Frjáls verslun - 01.11.1999, Blaðsíða 25

stúdentspróf og fyrrihlutapróf í verkfræði. Svo vill til að eigin-
kona hans, Gunnvor, er einnig hálfíslensk. Þannig að það eru
augljóslega sterkar íslenskar rætur í Pihl. Það er vissulega
danskt fyrirtæki, eitt stærsta verktakafyrirtækið í Danmörku,
en þar má finna fyrir íslenskum vindum. Enda vinna margir ís-
lenskir verkfræðingar hjá fyrirtækinu að verkefhum um allan
heim. Soren Langvad er forstjóri þess og jafnframt er hann
stjórnarformaður ístaks.“
Sá orðrómur hefur verið á meðal verktaka að ístak njóti
samkeppnisyfirburða vegna þess hve Pihl er stór eigandi. Að
þið fáið þaðan ódýr tæld tíl landsins og ókeypis þjónustu.
Ilverju svarar þú þessu?
„Það væri betra ef satt væri. Það er ekki um slíkt að ræða.
Tæki okkar höfum við keypt af umboðunum hér heima. For-
sendur fyrir tækjakaupum gjörbreyttust hjá verktakafyrirtækj-
um með tilkomu virðisaukaskattsins fyrir um tíu árum og auð-
veldara varð að kaupa og selja tæki til að mæta toppum og lægð-
um í verkefnum. Áður voru vélar og tæki í eins konar átthaga-
flötrum, fyrirtæki sátu uppi með þau. Þess utan er núna miklu
auðveldara fyrir alla að leigja tæki að utan til sérhæfðra verkefna
í stað þess að kaupa þau. Pihl tekur ekki á sig neinn kostnað
hérlendis fyrir okkur, það myndi fyrirtækið aldrei gera!
Hin nánu tengsl styrkja þó bæði fyrirtækin augljóslega og
hafa komið þeim báðum til góða. Ég nefni tvennt. Stundum hef-
ur verið unnt að finna störf tímabundið fyrir lykilstarfsmenn
Istaks við verkefni erlendis þegar verketni heíúr skort hér
heima. Það er afar þýðingarmikið að við getum haldið lág-
markskjarna starfsmanna þótt verketni séu sveiflukennd. Þá
hafa tengsl fyrirtækjanna leitt til samstarfs þeirra við ýmis stór-
verkefni hérlendis. Sultartangavirkjun er unnin í samstarfi
ístaks, Pihl og Skanska í Svíþjóð af fyrirtækinu Fossvirki - Sult-
artanga sem þau eiga saman. Það sama var að segja um Hval-
fjarðargöngin. Við gerð Vestíjarðaganga bættist íjórða fyrirtæk-
ið við, Selmer í Noregi. Ég tel afar virðingarvert að þeir feðgar
Kay og Soren Langvad hafi viljað hætta fé sínu hér á landi og
stofna Istak með okkur á sínum tíma - og flytja ljármagn hing-
að til lands.“
Þú hefur sagt að betra sé að fá ekld verkeíhi en að tapa á
því. En er ekki erfitt að halda þessari stefnu til streitu þótt
ekki væri til annars en að forðast niðursveiflur sem kosta
uppsagnir á starfsmönnum og sölu tækja?
„Stjórnendur fyrirtækja verða að hafa þá stefnu að sérhvert
verkefni, sérhver deild í fyrirtækjum skili hagnaði. Vissulega
Jónas Frímannsson, einn þriggja eigenda ístaks:
Eins og í stríði
w
Iathyglisverðu erindi sem Jónas Frí-
mannsson, verkfræðingur hjá ístaki og
einn þriggja eigenda fyrirtækisins, flutti á
Iðnþingi í febrúar sl. fjallaði hann um skipu-
rit ístaks og hvernig stjórnun þyrftí að vera
háttað tíl að hún næði árangri. „Við þessari
spurningu er að sjálfsögðu ekkert eitt ein-
falt svar,“ sagði Jónas og hélt áfram: „Nefna
má eftírfarandi almenn atriði: Auk þess að eiga á að skipa
hæfu starfsliði er brýnt að ákvarðanataka getí verið skjót.
