Frjáls verslun - 01.09.1979, Síða 40

adutan
Olíumarkaðurinn í Rotterdam er eitt umtalaðsta fyrirbæri úr hinum alþjóð-
lega viðskiptaheimi, sem fjölmiðlar og stjórnmálamenn á íslandi hafa haft á
dagskrá undanfarna mánuði. Ástæðan er að sjálfsögðu sú viðmiðun, sem
höfð er af verðþróun á þessum markaði við verðákvarðanir á rússneskri olíu,
sem keypt er hingað til lands. Margt hefur verið sagt um spákaupmennskuna
í Rotterdam en íþessari grein virðum við ögn nánar fyrir okkur mennina, sem
spekúlera á markaðnum, hvernig starfdagarnir líða og andvökunæturnar
ætla aldrei að taka enda. Greinin er byggð á frásögn blaðamanna Börsen í
Kaupmannahöfn.
Olíumiölararnir í
menn, sem lifa
— Viö erum hvorki svindlarar
eöa glæpamenn. Spákaupmenn-
irnir búa líka viö frjálst markaðs-
kerfi og gera viðskipti eins og
hverjir aðrir kaupsýslumenn. Þaö,
sem aðgreinir þá frá fjöldanum er
aö þeir rembast við það einir og
yfirgefnir að komast yfir sem
stærstan gróða á sem skemmstum
tíma — og eru tilbúnir að taka á sig
stórfellda áhættu til að ná jafn-
stórkostlegum efnalegum ábata í
skyndi.
Þaó er einn af þessum þvott-
heldu olíuspekúlöntum í Rotter-
dam sem hefur orðið. Hann veit
hvað hann er að segja. Hann var
eitt sinn einn helzti Nafta-miðlar-
inn á markaðnum, en ,,datt á nefið
nokkrum sinnum“. Nú lifir hann
öllu litlausari tilveru sem milliliður
milli kaupenda og seljenda á
markaönum og fær 25% þóknun
fyrir hvert tonn af olíu, sem hann
miðlar.
Hata blaðamenn
Það kom í Ijós, þegar dönsku
blaðamennirnir fóru ofan í saum-
ana á þessum málum fyrir nokkr-
um mánuðum, að í röðum olíu-
miðlaranna eru fulltrúar fjölmiðl-
anna hataöir eins og pestin. Boð-
orð þeirra númer 1 er aö þegja um
athafnir sínar. Þrátt fyrir þetta
tókst blaðamönnunum að fá einn
úr þessum hópi til að leysa frá
skjóðunni og segja allt af létta um
furðuheim Rotterdamhöndlar-
anna.
Þessi umræddi heimildarmaður
er um tveir metrar á hæð og er í
allri framkomu eins og eitthvað á
milli bílasala og veðmangara,
klæddur bláum jakka og gráum
buxum. Hann minnir einna helzt á
vélbyssu, þegar hann talar. Orðin
renna út úr honum í gusum með
stuttum hléum. Hann gerir ekkert
sérstakt númer úr því að hann er
afskaplega upptekinn maður. Og
hann opnaði ekki munninn fyrr en
honum hafði verið lofað að nafn-
inu yrði haldið algjörlega leyndu.
Hann vildi nefnilega síöur, af skilj-
anlegum ástæðum, missa við-
skiptavini vegna samtals við tvo
danska blaðamenn á skrifstofu
sinni, sem einna helzt líkist lög-
fræðiskrifstofu rétt fyrir flutning.
Það fyrirfinnst engin bókaskrudda
né pappírssnifsi í herbergi for-
stjórans. Aðeins skrifborö, stóll og
sími.
— Viö vitum vel, að spákaup-
mennirnir eru óvinsælir, af því að
þeir hafa mikil áhrif á olíuverðiö
enda þótt þeir miðli aðfeins litlu
magni. En þetta er jú frjáls heimur,
sem við búum í og allir hafa áhuga
á að mata krókinn. Ég græddi um
það bil eina milljón dollara fyrir
viðskiptavin minn á tveim dögum í
febrúar. En þetta var nú undan-
tekningartilfelli. Miðlararnir fá yfir-
leitt í sinn hlut einn dollar á hvert
tonn viö hagstæðustu skilyrði en
áhættan að tapa fimm dollurum á
hverju tonni er ennþá meiri.
— Þessi eini dollar á að mæta
kostnaði vegna launagreiðslna,
stjórnunar, fjármagns og fyrra
taþs. Það verður svo sem ekki
mikið eftir, af því að oftast er tapið
mikið.
Orðrómur á kreiki...
Til dæmis hafði einn miðlarinn
keypt olíufarm, sem var á leiðinni
yfir Atlantshafið til Bandaríkjanna
og hafði borgað 15 dollara fyrir
hverja tunnu. Þessi viðskipti hans
spurðust út og kaupendurnir
héldu að sér höndum. Orðrómur
var á kreiki um að miðlarinn ætti
ekki peninga til að losa olíuna úr
skipinu á áfangastað. Dag eftir
dag þurfti hann að horfa upp á það
að tilboð kaupendanna í farminn
lækkuðu og lækkuðu. Þegar þau
voru komin niður í 10 dollara á
tunnu seldi hann. Þessir hlutir
gerast líka á markaðnum.
— Eða tökum eitt nýjasta dæm-
iö. Einn af miölurunum hér í Rott-
erdam keypti mikið olíumagn á
röngum tíma. Hann var of seinn á
sér. Hann keypti sem sagt rétt áður
en verðið hrapaði eftir að hafa
tvöfaldast í janúar og febrúar. Það
var ekki um neitt annaö að ræöa
fyrir hann en að loka. Lánadrottn-
arnir fá kannski 10% af því sem
hann skuldar þeim. Hann kemur
tæpast inn á markaðinn aftur. Ekki
vegna lánadrottnanna heldur
vegna viðskiptalegra töfrabragða,
sem ekki eru þoluð hér. — Þar að
auki hafa umsvifum olíumiðlar-
40