Frjáls verslun - 01.11.1999, Blaðsíða 22

Listinn er langur og mannvirkin mörg. Ráðhúsið í Reykjavík er eitt margra reisulegra bygginga sem ístak hefur reist. Að smíði hússins komu
yfir eitt hundrað verktakar og tók ístak að sér að stjórna öllu verkinu og bera ábyrgð á að allir undirverktakar kláruðu verk sín á réttum tíma
og á umsömdu verði. Mynd. Vigfús
það. „Ætli ég sé það ekki, það er jú hluti af störfum stjórnenda
að fylgja ákvörðunum eftir. Ég held samt að ég sé hvorki ýtinn
né afskiptasamur. Maður veit það samt aldrei. Þegar ég var
strákur fór ég eitt sinn fyrir pabba í hús í Norðurmýrinni vegna
manntals sem þá var verið að taka. Ég gekk á milli húsa með
spurningalistann. Síðar heyrði ég að á einu heimilinu hefði ég
þótt nokkuð ágengur og spurt mjög ákveðið um mann sem ég
taldi að þar væri í heimili - og ég mun víst ekkert hafa gefið eft-
ir þegar mér fundust svörin ekki nægilega ljós. Ég skynjaði
þetta ekki svona, en ætli ég sé ekki samviskusamur."
Stofnun ÍStakS Árið 1961 var ár tímamóta fyrir Pál, en þá flutt-
ist hann til Færeyja og hóf störf fyrir E. Pihl&Sön, í daglegu tali
kallað Pihl. 1970 reyndist ekki síðra. Það ár tók hann þátt í stofn-
un ístaks. Stofnendurnir voru feðgarnir
Kay og Soren Langvad, Páll, Jónas Frí-
mannsson og Einar Sigurðsson. Þeir þrír
síðastnefndu höfðu unnið hjá verktakasam-
steypunni Fosskrafti sf. við stækkun Búr-
fellsvirkjunar á árunum ‘68 til ‘70 en þar var
Páll yfirverkfræðingur framkvæmda. Að
Fosskrafti stóðu Almenna byggingafélagið,
Sentab og Pihl&Sön. í hóp stofhenda bætt-
ist svo Gunnar Möller lögfræðingur.
Feðgarnir, Kay og Soren, voru þeir flár-
sterku í þessu dæmi og hafa ffá upphafi átt
yfir 90% hlut í fyrirtækinu. Síðar færðu þeir
hlut sinn inn í fyrirtæki sitt Pihl eftir að því
var breytt í hlutafélag. Núna eiga þeir félag-
ar, Páll og Jónas, 4% í ístaki á móti 96% hlut Pihl. Því má bæta við
að nafnið ístak hefur skírskotun í ístöku fr ystihúsa á árum áður,
Ld. á Tjörninni í Reykjavík. Endingin „tak“ er góð fyrir verktaka-
fyrirtæki og merkir afi og að faka á einhverju, t.d. átak.
Það plægði akurinn fyrir verktakastarfsemi á íslandi á þess-
um árum að Magnús Jónsson ffá Mel, þáverandi Ijármálaráð-
herra, setti lög um að allar opinberar framkvæmdir skyldu
boðnar út. Fram að þeim tima höfðu einstaka stór verk verið í
gangi - en svo engin þar á milli. Frá árinu 1970 komst meiri
samfella í verkefni og fyrir vikið óx íslenska verktakamarkaðn-
um fiskur um hrygg. Þótt ístak sé orðið stærsta verktakafyrir-
tæki landsins, skákaði íslenskum aðalverktökum úr því sæti
fyrir tveimur árum, segir Páll að fyrirtækið hafi sem betur fer
vaxið jaínt og þétt. Nokkrum sinnum hafi hins vegar blásið
hraustlega á móti og fyrirtækið orðið að rifa seglin.
Hver er ástæðan fyrir því að ístak hefur lifað af í þrjátíu ár
á sama tíma og fjölmargir aðrir verktakar hafa séð sæng sína
upp reidda?
„Yið höfum verið hæfilega varfærnir, íhaldssamir, og reynt að
standa vel að verki þannig að menn gætu treyst á vinnu okkar og
að við lykjum þeim verkefnum sem við tækjum að okkar. Við
höfúm gætt þess að skipulag og undirbúningur sé í góðu lagi
sem og allar tímasetningar. Það er ótrúlega margt sem þarf að
passa upp á, þegar verkefni eru mörg og af ólíkum toga, svo
vinnuferlið raskist ekki og áætlanir standist. Ég hef áður sagt í
viðtölum að betra sé að hafna verkefnum en að tapa á þeim. Það
er ekki veltan sem gildir heldur afgangurinn! Raunar telja marg-
ir að því meiri sem veltan sé þeim mun bet-
ur verði að gæta þess að það verði afgangur
- því komi eitthvað óvænt upp á gerist það
svo hratt að menn eiga fullt í fangi með að
bregðast við. Sömuleiðis mega menn ekki
freistast tíl að fara of geyst í hlutína. Best er
að vaxa jafnt og þétt, en örugglega. Verk-
takafyrirtæki eru ekki byggð upp á einum
eftirmiðdegi. Það þarf langan aðdraganda
tíl að ná þeirri stærð sem ístak hefur náð,
hvað þá að afla þeirrar þekkingar og
reynslu sem starfsmenn okkar búa yfir. Það
tekur tíma og útheimtir þolinmæði að
byggja upp eiginfé og ná þeim styrk sem
þarf. Þótt á fimmta hundrað inanns hafi að
jafnaði unnið hjá okkur undanfarin ár er fyrirtækið lítíð á erlend-
an mælikvarða, eins og raunar öll fyrirtæki á íslandi, og því höf-
um við ráðist í stærstu verkefnin, eins og Vestfjarðagöngin, Hval-
ijarðargöngin og Sultartangavirkjun, í samflotí með erlendum
fyrirtækjum. Með því höfum við ekki aðeins dreift áhættunni
heldur líka náð þeim styrk sem svona verk krefjast. Þá höfum
við unnið mikið með innlendum verktökum og gert svonefnda
stjórnunarsamninga, eins og Ld. í Ráðhúsinu. í þeim felst að við
tökum að okkur að stjórna öllu verkinu og bera ábyrgð á að all-
ir undirverktakar ljúki sinni vinnu á réttum tíma og á umsömdu
verði. Það var geysileg vinna við að samræma störf allra í Ráð-
húsinu. Við erum mjög stoltír af Ráðhúsinu og jiví handverki
sem meira en eitt hundrað verktakar skiluðu þar.“
Fyrir fertugt!
„Einhver vís maður sagði eitt sinn
að ef mönnum væri ekki falin
ábyrgð fyrir fertugt, ef þeir fengju
ekki að reyna sig fyrir þann tíma,
þýddi ekki að ætla að gera það síð-
ar. Þeir væru þá orðnir svo vanir að
spyrja aðra að sjálfstæði þeirra til
að axla ábyrgð hefði glutrast niður
- og oft án þess að þeir sjálfir
gerðu sér grein fyrir því“.
22