Frjáls verslun - 01.03.1977, Page 29

launþegar, hin breiðu bök þjóð-
félagsins, vinna að jafnaði til
kl. 7 á daginn og flesta laugar-
daga, ef ekki sunnudaga líka,
þá er það ljóst að sem upplýs-
ingamiðill hefur útvarpið mun
staerra h'lutverki að gegna en
sjónvarpið, enda mun vera
hlustað á útvarp við vinnu á
flestum stöðum.
# Upplýsingaskylda
í Útvarpslögum nr. 19, frá
5/4 1971 segir orðrétt: „ Ríkis-
útvarpið skal stuðla að al-
mennri menningarþróun þjóð-
arinnar og efla íslenzka tungu.
Það skal meðal annars flytja
efni á sviði lista, bókmennta,
vísinda og trúarbragða, efla
alþýðumenntun og veita
fræðslu í einstökum greinum,
þar á meðal umferðar- og
slysavarnarmálum. Það skal
kappkosta að halda uppi rök-
ræðum um hvers konar mál-
efni, sem almenning varða, á
þann hátt, að menn geti gert
sér grein fyrir mismunandi
skoðunum um þau. Það skal
halda uppi fréttaþjónustu og
veita fréttaskýringar. Það skal
flytja fjölbreytt skemmtiefni
við hæfi fólks á öllum aldri. —
Útvarpsefni skal miða við fjöl-
breytni íslenzks þjóðlífs, svo og
við þarfir og óskir minni hluta
sem meiri hluta. Veita skal alla
þá þjónustu, sem unnt er með
tækni útvarpsins og almenn-
ingi má að gagni koma.“ (Let-
urbreyting mín).
Þótt ekki sé hér um langan
texta að ræða er þó ljóst að
hlutverk útvarpsins er mikið
og eflaust enn meiri vandi að
rækja það svo öllum líki, enda
var hér einungis vitnað í hluta
af 3. grein laganna og máls-
greininni um hlutleysi sleppt.
Ég ætla mér ekki að fara að
gagnrýna útvarpið hér, hvorki
einstaka þætti né hvernig það
hefur rækt hlutverk sitt fram
að þessu, en ég ætla mér hins-
vegar að leiða rök að því að
þjónustu þess megi bæta veru-
lega gagnvart almenningi i
landinu. En fyrst vil ég leyía
mér að vitna í 1. grein laga um
opinbera greinargerð starfs-
manna ríkisins nr. 14, frá 23/6
1932, en þar segir: Skylt er
embættismönnum landsins og
sýslunarmöninum án endur-
gjalds að flytja árlega eitt eða
tvö erindi, eftir ákvörðun út-
varpsráðs, í útvarpi ríkisins um
slofnun þá eða starfsgrein, er
þeir veita forstöðu.“ Og síðar í
sömu grein laga segir: „Lengd
erindanna miðast við venjuleg
útvarpserindi, og skulu þau
miða til þess að veita almenn-
ingi yfirlitsfræðslu um unnin
störf og fyrirætlanir í fram-
kvæmdum þjóðarinnar og op-
inberri starfrækslu.“ (Letur-
breyting mín).
# Misttik
Ríkisutvarpsins
Ég álít, og tel mig ekki einan
um það, að hér hafi ríkisút-
varpinu mistekist fullkomlega
og afleiðingin sé einmitt það
sambandsleysi sem ríkir á mi'lli
stjórnvalda, alþingis og al-
mennings.
Nátengt þessu máli er ann-
að mál, — þingmál. Það er
frumvarp til laga um upplýs-
ingaskyldu stjórnvalda, en það
mál hefur verið að skrölta milli
þinga árlega frá 1972 til 1976
án þess að verða að veruleika,
og þætti þó ýmsum að þau
teikn 'hefðu á lofti verið eigi
alls fyrir löngu sem réttlættu
að þetta mál fengi sem skjót-
asta afgreiðslu á þingi. Upphaf
þessa máls mun vera að tveir
þingmenn fluttu þingsályktun-
artillögu vorið 1972 þar sem
því var beint til alþingis að það
fæli ríkisstjórninni að láta und-
irbúa og leggja fyrir næsta
þing frumvarp til laga um hver
sé skylda stjórnvalda og rikis-
stofnana til að skýra frá
störfum sínum opinberlega. Það
er full ástæða til að hvetja al-
menning til þess að kynna sér
þetta frumvarp, en það fæst
afhent endurgjaldslaust á skrif-
stofu alþingis, sem opin er alla
virka daga þingtímans.
Flutningsmenn tillögunnar
létu fylgja með henni greinar-
gerð þar sem segir m.a.: „Eigi
almenningur að geta dæmt um
gerðir stjórnvalda og ríkisstofn-
ana, þarf hann að eiga þess kost
að geta fengið sem áreiðanleg-
astar upplýsingai- um starfsemi
þeirra og ákvarðanir. Mjög
skortir nú á, að svo sé. Allt of
mikil leynd hvílir yfir starf-
semi þcssara aðila, og reikning-
um þeirra og skjölum er oftast
haldið lokuðum þannig, að ah
mcnningur fær ekki aðgang að
þeim. Þessi leynd dregur mjög
úr því aðhaldi, sem þegnarnir
gætu ella veitt, og gerir erfitt
fyrir þá að dæma um athafnir
stjórnvalda og ríkisstofnana.“
(Leturbreyting mín).
• Er
eins
farið
um
borgarmálef ni ?
Sigurður A. Magnússon rit-
höfundur skrifaði fyrir nokkru
grein í það dagblaðanna, sem
ekki gerir upp á milli manna
hvað pólitík snertir, en hann
nefndi grein sína „Nesja-
mennska“. í þessari ágætu
grein tók hann fyrir sem
„thema“ gamla máltækið sem
segir: „Heimskur er sá sem
heima situr“, og heimfærði
upp á íslenska pólitík þar sem
afdalakarlar vikju frá kýrhöl-
unum til að fjalla um málefni
á alþingi sem snertu samskipti
við erlendar þjóðir sem þeir
þekktu hvorki haus né sporð á
og væru jafnvel grobbnir af
því. Og það er áreiðanlega mik-
ið til í því, að við ihöfum allt of
'lítið gert af því að notfæra okk-
ur reynslu annarra þjóða í með-
ferð 'hinna ýmsu mála og of oft
borið við séreinkennum ís-
lendinga, sem erfitt er að koma
auga á ef granint væri skoðað.
FV 3 1977
29