Frjáls verslun - 01.07.1976, Page 33

Reykjavíkurborg ýmis ein eða
með þátttöku ríkisins þann
kostnað. Þetta skapar engin
vandamál, ef slíkri þjónustu er
dreift jafnt um landið. Hins
vegar getur það gerzt, þegar
eitt sveitarfélag tekur frum-
kvæðið í þessum efnum, að fólk
flytjist þangað til þess að njóta
þjónustunnar. Verði svo, þarf
þáttaökuhlutfail ríkisins að
aukast, til þess að vandræði
skapist ekki. Nýleg breyting á
tekju- og verkaskiptingu ríkis
og sveitarfélaga bendir þó til
þess, að svo verði ekki, heldur
ætli ríkisvaldið sveitarfélögun-
um aukna þátttöku í þessum
málum, án þess að sambærileg-
ar tekjur komi á móti.
En hvað er að gerast? Hefur
fólk flutzt til Reykjavíkur, t.d.
til þess að njóta þjónustu
sjúkrahúsa og elliheimila? Þeg-
ar eftirfarandi tölur eru athug-
aðar, má geta sér til um svarið.
Á árinu 1950 bjuggu 33,6%
landsmanna, sem voru 67 ára
og eldri í Reykjavík, þegar
Reykvíkingar voru 39.1% íbúa
landsins. Á sl. ári bjuggu 46,2%
þeirra, sem voru 67 ára og eldri
í Reykjavík en nú eru Reykvík-
ingar 38,6% íbúafjöldans á
landinu öllu.
VARHUGAVERÐ ÞRÓUN
í REYKJAVÍK
í fyrra fækkaði Reykvíking-
um um 219 manns. Á undan-
förnum árum hefur það sama
gerzt í Reykjavík og í stórborg-
um erlendis. Miðbærinn deyr
sem verzlunarhverfi, en stofn-
anir taka við. Barnafólk og
eldra fólk verður hlutfallslega
stærri hópur íbúafjöldans. Há-
tekjufólkið býr í nágranna-
byggðunum en sækir vinnu
sína, niðurgreiddar tómstundir
og ýmsa niðurgreidda þjónustu
til Reykjavíkur. Þetta allt eiga
íbúar Reykjavíkur að greiða
fyrir. Þegar hreyfing sem þessi
er komin á skrið, er hún vand-
stöðvuð. Sameining Stór-
Reykjavíkursvæðisins var ef til
vill eitt sinn möguleg, en er
hún það enn?
FV 7 1976
Iðnþróun frumstæðs
veiðiþjóðflokks
Grein eftir Leó M. Jónsson,
rekstrartæknifræðing
Erlendir sérfræðingar, en þeir eru tilbeðnir á íslandi, hafa bent á
hve tækniþróun hefur verið lítil hérlendis miðað við það tækni-
æði, sem riðið hefur hús’um í áratugi í nágrannalöndunum. Þegar
rætt er um sérhæfingu í sambandi við iðnþróun er rétt að gera
greinarmun á tveimur hugtökum, sem tengjast henni. Annars
vcgar er um það að ræða að fyrirtæki sérhæfi sig t. íd. í fram-
lciðslu ákveðinna hluta eða varnings en hinsvegar um það að
ræða að cinstaklingar sérhæfi sig í störfum á ákveðnu sviði. Það
er sérhæfing einstaklingsins sem ég mun fjalla um í þessari grein.
Sérhæfni sem er afleiðing
sérhæfingar, felst í því að beitt
er skipulagðri þekkingu til þess
að leysa ákveðim viðfangsefni
eða vandamál. Hún beinist að
því að nálgast viðfangsefnið á
skipulagðan hátt, fremur en að
hún merki að hinn sérhæfði
hafi tæmandi þekkingu á ein-
hverju skýrt afmörkuðu sviði.
Hvort tæmandi þekking sé yf-
irleitt til er svo önnur saga.
Þjálfun til sérhæfingar mið-
ar að því að nýta hæfileika á
dýptina fremur en á breiddina,
ef þannig má að orði komast og
því ekki um það að ræða að
gerðar séu meiri kröfur hvað
varðar hæfileika og greind en
við önnur störf. Það er oft að
maður heyrir nefnt orðið „fag-
idiot“ í sambandi við sérhæfni,
enda kannski ekki nema eðli-
legt. En það er misskilningur
eins og svo margt annað órök-
stutt kjaftæði sem um þessi
mál er viðhaft. Undantekningin
sannar regluna og „fagidiotið“
er afleiðing misheppnaðrar sér-
hæfingar, oftast vegna þess að
lágmarkshæfileikar eða greind
var ekki til staðar í upphafi
þjálfunar.
SÉRHÆFNI ER AFLEIÐING
AUKINNAR TÆKNI
Til eru þeir sem vilja meina
að öfugt við fyrirsögn mína, sé
aukin tækni afleiðing sérhæf-
ingar og er það sennilega jafn
rétt. Sérhæfni felst í skipu-
lagðri þekkingu og mjög á-
kveðinni verkaskiptingu. Séi’-
hæfnin er því barn síns tíma.
Eitt af einkennum tæknialdar-
innar sem við nú lifum er sú
staðreynd, að oft er vitað að
lausn er til á ákveðnu vanda-
máli, án þess að hún sé þekkt.
Það var vitað fyrir löngu að
menn kæmust til tunglsins svo
dæmi sé nefnt. Það dæmi valdi
ég ekki af handahófi þótt af
miklu sé að taka. Tunglferð
Bandaríkjamanna er talandi
dæmi um hve langt má ná á
sviði tækninnar með samvirkj-
un vísindalegrar séi'hæfni.
Til eru þeir sem telja tuingl-
fei'ðina hégómlega montreisu
og að því fé sem til hennar var
varið, hefði fremur átt að verja
til mannúðarmála svo sem að
seðja hungur fólks í öðrum
heimshlutum. Nú er þó ljóst að
tunglferðin og sú gífurlega
tækni- og vísindastai’fsemi sem
hún krafðist, hefur komið
mannkyninu að meira gagni en
nokkurn óraði fyrir. Hvort
heldur er í þróuðum tæknisam-
félögum eða vanþróuðum ríkj-
um, má allsstaðar sjá framfarir,
sem eiga rót sína að rekja til
vísindastarfa og ótrúlegrar
skipulagshæfni þeirra möi'gu
33
L