Lesbók Morgunblaðsins - 18.12.1995, Blaðsíða 3

;ta lióði heimsins
Það var eitt sinn borg á bökkum Efrats
sem Shurrupak var nefnd.
Hún var forn og margir voru guðirnir
í þeirri borg.
Þeir ólu með sér þá hugmynd
í margslungnum hugarheimi sínum
að skapa Flóðið mikla.
Þarna var Anú,
veiklundaður og aldurhniginn faðir þeirra
og haukurinn Enlil ráðgjafi hans.
Ishtar sem alltaf krafðist nýrra leikja
og allir hinir.
Ea sem setið hafði með þeim á rökstólum
óttaðist hina ofsafengnu vinda
sem fylltu loftið.
Hann kom að húsi mínu
og sagði mér frá orðum þeirra og ráðagjörðum.
Hann sagði við mig. Rífðu niður hús þitt
og byggðu þér skip.
Yfirgefðu eigur þínar
og verkin sem þér finnast svo fögur
ojg þig langar til að eiga.
I stað þeirra skaitu bjarga þínu eigin lífi.
Þú skalt flytja um borð í skipið
tvennt af öllum skepnum sem lifa á jörðinni.
Það þyrmdi yfir mig.
Ég varð ringlaður og að lokum hryggur.
Ég ákvað
að gera það sem Ea bað mig um.
En ég mótmælti því.
Hvað á ég að segja við borgina?,
við fólkið? við foringjana?
Segðu þeim, sagði Ea,
að þú hafír heyrt
að Enlil stríðsguðinn fyrirlíti ykkur
og vilji ekki leyfa ykkur
að byggja þessa borg lengur.
Segðu þeim að Ea muni
af þessum sökum opna
flóðgáttir himinsins.
Það er þannig sem guðir hugsa,
sagði Utnapishtím og hló.
Kaldhæðnin í rödd hans
fyllti Gilgamesh ótta en hann naut hennar jafnframt
þar sem þeir voru vinir.
Þeir þekkja ekkert nema samkeppni og eftirlíkingar.
En ekki ferst mér sjálfum að segja margt.
Hann andvarpaði
eins og hann væri ósáttur við sjálfan sig.
Ég gerði það sem guðinn skipaði mér að gera.
Ég talaði við fólkið í borginni.
Sumir komu
og hjálpuðu mér við að smíða Örkina.
Hún var traustlega byggð,
eins og teningur í laginu.
Sjö hæða há
og á hverri hæð voru níu salir.
I Örkina bar ég mat og vín
og dýrmæta málma og tvennt af öllum lifandi dýrum.
Að lokum fór þjölskylda mín um borð
og allt það fólk sem vildi koma með okkur.
Þangað fór veiðibráð og geitur sléttunnar.
Iðnaðarmenn úr borginni og siglingafræðingur.
Þá skipaði Ea mér að loka dyrunum.
Tími hins mikla úrfellis var kominn.
| Já, vinur minn.
iÞað vantaði ekki að ég væri varaður við.
En samt var þetta skelfílegt.
Vindarnir feyktu húsunum burt
eins og þau væru sprek á eyðisandi.
Fólkið hélt dauðahaldi í greinar trjánna
. þar til þau voru rifín upp með rótum.
Nýjar byggingar flutu eins og brak á vatninu
með þessum sérstaka dauða tómleika.
Vatnið flæddi yfír fljótsbakkana.
Jafnvel guðirnir fóru í felur eins og hundar
vegna þess sem þeir höfðu gert.
íshtar hágrét eins og kona í fæðingarhríðum
og hrópaði. Hvernig í ósköpunum
gat ég gert þetta, mínu eigin fólki?
Hún átti fólkið, taktu eftir því,
hún var eigingjörn, jafnvel í sorg sinni.
Þetta var hennar afsprengi
sem hún hafði drepið of snemma.
Það er skelfilegt að horfa á gamla guði
þegar þeir gráta.
Þeir verða skáldaðir eins og rotinn fískur.
Maður efast um
að þeir skilji það nokkurn tímann
að þeir hafa sjálfír skapað sorg sína.
Þegar sjöundi dagurinn kom
sjatnaði þetta grimmdarlega flóð.
Það var einna líkast því
að hár væri greitt hægt frá hijáðu andliti.
Ég horfði á jörðina
og þar ríkti dauðaþögn.
Lík manna lágu eins og dauðir fiskar f leirnum.
Ég féll niður á þilfar Arkarinnar og grét.
Hvers vegna?
Hvers vegna þurftu þau að dejja?
Það gat ég ekki skilið.
Ég spurði spurninga
sem ekki er hægt að svara.
Þær voru eins og spurningar sem barn spyr
þegar það sér foreldra sína deyja til einskis.
Þegar ég hafði legið þarna langa stund,
vaknaði í bijósti mínu trú eða von
um að einhver blessunarrík hönd
gæti tínt þessi brot saman og gefið þeim líf á ný.
En mín hönd var of smá til að tína þau saman.
Frá þeirri stund er ég horfði yfír haf dauðans
hef ég þekkt þessa tilfinningu.
Hið smáa sem er hið innra með mér,
sem er ég sjálfur
í leit að æðri handleiðslu.
Já, já, dúfan, svalan og hrafninn
fundu sitt land og fólkið yfírgaf Örkina.
Sjálfur var ég lengi í Örkinni.
Eg gat ekki horfst í augu við dauðann
sem ég vissi að var þarna úti.
Loks kom Enlil til mín
því að Ea hafði útvalið mig.
Stríðsguðinn snart enni mitt.
Hann blessaði fjölskyldu mína
og sagði: Áður varst þú aðeins maður
en nú verður þú og kona þín guðum lík.
Þú skalt reisa þér bústað í fíaríægð
við ósa fljótsins.
Ég leyfði honum að fara með mig
langt í burtu frá öllu sem ég hafði séð.
Jafnvel ástfangnir menn
þrá stundum að hverfa úr mannheimi.
Aðeins einsemd hins eina,
sem aldrei hegðar sér eins og guðir,
er þolandi.
Ég er fullur trega
vegna alls þess sem ég hef séð.
Ekki vegna hins sem ég hef ennþá von um.
Eftirmáli þýðanda
Þetta er litið brot Or óumdeilanlega elsta skráða Ijóði veraldar.
Það hefur fundist viða um heim á fornum leirtöflum úr ýmsum
tungumálum. Elstu gerðir Ijóðsins eru á babýlónsku og sú-
mersku. Hin síöarnefnda er talin vera frá 3. árþúsundinu f.Kr.
og því um 1.500 árum eldri en Hómerskviður.
Þetta Ijóð sýnist hafa verið alþekkt um allan hinn gamla heim,
en týndist eftir að Gamlatestamentið og Hómerskviður urðu
heimsbókmenntir. Það fannst ekki aftur fyrr en á 19. öld.
Það varð uþþi fótur og fit meðal breskra menntamanna þegar
sá kafli Ijóösins sem hér birtist, var fyrst lesinn í British Muse-
um. Menn þóttust sjá hér hina elztu gerð af frásögninni um flóð-
ið sem allir þekkja Or Gamlatestamentinu. Þetta Ijóð er i heild
um 100 blaðsíður og er það væntanlegt óstytt í bók á næsta ári.
GUNNAR DAL
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS 18. DESEMBER 1995 3