Morgunblaðið - 03.01.2001, Blaðsíða 52

MINNINGAR
52 MIÐVIKUDAGUR 3. JANÚAR 2001 MORGUNBLAÐIÐ
✝ Sigursæll Benja-mín Magnússon,
fyrrverandi veit-
ingamaður, fæddist
í Þorvaldarbúð á
Hellissandi 25. des-
ember 1910. Hann
lést á Landspítala í
Fossvogi 19. des-
ember síðastliðinn.
Foreldrar hans voru
Katrín Friðriksdótt-
ir og Magnús Sig-
urðsson, þau eru
bæði látin. Sigursæll
var einn fjögurra
systkina.
Sigursæll hóf búskap með eft-
irlifandi konu sinni, Olgu Stef-
ánsdóttur, hinn 27. janúar 1940.
Foreldrar hennar voru Sigrún
Gestsdóttir og Stefán Eiríksson
myndskeri. Sigursæll og Olga
eignuðust einn son, Stefán Sig-
urð Sigursælsson, f. 13.5. 1940,
hann kvæntist Esth-
er Ásgeirsdóttur og
áttu þau þrjú börn:
Ástu Sigríði Stef-
ánsdóttur, f. 4.10.
1961, Stefán Magn-
ús Stefánsson, f.
14.3. 1964, d. 11.12.
1988, og Olgu Jó-
hönnu Stefánsdótt-
ur, f. 19.12. 1966.
Sigursæll lærði
matreiðsu á Palads
Hotel í Kaupmanna-
höfn og starfaði
lengst af sem veit-
ingamaður, m.a. á
Hótel Valhöll, Matstofu Austur-
bæjar, Sælakaffi og Ártúni. Auk
þessa sá hann um rekstur Tjarn-
arbúðar í Oddfellowhúsinu í um
áratug.
Útför Sigursæls fer fram frá
Fossvogskapellu í dag og hefst
athöfnin klukkan 13.30.
Afi var af þeirri kynslóð sem veit
ekki hvað orðið sérhlífni merkir, en
veit að iðjusemi, heiðarleiki og sam-
viskusemi er dyggð. Hafi einhver
komið inn í þennan heim með tvær
hendur tómar þá var það hann afi
okkar. Fyrstu fimm æviárin bjó
hann hjá föður sínum og systur hans
í Ólafsvík. Hann missir síðan föður
sinn aðeins fimm ára gamall og var
þá settur í hendur vandalausra. Afi
var „boðinn niður“ eins og hann orð-
aði það sjálfur, þegar hreppurinn
setti hann í hendur þess sem lægst
bauð til að taka hann að sér. Eins og
tíðkaðist á þeim tíma var vistin mis-
jöfn og hann mundi vel eftir frosta-
vetrinum mikla 1918 og horfði sjálf-
ur upp á börn fósturforeldra sinna
deyja úr barnaveiki þann vetur.
Sjálfur var hann hætt kominn og
minntist oft orða héraðslæknisins
þegar hann sagði: „Ef hann lifir af
nóttina, þessi, ja þá er honum borg-
ið.“ Tíu ára gamall var hann farinn
að vinna frá klukkan átta á morgn-
ana til tíu á kvöldin. Við getum ekki
skilið til fulls hvílík raun það hefur
verið fyrir svo ungan dreng að vinna
svona langan vinnudag.
Afi var vistaður á fjórum stöðum
fram að fermingu og á sextánda ári
flytur hann til hjónanna Guðrúnar
Þorleifsdóttur og Sigurðar Guð-
mundssonar í Ytri-Njarðvík. Þau
mætu hjón reyndust honum vel og
hafði afi það á orði að þau hefðu í
raun verið hans einu foreldrar. Afa
dreymdi um að verða sjómaður og
sótti þess vegna námskeið í vélstjórn
nítján ára gamall og réð sig í fram-
haldi af því sem annan vélstjóra á
síldarbátinn Sjöstjörnuna frá Akur-
eyri. Örlögin höguðu því þannig að
afi fór aðeins eina veiðiferð sem vél-
stjóri því hann var ráðinn sem mat-
sveinn í næstu veiðiferð. Engan und-
irbúning hafði hann til þeirra starfa
en með matreiðslubók Jónínu Sig-
urðardóttur undir hendinni tókst
honum að vinna sitt verk og skila því
vel.
