Dagblaðið Vísir - DV - 14.09.2002, Side 40

AA
/7í? Ic) a rb/a cJ XXV"
LAUGARDAGUR IA. SEPTEMBER 2002
.■arc'sna m
1 * z , 4»
Herdís liefur staðið á leiksviði á íslaiuli í nærri sextíu ár en
hlutyerk heunar í Hafinu er eiginlega frumraun hennar í kvikmvndaleik.
DV-mvndir Teitur
Það er Kata í
Herdís Þorualdsdóttir hefur leikið ínærri
sjötíu ár og fer á kostum íhlutuerki hinnar
illskegttu elliæru Kötu íHafinu eftir
Baltasar Kormák. Hún seqir DV frá Kötu,
lífinu og listinni og huers uegna hún hefur
eiginlega aldrei leikið íkuikmyndum fgrr.
Herdís Þorvaldsdóttir leikkona á eitt ár í áttrætt og það
eru um þessar mundir um það bil 70 ár siðan hún stóð níu
ára gömul í fyrsta sinn á leiksviði i Gúttó í Hafnarfirði þar
sem menn drifu upp leikstarfsemi sem hluta af stúkustarfí.
Islenska kvikmyndavorið hófst fyrir 22 árum og síðan
hafa verið framleiddar íslenskar kvikmyndir í hundraða-
tali og það hlýtur að teljast svolítið undarleg tilviljun að til
skamms tíma hafði Herdís aðeins leikið í einni þeirra en
hún fór með lítið hlutverk í Atómstöðinni eftir Þorstein
Jónsson. Sérstaklega er þetta undarlegt í ljósi þess að Hrafn
Gunnlaugsson, sonur Herdísar, er einn afkastamesti ís-
lenski kvikmyndaleikstjóri síðari tíma.
Nú er búið að taka Hafið, kvikmynd Baltasars Kormáks
eftir samnefndu leikriti Ólafs Hauks Símonarsonar, til al-
mennra sýninga og þar fer Herdís gersamlega á kostum i
hlutverki Kötu, móður Þórðar útgerðarmarins. Kata er ekki
gamalmenni sem maður myndi vilja eiga sem ömmu og
helst ekki hafa inni á heimilinu. Hún keðjureykir, drekkur
koníak eins og vatn, horfir á sjónvarpið lon og don og
hreytir kvikindislegum ónotum í alla sem koma í kallfæri
við hana. Hún er önug og geðstirð eins og gömul stóðmeri.
Aldrei stressuð
Það var mjög gaman að vera á frumsýningu og heyra
troðfullan sal Háskólabíós bylgjast af hlátri þegar Kata fór
á kostum á tjaldinu. En skyldi Herdís hafa verið tauga-
óstyrk á frumsýningunni?
„Það var mikii stemning og ég var afskaplega ánægð í
hjarta mínu þegar ég heyrði undirtektimar og hugsaði með
mér að þetta hefði sennilega tekist. Ég hafði ekki séð mynd-
ina og mér sýnist hún vera fagmannlega gerð, töluveröur
heimsbragur á þessu.
En ég var ekkert taugaóstyrk. Ég var búin að vera á
Húsavik hjá dóttur minni að tína bláber á heiðum í sól og
fuglasöng. Frumsýningar hafa aldrei gert mig óstyrka,
kannski hef ég örlítið meiri hjartslátt síðasta klukkutim-
ann áður en tjaldið fer frá en annars hef ég alltaf hlakkað
til og frumsýningardagar voru alltaf hátíðisdagar,“ segir
Herdís og brosir.
okkur öllum
4 - ‘S. l li " ti
Kata í okkúr öllum
- En hvar fannstu Kötu?
„Það er til israelskúr málsháttur sem segir: Svo ergist
hver sem hann eldist. En Kata er hálfrugluð og maður
veit ekki mikið um hennar bakgrunn en sjálfsagt hefur
hún ekki verið svoria áðuf. Hún hefur kúplað sig frá líf-
inu og lifir í sínúrii eigín heimi. fíúri ér óvægin og grimm.
Ég fann Kötu á sama stað og allar aðrar persónur sem
ég hef leikið. Ég fann hana í sjálfri mér. Það býr öll mann-
leg reynsla i okkur og við þurfum aðeins að rifja hana
upp.
Ég vona samt að ég sé ekki orðin bitur og illskeytt eins
og Kata.“
- Hafðir þú unnið áður með Baltasar Kormáki?
„Néi, ég geri ráð fyrir að hann hafi séð mig i Sjálfstæðu
fólki þar sem ég lék Hallberu gömlu. Þær eru mjög ólík-
ar en ég er auðvitað að leika 10 ár upp fyrir mig því það
stendur í handritinu að Kata sé 88 ára. Það er alltaf sagt
i leikhúsinu að það sé miklu erfiðara að leika upp fyrir
sig i aldri. Það er ekkert mál ef maður hefur útlitið með
sér að leika 10 ár niður fyrir sig, jafnvel meira.“
- Kata er gamalmenni af þeirri tegund sem heldur að
hún megi hvað sem er og megi segja hvað sem er vegna
þess að hún er orðin svo gömul. Þekkir þú svona konur?
„Já, það er sumt fólk svona þótt ég þekki miklu fleira
gamalt fólk sem unir sínum hlut vel.“
- Hvernig var samstarf ykkar Baltasars?
„Það var yndislegt og mér fannst ákaflega gaman að
vera með þessum stóra hópi sem vann baki brotnu allan
tímann í þessari risastóru skemmu sem við höfðum.
Skemman var óttalega köld en við leikaramir gátum
alltaf farið inn í hlýjuna á milli en þetta mæddi mikið á
starfsfólkinu. Ég bjó á þægilegu hóteli og borðaði niðri.
Ég fór yfirleitt þegar hverri senu var lokið því þótt aðbún-
aðurinn væri góður þá er náttúrlega lítið við að vera
þarna fyrir ókunnuga. Við fórum eitt kvöld í kirkjuna og
hlustuðum á kór sem ég held að hafi verið frá Eskifirði.
Þau sungu vel.“
- Herdís segist ekkert vera vön að vera úti á landi en
segist oft fara til dóttur sinnar á Húsavík þar sem er fal-
legt landslag, góð sundlaug og góð berjaspretta.
Hvert á baminu að bregða
- Nú er þetta nánast frumraun þín í íslenskum kvik-
myndum á breiðtjaldi. Kom aldrei til greina að þú lékir
í myndum Hrafns, sonar þíns?
„Nei, það hefði ekki passað fyrir okkur að vinna sam-
an. Við erum alltof ákveðin bæði. Það hefði orðið eintóm
valdabarátta."
Hér lætur blaðamaður í ljós þá skoðun að þau
mæðginin séu nauðalík.
„Nú, hvert á barninu að bregða?“ segir Herdís.
- Herdís var níu ára þegar hún steig fyrstu skrefin á
leiksviðinu í Gúttó í Hafnarfirði og lék strák í lánsfótum
af stúkufélaga sínum en fljótlega eftir fermingu fór hún
að leika með Leikfélagi Hafnarfjarðar. Það var siðan hjá
Hcrdís í hlutverki hinuar illskevttu Kötu í Hafinu.