Frjáls verslun - 01.03.1995, Blaðsíða 64

STJORNUN
Fall fyrirtækja:
LÍFTÍMIFYRIRTÆKJA
ER AÐEINS UM 40 ÁR
Höskuldur Frímannsson rekstrarráðgjafi bar saman lista Frjálsrar verslunar
yfir „100 stærstu' frá árinu 1977 við listann árið 1994. Niðurstaðan var
sláandi, um fjórðungur stærstu fyrirtækjanna hefur lagt upp laupana
íslenskir stjómendur hafa oft velt
fyrir sér hvað líftími íslenskra fyrir-
tækja sé langur. Engar afgerandi töl-
ur eru til um það. En Höskuldur Frí-
mannsson, lektor og rekstrarráðgjafi
hjá Ráðgarði hf., hefur nálgast
þetta efni með því að bera sam-
an Iista Frjálsrar verslunar yfir
100 stærstu fyrirtækin árin
1977 og 1994.
Hann komst að því að níu af
fimmtíu stærstu fyrirtækjunum
eru hætt og um fjórðungur af 96
stærstu fyrirtækjunum. Þetta
er sláandi niðurstaða. Hann tel-
ur að í raun sé talan hærri þar
sem hann taldi ekki með þau
fyrirtæki sem urðu gjaldþrota
en risu aftur upp með sama
nafni.
lista tímaritsins Fortune 500 frá árinu
1970 við sams konar lista frá 1990.
Fram kom að þriðjungur fyrirtækj-
anna höfðu lagt upp laupana á þessum
tuttugu árum. Líftími fyrirtækja um
spumingum, læra lexíuna sína, skipu-
leggja sig upp á nýtt og spyija hvað
þau séu að gera miðað við það sem
þau gætu og ættu að vera að gera.
Þau þurfa að vera lærdómsfyrirtæki
þar sem stöðugt er verið að
velta hlutunum fyrir sér, stöð-
ugt er verið að efast um eigið
ágæti. Þess vegna spurði Hösk-
uldur ráðstefnugesti einfald-
lega: Býr fyrirtæki þitt við
námsörðugleika?
Hann spurði einnig hvort
hægt væri að sjá fall fyrirtækja
fýrir og sagði: „Við athuganir á
fyrirtækjum getur glöggur gest-
ur veitt eftirtöldum atriðum at-
hygli í nokkum tíma fyrir fall
þeirra:
1. í fyrirtækinu er til staðar
gnótt vandamála.
2. Einstaklingar innan fyrir-
tækisins vita af þeim.
3. Fyrirtækið í heild sinni getur
ekki:
a. Skynjað aðsteðjandi ógn-
anir.
b. Skilið afleiðingar þeirra.
c. Fundið leiðir til lausnar.
Kannski er þetta birting á lögmál-
inu um að þeir hæfustu lifi samkeppn-
ina af? Kannski er þetta bara dreifing
á framleiðslugetu og starfsfólki svip-
að því þegar maður pælir kartöflu-
garð? Með því er ekki tekið tillit til
tapaðs fjármagns né óþæginda starfs-
manna og fjölskyldna þeirra. Margar
rannsóknir benda til þess að flest
fyrirtæki séu lélegir nemendur.“
UM 50% LIKUR A AÐ
FYRIRTÆKIÐ GEFIST UPP
„Tölumar eru alvarlegar
þegar haft er í huga að meðal
h'ftími fyrirtækis samkvæmt
þessu er minni en 40 ár. Með
öðrum orðum; það eru 50% lík-
ur á að fyrirtæki leggi upp laup-
ana á starfstíma eigandans."
Höskuldur kom inn á þessi mál í
erindi sem hann flutti á ráðstefnu
Gæðastjórnunarfélags íslands fyrr í
vetur. Erindi hans nefndist Gæða-
stjórnun og lærdómsfyrirtækið.
Fram kom hjá honum að upp úr
1990 hefðu stjórnendur Shell fyrir-
tækisins gert athugun á 500 stærstu
fyrirtækjum heims. Þeir báru saman
TEXTI: JÓN G. HAUKSSON MYNDIR: KRISTJÁN EINARSSON
64
Höskuldur Frímannsson, lektor og rekstrar-
ráðgjafi. Niðurstaðan úr lauslegri könnun
hans á líftíma íslenskra fyrirtækja er sláandi;
um 40 ár. Það eru 50% líkur á að fyrirtæki
leggi upp laupana á starfstíma stofnandans.
allan heim getur því vart talist langur
miðað við þetta.
HVERNIG EIGA FYRIRTÆKI
AÐ HALDA VELLI - VERA SÍUNG?
En hvemig eiga fyrirtæki að halda
velli - vera síung? Fyrirtæki verða
stöðugt að fylgjast með, velta upp