Frjáls verslun - 01.04.1955, Blaðsíða 3

]jóst, hvaða mælikvarða á að lcggja á lcostina
og brestina, eða með öðrum orðum að slá því
1‘östu, hver sé tilgangur og markmið verzlunar-
innar og hagkerfis þjóðarinnar í heild. Þessi
markmið geta verið tvenns konar, hagræn eða
pólitísk, og eru þó oft samtvinnuð. Þegar rætt
er um hagræn sjónarmið í þessu sambandi, er
gengið út frá, að' tilgangur verzlunarinnar sé
aðallega að afla sem mestra þjóðartekna, en póli-
tíska markmiðið lýsir sér í því, að ýms innlend
og erlend pólitísk sjónarmið, svo sem vígbún-
aður, utanríkispólitík, stuðningur við ákveðnar
stéttir o. fl., eru kitin marka stefnuna í verzlun-
armálum, enda þó'tt þjóðartekjurnar kunni að'
verða rýrari fyrir þær sakir.
Við ákvörðun á íslenzkri verzlunarstefnu ligg-
ur það í hlutarins eðli, að liagræna sjónarmiðið
á að vera mestu ráðandi, þar sem við erum óvíg-
búin þjóð og rekum ekki „aktiva“ utanríkispóli-
tík. Þó verður ekki hjá því komizt að taka einnig
nokkurt tillit til sjónarmiða, sem ekki eru að
öllu leyti hagræn, til þess t. d. að fyrirbyggja, að
félagslega þýðingarmikill atvinnuvegur eins og
landbúnaðurinn leggist niður, eða að atvinnu-
vegur, sem, verulegur hluti af þjóðarauðnum hef-
ur verið bundinn í, svo sem iðnaðurinn, hrynji
í rústir.
Markmið íslenzkrar verzlunarstefnu ætti fyrst
og fremst að vera að auka þjóðartekjur og þjóð-
arauð Islendinga.
I Ijósi þessa markmiðs skulum við skoða
frjálsa verzlun. Af frjálsri verzlun leiðir víðtæka
verkaskiptingu milh þjóða, stétta. og einstaklinga.
Þetta hefur í för með sér, að fyrirtæki, atvinnu-
greinar og atvinnuvegir eru staðsettir, þar sem
framleiðsluskilyrðin eru bezt, þótt flutninga-
möguleikar og markaðir ráði þar einnig nokkru
um.
Sumir hafa haldið því fram, að þetta myndi
horfa til landauðnar í þeim löndum, sem hafa
ekki algera framleiðsluyfirburði á neinu sviði.
Það' er rangt, því að þótt fyrir kunni að finnast
lönd, sem hafa öllum öðrum löndum betri fram-
leiðsluskilyrði í mörgum greinum, þá munu þau
einbeita sér að því verkefninu, þar sem þau hafa
mesta yfirburði, en eftirláta hinum lakar settu
að framleiða aðrar vörur. Dæmi um slíka verka-
skiptingu þekkjum við úr daglega lifinu. Þótt
forstjóri fyrirtækis sé e. t. v. betur að sér í bók-
haldi en flestir aðrir, þá hefur hann samt bók-
haldara í þjónustu sinni til þess að færa bækur
fyrirtækisins, svo að hann geti sjálfur helgað
sig því viðfangsefni, sem hann hefur mesta yfir-
burði í, sem er stjórn fyrirtækisins.
Afleiðing verkaskiptingarinnar milli þjóða og
frjálsrar utanríkisverzlunar verður því, að á
þann hátt fær þjóðin ódýrari vörur, betri vörur,
meira vörumagn og aukið vöruval. Þetta hefur
í för með sér auknar þjóðartekjur, meiri vel-
megun og fjölbreyttari lifnaðarhætti. Auk þess
eykur það samskipti, viðkynningu og vináttu
þjóðanna.
Þessar staðreyndir hafa almennt gildi, en ættu
þó að vera. íslendiugum öðrum fremur ljósar,
vegna þess hve framleiðsla okkar er einhæf. Að-
alauðlindir landsins eru fiskimiðin við strend-
urnar og orka vatnsfalla og heitra. hvera. Yið
þurfum því að flytja iiín allan kornmat og marg-
ar aðrar tegundir matvæla, sömuleið'is megnið
af nauðsynlegum fatnaði, byggingarefni, kol,
olíur, vélar og tæki, ef framleiðsla þjóðrinnar
á ekki að stöðvast og þjóðin að geta lifað
mannsæmandi lifi. Til greiðslu á þessum marg-
víslega varningi verðum við að' flytja út innlenda
framleiðslu, en hún er frá nátttúrunnar hendi
iabrevtt, aðallega nokkrar tegundir sjávaraf-
urða. Islendingum lientar því hin alþjóðlega
verkaskipting flestum þjóðum betur, enda má
segja, að frjáls utanríkisverzlun sé þjóðinni blátt
áfram lífsnauðsyn, því að sérhverjar hömlur, sem
aðrar þjóðir leggja á innflutning útflutningsvara
okkar, minnka gjaldeyristekjur okkar, og þær
hömlur, sem við leggjum á innflutning erlendra
vara hingað til lands, gera lifsafkomu okkar
verri, því að hinar erlendu vörur verða þá dýrari
og vörumagnið og vöruvalið minna.
Ekkert hinna áðurnefndu verzlunarkerfa, sem
andstæð eru frjálsri verzlun, hafa sömu kosti til
að bera. Verndartollamir og einokunin gera vör-
urnar dýrari. Verzlunarhöftin og „áætlunarbú-
skapurinn“ gera vöruvalið minna og vörugæðin
lakari. Og öll stuðla þessi kerfi að því að mis-
muna þegnunum, ýmist ívilna einni stétt á
kostnað' annarrar, eða ota tota einhverra einstak-
linga, en bera hag annarra fyrir borð. Það er því
vafalaust, að sem frjálsust verzlun er ákjósan-
legasta verzlunarfyrirkomulagið, enda þótt slíkt
kerfi sé auðvitað ekki gallalaust fremur en önnur
mannanna verk,
«7
FR.TALS VERZLUN