Morgunblaðið - 03.01.2001, Qupperneq 12

FRÉTTIR
12 MIÐVIKUDAGUR 3. JANÚAR 2001 MORGUNBLAÐIÐ
NÝTING á svonefnduhauggasi,lofttegund semmyndast í urðuðumsorphaugum, hófst hér á
landi á þessu ári. Úr hauggasinu er
hreinsað metangas sem m.a. má
nota til að knýja bílvélar í stað bens-
íns og dísilolíu.
Hauggas og metan eru vel þekktir
orkugjafar víða erlendis en á Ítalíu
ganga nú t.d. um 300.000 bílar fyrir
metani. Í sumar voru fluttir hingað
til lands 20 bílar sem ganga jafnt
fyrir metani og bensíni en miðað við
framleiðslugetu á metani í dag væri
hægt að knýja um 1.400 bíla með
metani og reiknað er með að hægt
verði að sjá allt að 3.000 fólksbílum
fyrir þessu innlenda eldsneyti árið
2012.
Á urðunarstöðum Sorpu bs. í Álfs-
nesi myndast um 500 rúmmetrar á
klukkustund af hauggasi og má bú-
ast við að þetta magn tvöfaldist á
næstu fimm til sjö árum. Hauggasið
skiptist efnafræðilega í metan, sem
er u.þ.b. 55% af hauggasinu, og kol-
díoxíð sem er um 45% af hauggas-
inu. Sé ekkert aðhafst gufar haug-
gasið smám saman upp úr
sorphaugnum og út í andrúmsloftið,
þar sem að gasið veldur talsverðum
gróðurhúsaáhrifum.
Hreint metan er ekki umhverfis-
vænt og eru gróðurhúsaáhrif þess
allt að 25 sinnum verri en áhrif af
völdum koldíoxíðs. Því er nauðsyn-
legt að brenna hauggasið, til þess að
minnka gróðurhúsaáhrif. Sorpa hef-
ur því safnað hauggasinu frá urðun-
arstað á Álfsnesi til þess að brenna
það. Gassöfnunarkerfið nær yfir
svæði þar sem urðað hefur verið um
500 þúsund tonnum af úrgangi og
dælir kerfið um 500 rúmmetrum af
hauggasi á klukkustund. Orkugildi
þess er sambærilegt við orku úr 315
lítrum af bensíni á klukkustund, eða
2,7 milljónum lítra á ári.
Með því að brenna hauggasið er
komið er í veg fyrir talsverð gróð-
urhúsaáhrif en jafnframt er ljóst að
talsverð verðmæti fara í súginn. Í
ágúst 1999 stofnuðu Sorpa og Afl-
vaki hf. því fyrirtækið Metan hf en
því er ætlað að hreinsa og sjá um
dreifingu og sölu á hauggasi og met-
ani, framleiða orku úr metani og
þróa umhverfisvæna orkugjafa.
Helstu nýtingarmöguleikar haug-
gassins og metans eru ferns konar. Í
fyrsta lagi má nota óhreinsað haug-
gas til hitunar á vatni, í öðru lagi má
nota hauggas til raforkuframleiðslu
og í þriðja lagi má nota metan sem
orkugjafa á bifreiðar. Þá er í fjórða
lagi sá möguleiki fyrir hendi að nota
óhreinsað eða hreinsað hauggas í
stóriðnaði.
Metanvélar menga
minna og eru hljóðlátari
Metan hf hefur aðallega stefnt að
því að hreinsa og selja metan á bif-
Metan hf. vinnur að framleiðslu og notkun á metani sem aflgjafa í bíla
Gas af rusla-
haugunum gert
vistvænt
Morgunblaðið/Ásdís
Geir Magnússon, forstjóri Olíufélagsins hf., og Siv Friðleifsdóttir um-
hverfisráðherra fylltu í fyrsta skipti á metanbíl hérlendis þegar fyrsta
metanáfyllingarstöðin var tekin í notkun í júní sl.
Hauggas og metan eru vel þekktir
orkugjafar víða erlendis en gasið verður
til úr lífrænu sorpi á urðunarstöðum og
veldur talsverðum gróðurhúsaáhrifum í
andrúmsloftinu. Síðustu árin hefur hins
vegar verið unnið að því hér á landi að
breyta skaðlegu gasinu í vistvænt elds-
neyti. Eiríkur P. Jörundsson kynnti sér
málið og ræddi við stjórnarformann
Metans hf.

