk sem hefur
verið lengi í pólitík, er búið að vinna mjög vel saman
í þessari ríkisstjórn og lætur ekkert trufla sig.“
- Býstu við að verða sjávarútvegsráðherra eftir
næstu kosningar?
„Það veit enginn en ég er tilbúinn að vera hérna
áfram. Ég kann mjög vel við mig, enda er ég hér að
fást við áhugaverð og spennnandi verkefni með góðu
fólki.“
-KB