Frjáls verslun - 01.07.1989, Page 14

FYRIRTÆKJ AREKSTU R
FORSÍÐUGREIN
Fjölskyldufyrirtæki hafa verið fyrirferðar-
mikil í íslensku atvinnulífi allt frá því að Is-
lendingar hófu að stofna fyrirtæki. Reyndar
er íslensk fyrirtækjasaga ekki löng. Elstu
fyrirtæki á landinu geta yfirleitt ekki rakið
sögu sína lengra en til síðustu aldamóta. A
þeim tíma var bændasamfélagið í algleymingi
og aðeins örfá íslensk fyrirtæki í rekstri.
Verslun og viðskipti voru að miklu leyti í
höndum útlendinga. En sá veruleiki breyttist
fljótlega eftir aldamótin og um miðja öldina
voru íslensk fyrirtæki að spretta upp eins og
gorkúlur.
Það er því mjög erfitt að nýta sér sögulega arfleifð þegar
fjalla á um fyrirbærið fjölskyldufyrirtæki á íslandi. Hins
vegar má skoða þann bakgrunn sem frumkvöðlar flestra
eldri fyrirtækja á landinu eru sprottnir úr. Þetta eru ein-
staklingar sem ólust upp í bændasamfélaginu þar sem sú
regla gilti nánast undantekningarlaust að börnin tóku við
búinu; að býlin héldust innan sömu fjölskyldunnar og voru
þar af leiðandi nokkurs konar „fjölskyldufyrirtæki“. Það
eru því í raun og veru aðeins örfáir áratugir síðan allt landið
byggðist upp af litlum „fjölskyldufyrirtækjum".
Hvaða áhrif hefur þetta haft á íslenska fyrirtækjasögu?
Þýðir þessi arfleifð að fleiri fjölskyldufyrirtæki séu fyrir
hendi hér á landi en annars staðar? Og hafa íslendingar
ríkari þörf en aðrar þjóðir fyrir að vera það sem kallað er
„eigin herrar“? „Ég held að við íslendingar séum ekki
öðurvísi en aðrar þjóðir í þessu efni. Fjölskyldufyrirtæki
eru algeng í flestum þjóðfélögum. Hins vegar er mjög
erfitt að fullyrða nokkuð í þessu sambandi þar sem fyrir-
bærið, „fjölskyldufyrirtæki á íslandi“, hefur ekkert verið
rannsakað. Það getur vel verið að við gætum fundið eitt-
hvað „sér-íslenskt“ í sambandi við fjölskyldufyrirtæki ef
TEXTI: KATRÍN BALDURSDÓTTIR MYNDIR: GUNNAR GUNNARSSON TEIKNING: BÖÐVAR LEÓS
14