  

 

 


  

 
 
    

 !
 



 
 "


  # 
  
 $  

  %#
 &
&

 
  ' 



(
)*

+

)  ' 


) RAGNAR Aðalsteinsson, lögfræð-
ingur Öryrkjabandalagsins, segir
að forseti Íslands eigi að beita sér
í mikilvægum málum sem varða
undirstöðuhagsmuni almennings
og fordæmi séu fyrir slíku í tíð
fyrri forseta. Hann nefnir sem
dæmi afskipti Ásgeirs Ásgeirsson-
ar af ríkisstjórnarmyndun árið
1956 og mikil samskipti hans við
sendiherra Bandaríkjanna og
Bretlands vegna ákvörðunar
þingsins að segja upp hervarnar-
samningnum sama ár. Þá hafi for-
setinn óskað þess að ekki yrði ráð-
ist harkalega á Ísland ef á þyrfti
að halda. Að sögn Ragnars hafði
Ásgeir einnig mikil áhrif á það
hver yrði utanríkisráðherra í
þeirri stjórn sem Hermann Jón-
asson myndaði árið 1956 og enn-
fremur lagðist forsetinn alfarið
gegn því að Sjálfstæðisflokkurinn
myndaði ríkisstjórn með Alþýðu-
bandalaginu þegar stjórn Her-
manns féll í árslok 1958. „Þá má
enn nefna að í áramótaávörpum,
t.d. í áramótaávarpinu 1957/58, tók
hann hreina og klára afstöðu til
mála eins og hlutleysisstefnunnar.
Hann lagðist algerlega gegn henni
og tók klára pólitíska afstöðu eins
og það væri kallað í dag.“ For-
ystumenn Öryrkjabandalagsins
gengu nýverið á fund forseta Ís-
lands þar sem óskað var eftir að
forsetinn beitti áhrifavaldi sínu í
deilum Öryrkjabandalagsins og
ríkisstjórnarinnar vegna dóms
Hæstaréttar um tekjutengingu ör-
orkubóta. Ragnar telur að séu al-
varlegir atburðir yfirvofandi sé
gert ráð fyrir því lagalega að for-
setinn blandi sér í þá. Að sögn
Ragnars hefur Sigurður Líndal
lagaprófessor líklega gengið lengst
í að skilgreina þetta, en eldri
fræðimenn segja slíkt hið sama.
„Það virðast allir ganga út frá því
að forsetinn eigi að grípa til þeirra
aðgerða sem hann getur. Þannig
hefur forsetinn líklega álitið það
svo hættulegt að hafa Alþýðu-
bandalagið í stjórn að það yrði að
vinna gegn því og það væri svo
hættulegt að vera hlutlaus að það
yrði að vinna gegn því. Og það
gerði hann opinberlega.“
Vegið að mannréttindum
Ragnar segist líta þannig á að
mál Öryrkjabandalagsins vegna
dóms Hæstaréttar og viðbragða
ríkisstjórnarinnar við honum sé
mjög alvarlegt mál vegna þess að
verið sé að storka stjórnarskránni.
„Það er látið að því liggja að það
sé ríkisstjórnarinnar að ákveða
hvort dómar Hæstaréttar séu góð-
ir eða vondir. Síðan er gengið enn
lengra með því að segja, að ef
dómar ganga á þann hátt að rík-
isstjórninni líkar ekki sé lögum
bara breytt. Ég býst við að í
alvörulandi yrði það talin bylting-
aryfirlýsing frá ríkisstjórninni ef
hún segði að dómur Hæstaréttar
væri mistök.“ Að sögn Ragnars
gerir það málið alvarlegt að rík-
isstjórnin vilji breyta niðurstöðu
Hæstaréttar í kjölfar þess að
mannréttindi almennings aukast
en ekki vegna þess að þau minnka.
„Þannig að ég tel þetta vera svo
