Ársrit Ræktunarfélags Norðurlands - 01.01.1965, Page 59

Ogn um kal og kalskemmdir.
Á síðastliðnu sumri urðu bændur austan og norðaustan
lands illa fyrir barðinu á óvenju miklu grasleysi túna. Gras-
leysi þetta stafaði af völdum kalskemmda, sem orðið höfðu
um veturinn, samfara kulda og lélegri sprettutíð fram eftir
öllu sumri. Óskemmdu túnin spruttu illa og minna greri
að kali en ella hefði orðið.
Um kalskemmdir austfirzkra túna hefur margt verið rætt
og ýmislegt ritað á liðnu sumri. Er ekki örgrannt um að ból-
að hafi á þeirri skoðun, að kal væri eitthvert nýmóðins fyrir-
bæri, sem rekja mætti til búnaðarhátta seinni tíma svo sem
notkunar kjarnaáburðar, þurrkun mýra eða vegna þess að
grasstofnar, sem notaðir hafa verið í sáðblöndur, hafi ekki
átt heima á íslandi. Hvort nefnd atriði geti undir .ákveðn-
um kringumstæðum stuðlað að kali skal ekki fullyrt hér —
rannsóknir verða að skera úr um það. Hitt er rétt að gera
sér ljóst, að kalskemmdir á íslenzkum túnum eru aldagömul
fyrirbæri og hafa iðulega hlotizt af þeim þungar búsifjar.
Þrátt fyrir það, að rannsóknir á kali túna og ritgerðir um
sama efni séu af skornum skammti í íslenzkum landbúnað-
arbókmenntum, má þó ekki gleyma því, sem gert hefur ver-
ið, en slíkt vildi brenna við í umræðum er kalmál voru efst
á baugi á liðnu sumri. Það er því ætlunin með þessu grein-
arkorni að minna á þær tvær helztu ritgerðir, sem samdar
hafa verið um kal á Islandi. Er hér um að ræða ritgerð eftir
Ólaf Jónsson fyrrverandi tilraunastjóra, er birtist í Ársriti
Ræktunarfélags Norðurlands árið 1937 og ritgerð eftir
doktor Sturlu Friðriksson um rannsóknir á kali túna á ár-
unum 1951—1952 gefið út af Atvinnudeild Háskólans, rit
Búnaðardeildar B-flokkur no. 7. Til að gera mönnum grein
fyrir helztu niðurstöðum í ritgerðum þessum birtist hér á
eftir samandregið yfirlit höfunda.
Ólafur Jónsson ritar svo fyrir tæpum þrjátíu árum: