Frjáls verslun - 01.12.1976, Blaðsíða 29

Atvinnulíf í Danmörku:
Landbúnaðurinn er undirstaðan
en framleiðsluiðnaður veitir
flest atvinnutækifærin
Aðeins 9% þjóðarinnar vinnur í landbúnaði en 68% alls lands
er nýtt í hans þágu. Iðnfyrirtækin flest með færri en 50 starfsmenn
Náin tengsl íslendinga og Dana endurspeglast að vissu leyti í matargerðarhefðinni, sem orðið
hefur til á íslandi á þessari öld og einkum þó síðustu áratugunum. Fjöldi íslenzkra kvenna hefur
sótt húsmæðraskóla í Danmörku og húsmæðrakennarar, sem hér hafa starfað, hafa ófáir lært list
sína þar. Danskar matreiðslubækur eins og „Gyldendals Store“ eða matargerðarsíðurnar í Alt
for Damerne og fleiri dönskum vikublöðum, hafa átt mikinn þátt í fjölbreyttara úrvali matvæla
á borðum íslendinga.
Matargerðarlistin hjá Dönum
tengist að sjálfsögðu greiðum
aðgangi þeirra að úrvalshráefni,
og fjölbreyttu, sem danskur
landbúnaður er frægur fyrir
víða um lönd. Framleiðsla
landbúnaðarvara í Danmörku
og útflutningur þeirra óx hrað-
fara á árunum fyrir fyrri heims-
styrjöldina. Það var einkanlega
smjör, beikon, egg og kjöt, sem
Danir fluttu þá til annarra
landa. Síðan gekk á ýmsu.
Heimskreppan dró úr eftir-
spurn; í seinni heimsstyrjöld-
inni minnkaði framleiðslan
verulega, en á árunum 1948-
1950 varð talsverð framleiðslu-
aukning.
• ERFIÐIR TÍMAR
Erfiðleikarnir fyrir danskan
landbúnað jukust jafnt og þétt
á árunum upp úr 1955 en þá
höfðu ýmis ríki gripið til
margvislegra verndunaraðgerða
fyrir landbúnað sinn og studdu
hann að auki með opinberum
framlögum. Útflutningsverð á
dönskum landbúnaðarafurðum
lækkaði eða stóð í stað en kostn-
aðurinn jókst. Þannig nutu
danskir bændur ekki sömu
kjarabóta og aðrar starfsstéttir
og bilið milli þeirra og bænda
breikkaði stöðugt. Síðan 1958 og
fram að inngöngu Dana í EBE,
var gripið til margvíslegra að-
gerða til að bæta afkomu
dansks landbúnaðar.
• JARÐIR í
FJÖLSKYLDUEIGN
Stefna hins opinbera í Dan-
mörku er að jarðirnar haldist í
einkaeign innan f jölskyldunnar.
Landbúnaðarlöggjöfin heimilar
þess vegna ekki fyrirtækja-
rekstur á landbúnaðarjörðum
og sömuleiðis er einstaka
bændum ekki heimiluð frekari
jarðakaup, ef þeir eiga tvær
fyrir. Sameiginlegur rekstur á
jörðum í eigu sama aðila er
heimilaður með vissum skilyrð-
um.
Vegna óvissunnar í markaðs-
málum á sjöunda áratugnum
drógust danskir bændur tölu-
vert aftur úr í fjárfestingum.
Til þess að ráða bót á þessu og
gera danskan landbúnað sam-
keppnishæfari vegna fyrirhug-
aðrar aðildar að EBE, kom ríkið
til móts við bændur og veitti
þeim styrk til nýbygginga.
Ennfremur hefur verið lögð
áherzla á að gera ungum bænd-
um auðveldara að yfirtaka bú-
rekstur. Þannig fá bændur und-
PV 12 1976
29