alvarlega atburði að forsetinn eigi
að blanda sér í þá vegna þess að
þarna er virkilega vegið að und-
irstöðunum.“
Lögfræðingur Öryrkjabandalagsins segir fordæmi fyrir afskiptum forseta
Forsetinn beiti sér í málum
er varða undirstöðuréttindi
KRISTÍN A. Árnadóttir, aðstoðar-
kona borgarstjóra, tekur við stöðu
framkvæmdastjóra þróunar- og fjöl-
skyldusviðs Reykjavíkurborgar 1.
febrúar næstkomandi. Kristín sagði í
samtali við Morgunblaðið að hún
hlakkaði til að takast á við nýja starfið
enda væru mörg spennandi verkefni
framundan á þróunarsviðinu. Þar
bæri hæst samstarf við erlendar
borgir um leit að lífsgæðamælikvörð-
um sem hefst á næsta ári.
Þetta felur að sögn Kristínar í sér
að Reykjavíkurborg fer í formlegt
samstarf við borgir sem allar eru við-
urkenndar fyrir framúrskarandi
stjórnsýslu eða að standa vel að þró-
unarmálum. Borgir sem taka þátt í
verkefninu er að finna um allan heim,
m.a. í Bandaríkjunum, Nýja-Sjálandi,
Englandi, Danmörku og Finnlandi.
Spurð hvort miklar breytingar
myndu koma í kjölfar mannabreyt-
inganna sagðist Kristín ekki telja það
enda hefði hún verið í ágætu sam-
starfi við þróunarsvið og þá forstöðu-
menn sem hlut eiga að máli. „Ég held
að við höfum stigið mjög vel í takt
hingað til og munum gera það áfram,“
sagði Kristín og minnti á annað verk-
efni þróunarsviðs sem nú er í burð-
arliðnum og á vafalaust eftir að vekja
athygli og áhuga borgarbúa. Það
verkefni verður í anda nýsamþykkt-
rar upplýsingastefnu borgarinnar
sem felur í sér gagnvirkni borgar-
kerfisins, þ.e. beint samstarf við borg-
arbúa.
Kristín lætur af störfum aðstoðar-
konu borgarstjóra um næstu mánaða-
mót en ekki hefur verið tilkynnt hver
tekur við starfi hennar.
Spennandi verk-
efni framundan
hjá þróunarsviði
ATKVÆÐI verða greidd í dag
um nýjan kjarasamning kenn-
ara við Verslunarskóla Ís-
lands, sem var undirritaður
með fyrirvara 22. desember
síðastliðinn. Samningurinn
verður formlega kynntur fyrir
kennurum skólann á fundi í
dag og greidd atkvæði að hon-
um loknum. Stefnt er að því
að kennsla hefjist við skólann
samkvæmt stundaskrá á
morgun.
Kjarasamningurinn sem
gerður var við VÍ felur í sér
mikla hækkun grunnlauna
strax um áramót vegna stór-
tækra tilfærslna milli yfir-
vinnu og dagvinnu og vegna
þess að kennarar skipta nú
með sér ábyrgð á störfum, svo
sem deildarstjórn og umsjón
með nemendum, auk þess sem
sérstakar greiðslur á prófa-
tíma fara nú inn í grunnlaun
en kennarar hafa eftir sem áð-
ur tryggingu á sömu launa-
greiðslur á kennslutíma og
prófatíma. Breyting á
greiðslum fyrir próf leiðir til
umtalsverðrar upphafshækk-
unar á launum kennara skól-
ans.
Kjarasamningurinn gildir
frá 22. desember 2000 til 30.
apríl 2004 og kemur síðasta
áfangahækkun hans til fram-
kvæmda 1. desember 2003 og
er hún 9%.
Verslunarskólinn
Kennsla
hefst á
morgun