Þetta kallar á það að skipurit fyrirtækisins sé í sem fæstum
þrepum, líkist meira greiðu en jólatré. Slíku skipuriti verður
að fylgja verulegt sjálfstæði einstakra stjórnenda. Ef nefiia
skal eitt atriði þýðingarmeira en önnur í þessum efnum er það
mönnun verkanna, og þá sérstaklega val stjórnenda. Hér
gilda sömu lögmál og í stríðsrekstri."
ÚlbOö Um verkefiiaöflun sagði hann m.a.: „í flestum til-
vikum er verkefna aflað með því að gera tilboð skv. útboðs-
gögnum og eiga lægsta boðið. Það er meginreglan. Stund-
um er þó verkefna aflað með þeim hætti að gera frávikstil-
boð þar sem boðin er hagkvæmari tæknilausn eða hönnun
en lýst var í útboðinu. Greina má á milli mismunandi teg-
unda útboða, hefðbundinna og svonefndra alútboða - en
þar er forsendum og þörf lýst, en verktaki hannar og bygg-
ir. Hefðbundna aðferðin er algengust en alútboð hafa færst
í vöxt á síðari árum. í þriðja lagi má nefna samningsverk,
þegar samningar eru gerðir án útboðs. Samningsverk
verða oft til í framhaldi af útboðsverkum. Þá má geta þess
að einkafyrirtæki sjá sér oft hag í því að semja beint um
framkvæmdir og sleppa formlegu útboði."
Fyrstu verk ístaks Hann vék að fyrstu verkum ístaks á ár-
unum 1970 tíl 1973: „Öll þessi verk, stækkun Búrfellsvirkjun-
ar, fyrstu áfangar hringvegarins og stækkun hafriarinnar í Þor-
lákshöfn, voru byggð fyrir lánsfé frá Alþjóðabankanum í Was-
hington. Alþjóðabankinn gerði afar strangar kröfur um fram-
kvæmdaeftirlit og gæðaeftírlit á þeim verkum sem hann fjár-
magnaði. Hygg ég að sá reynsluskóli sem það var að vinna fyr-
ir Alþjóðabankann hafi reynst okkur gott veganestí við aðrar
framkvæmdir síðar.
fl blað hjá Alþjóðabankanum Stækkun Þorlákshafiiar, sem
unnin var í samvinnu við Pihl, leiddi til þess að samsteypan
komst á blað hjá Alþjóðabankanum og fékk heimild til að gera
tilboð í aðrar hafnir víða um heim sem bankinn tjármagnaði.
Var þetta upphafið að mikilli útíás og sókn verkefna tíl annaiTa
heimshluta. Fyrstu tvö hafnargerðarverkin sem unnin voru
þannig voru í Mogadishu í Sómalíu og Nishtun í Yemen. Þess-
um verkum stjórnuðu þeir Ólafur Gíslason og Sigfús Thoraren-
sen verkfræðingar en margir fleiri komu þar við sögu. í kjölfar-
ið kom fjöldi annarra verka víða um heim, margar hafnii; en
einnig vegagerð, veitumannvirki og húsbyggingar og hafa
þessi umsvif farið jafiit og þétt vaxandi síðustu áratugina." 53
Sigfiís Tiiorarensen er gott dœmi um þá
mörgu verkfræöinga Istaks sem starfað
hafa erlendis. Hann hefurm.a. starfað í
Suður-Yemen og í Mogadishu
Sómalíu. Sigfús hafði umsjón með gerð
vegarins austur jyrir fjall, yfir
Hellisheiðina og um Kambana á árunum
upþ úr 1971.