Árbók Landsbókasafns Íslands - 01.01.1970, Síða 200

200
FRÁ HALLGRÍMI SCHBVING
til að líkja eftir því, en mér tókst það ekki, enda tókst mér ekki að búa til aðra eins
píputotu úr efri vörinni eins og hann gerði, og átti hægt með, þegar hann frambar
þetta sitt y. Eg sagði Sv. Egilssyni frá því, og lét hann áminnztan Bjarna frambera
þetta y hljóð oftsinnis sér áheyranda, og hefir hann lýst þess hljóðan í framburði í
málmyndafræði íslenzkri, sem hann byrjaði á, en hætti við aftur við byrjun § 56. Þessu
hljóði lýsir hann þannig í § 8, „að y, ý, ey er nú almennt kveðið sem i í ei, en sum-
staðar á Austfjörðum eldir enn eftir af hinum forna framburði ýs, sem er eitthvert
samfellt hljóð af i og u(iu) eins og fyrsta mállistar ritgjörðin í Snorra Eddu lýsir því
(bl. 277). Þetta hljóð er töluvert grennra og veigameira en hið danska y, og ekki alllíkt
því. Af þessu samfellda hljóði er skiljanlegt, að hljóðið gat skipzt í tvennt og orðið
ýmist að i, sem víðast hefir orðið, ýmist að u, t. d. flutja, dur, þ. e. flytja, dyr o. s. frv.“
Þegar Bjarni Sveinsson hafði verið nokkurn tíma í Bessastaðaskóla, lagði hann þetta
y hljóð af, lil að geta af því skólabræðrum hans mun hafa þótt slíkt ýs hljóð mjónalegt
og hjákátlegt, af því þeir höfðu ekki vanizt því, og varageiflurnar, sem til þess þurftu,
íbroslegar. Eg sé stórum eftir því, að mér hugsaðist ekki, meðan kostur gafst, að fá
Bjarna til að tína saman og skrifa þau orð upp, sem hann frambar með þessu ý hljóði.
Mér þykir meiri líkur til, að þetta ýs hljóð muni ekki vera algjörlega undir lok liðið
í sveitunum kringum Fáskrúðsfjörð, og er ekki að vita, nema það haldist við víðar
á Austfjörðum. En það þyrfti lipran og gætinn mann til að komast á snoðir um það,
því þegar farið er að grafast eftir því, sem víkur frá venju, þá heldur margur almúga-
maður, að það sé gjört til þess að hæðast að því á eftir, og dylur sannleikann.
Af yðar Oldnord. Forml. bl. 83, get eg ekki fullkomlega séð, hvort það muni vera
meining yðar eða ekki, að klungr, sem í fornmáli voru merkir hybentorn, hafi í nú-
verandi íslenzku breytt meining sinni og jartegni þar ujœvnt og stenet Sted. Eg hefi
gert mér í hug, að annaðhvort muni hin nýrri íslenzka hafa á fígúrulegan hátt skapað
eggjagrjótsurð úr þyrnitegundar merkingunni, af því hybenholt vaxi hér ekki eins og
í Noregi, en rangur framburður nýrri íslenzku hafi blandað saman hlutarheitinu
klöngr, unde verbum að klöngrast,, sem eiginlega merki að stikla yfir eggjagrjót, við
substantivið klungr, þ. e. Hybenholt.
Allir í húsi nn'nu, sem til yðar muna, og þar á meðal gamla Elisabeth, sem nú er
88 ára, óska yður góðs.
Eg er yðar ævilangt elskandi
H. Sclieving
Reykjavík, 12. október 1858
Þér segist hafa villzt á því, hvernig orðið vejur hneigist nú, og muna ekki eftir nema
vefir í nom. pl. í tali. Sama minnir mig, en gamla Elisabeth hjá mér,1 sem kalla má að
væri samhéraðs við mig, þegar eg var á Norðurlandi, kannast aðeins við vefar í no-
minat. pl. Af því ritgjörðin um refaveiðar í 12. bd. Félagsritanna er eftir Eyfirzkan
1 gamla Elisabeth, Elísabet Guðmundsdóttir, ])ingeysk.