Frjáls verslun - 01.04.1955, Blaðsíða 4

4.
Sumir halda því fram, að af frjá'lsri verzlun
myndi leiða félag'slegt ranglæti fremur en undir
haftastjórn. Slíkt er staðlausir stafir. Að vísu
mundi kaupgeta þegnanna vera mismunandi
undir þessu verzlunarkerfi, eins og raunar á sér
stað, hvert svo sem hagkerfið er. Hins vegar eru
möguleikar til tekjujöfnunar eftir öðrum leið'um,
t. d. skatta- og fjármálapólitík ríkisins, sízt
minni, þó'tt verzlunin sé frjáls, og hitt væri aftur
tryggt, að nú fengju menn vörur fyrir tekjur
sínar, án tillits til annarrar aðstöðu, en á því er
jafnan mikill brestur undir haftakerfi. í raun og
veru má segja, að frjáls verzlun sé eina lýðræðis-
lega og félagslega (sósíala) verzlunarkerfið, því
að þar eru völdin lögð í hendur þegnanna, en
ekki ríkisins, embættismanna eða einokunar.
I>að verða þá ekki stofnanir eð'a stjórnir, sem
ákveða, í hvaða hlutföllum flytja eigi inn fram-
leiðsluvörur eða neyzluvörur. Það verða þegn-
arnir sjálfir, sem ráða því. Innflytjendurnir,
kaupmenn eða kaupfélög, verða þjónar fólksins,
sem reyna að hafa á boðstólum þær vörur, sem
óskað' er. Neytendurnir kaupa vörurnar, þar sem
þeir fá þær beztar og ódýrastar, og knýja þá,
sem vörumar selja, til samkeppni. Þannig verður
neytandinn húsbóndi á sínu heimili og þarf ekki
að haga neyzlu sinni og lífsvenjum eftir kenni-
setningum eða kenjum einhverra embættis-
manna eða nefnda, sem á tímum haftanna eru
allsráðandi unr það, nvað almenningur leggur
sér til munns eða klæðis. Þegnarnir þurfa enga
slíka forsjón, þeir vita sjálfir bezt, hvar skórinn
kreppir. Með frjálsri verzlun myndast þannig
lýðræði í atvinnumáium hliðstætt því, sem
menn njóta í stjórnmálum, því að' hver neyt-
andi fer þar sjálfur með sitt atkvæði og hefur
með eftirspurn sinni bein áhrif á verðlag, vöru-
val, vörugæði, framaleiðslu og innflutning til
landsins.
Hér hefur ekki verið gerð nein tilraun til þess
að túlka frjálsa verzlun sem óskeikula, trúarlega
kennisetningu, heldur skal viðurkennt, að þjóð-
arbúskapurinn geti vegna innri eða ytri mein-
semda færzt svo úr skorðum, að um stundar sak-
ir þurfi að grípa til óeðlilegra neyðarráðstafana.
Það er og játað, að stundum geti þjóðin talið
sér nauðsyn að fóma efnahagslegum ávinningi
vegna annarra sjónarmiða og setji þá einhverjar
skorður við' því, að verzlunin sé algerlega frjáls.
En þetta breytir engu um það, að frjáls verzlun
er almennt tvímælalaust æskilegasta verzlunar-
kerfið og það eina, sem auka mun velmegun
allrar þjóðarinnar til frambúðar.
Hundrað ára saga vaxandi verzlunarfrelsis Is-
lendinga er óhrekjanleg sönnun þess, að frjáls-
ari verzlun fylgja stöðugt auknar framfarir og
vaxandi farsæld alþjóð til handa.
Snjall kaupmaður:
Þorlákur O. Jolmson var þjóðlegastur allra kaupmanna sinn-
ar tíðar. A sölubúð sína dró hann aldrei danskan fána að hún,
lieldur alltaf merki ]>að hið íslenzka, sem þá tíðkaðist, hvítan
fálka á bláum feldi.
A sumrin, þegar skipin komu úr strandferðum, gerði Þorlák-
ur sér sérstakt far um. að laða til sín, kaupendur utan af landi.
Hér er sýnishorn af auglýsingu frá verzlun Þorláks O. John-
son af slíku tilefni, en hún er sérkennileg og ísmeygileg, eins
og auglýsing á að vera:
„Hér með leyfi ég undirskrifaður mcr að tilkynna hinum
heiðruðu farþegum með gufuskipinu „Thyru", að föstudaginn
hinn 25. sept. verður
PALLEGUR BAZAR
opinn allan daginn í verzlunarhúsum mínum. Þeir, sem koma
]>ar inn, gleyma þá ekki konum og börnum heima, því það er
gaman að gleðja þau við heimkomuna. (Með þessari auglýsingu
fylgdi vöruskrá).
I búðinni fást hjá mér hinar nafnkunnu ensku vörur, sem
ég mun selja töluvert undir vanalegum prís allan daginn á
morgun.
Kl. 6 í kvöld verður búð mín í lieiðursskyni við farþegana
uppljómuð (Illumineruð) eins og vandi er til á jólum og nýári.
— Komið inn, allir velkomnir.
Virðingarfyllst,
Reykjavík, 25. sept. 1885.
Þorlákur 0. Johnson“.
Þessu var strax utbýtt um borð við komu skipsins. Auð-
vitað liefur búðin verið eins og hún var vön, með sömu vör-
urnar og alltaf, en verðið aðeins lægra. Svo kemur uppljóm-
unin og kurteisin við farþegana, og það vekur athygli og dregur
að viðskiptavini.
28
FRJÁL^ VERZLUN