Í framhaldi af þessari reynslu
ákvað afi að læra meira á þessu sviði
og hóf nám á Hótel Skjaldbreið í
matreiðslu. Síðar fór hann eina ferð
á danska skipinu Stauning, sem mat-
sveinn, þótt hann talaði enga dönsku.
Um borð í Stauning lærði hann að
matreiða að dönskum hætti og ákvað
að reyna að komast í matreiðslunám
hjá hinu fræga Palads Hotel í Kaup-
mannahöfn og það tókst honum. Afi
lauk prófi einu og hálfu ári á undan
áætlun árið 1937. Hann sigldi síðan
um hríð, þar á meðal stríðsárin, en
starfaði því næst á Hótel Valhöll á
Þingvöllum, veitingastaðnum Heitt
og kalt í Hafnarstræti og Café Höll í
Austurstræti. Þekktastur er hann
sjálfsagt fyrir að hefja rekstur Mat-
stofu Austurbæjar og síðar Sæla-
kaffis og Ártúns. Að auki rak hann í
áratug Tjarnarbúð í Oddfellowhús-
inu og var einn eigenda og hótel-
stjóri Hótel Valhallar á Þingvöllum.
Það var auðlegð fólgin í því að fá
að taka þátt í störfum með afa. Hann
kenndi okkur virði vinnunnar og já-
kvætt viðhorf til hennar. Hann lagði
ríka áherslu á að allir skiluðu sínu og
hann treysti okkur til þeirra verka
sem hann fól okkur. Iðjusemi, heið-
arleiki og samviskusemi voru honum
ætíð hugleikin.
Ferðir okkar í sumarbústað afa og
ömmu við Þingvallavatn eru okkur
einkar minnisstæðar. Afi var mikið
fyrir það að hafa snyrtilegt í kring-
um sig og var sífellt að dytta að bú-
staðnum, hann var sjaldan verklaus
nema stöku sinnum á sólríkum dög-
um að hann lagðist til sólbaðs í laut-
ina sína. Lautin var hans unaðsreitur
og staður til slökunar. Á þessum stað
safnaði hann orku til frekari verka.
Við lærðum snemma að virða þennan
stað og veita honum frið þegar hann
þurfti á að halda, enda voru þessar
stundir ekki margar. Oftast var mik-
ið um að vera og nutum við systkinin
leiðsagnar afa við veiðar í Þingvalla-
vatni. Við stelpurnar vildum oft held-
ur vera í dúkkuhúsinu sem afi og
pabbi smíðuðu, en líklega hefur hon-
um fundist nauðsynlegt að við lærð-
um að draga björg í bú. Bróðir okkar
Stefán, sem látinn er fyrir mörgum
árum, var öllu duglegri við veiðarnar
og að fara út á bát með afa.
Það ríkti alltaf eftirvænting í ung-
um hjörtum að fara í afmælisveisl-
urnar til afa á jóladag. Þetta voru
alltaf jólaveislur með sérstöku yfir-
bragði og enginn þarf að efast um að
veisluborðið hafi ekki verið hlaðið
kræsingum og afi var alltaf glæsi-
lega klæddur. Tvær ungar dömur
áttu það líka til að kíkja inn í skápana
svo lítið bæri á og skoða öll fallegu
bindin hans afa síns, það voru
skemmtilegar stundir.
Afi okkar var sigldur maður og
sjóaður í þeirri lífsbaráttu sem ein-
kennir kynslóð hans. Hann hafði frá
mörgu að segja og var fús til að
fræða yngri kynslóðir um þær breyt-
ingar sem íslenska þjóðin fór í gegn-
um á síðustu öld. Svefnstaðir afa
voru allt frá því að vera fjósið í Ber-
vík í Breiðavíkurhreppi til ríkulega
útbúinna hótelherbergja í höfuð-
borgum Evrópu. Afi var sveitar-
ómaginn sem lét draumana rætast
og varð heimsborgari fyrir eigin
dugnað og atorku sú minning mun
ætíð lifa með okkur.
Ömmu okkar, Olgu Stefánsdóttur,
og öllum ættingjum okkar færum við
okkar innilegustu samúðarkveðjur.
Guð blessi minningu um einstakan
mann.
Ásta Sigríður Stefánsdóttir,
Olga Jóhanna Stefánsdóttir.
Í dag er kvaddur Sigursæll Magn-
ússon, einn af brautryðjendunum í
íslenskum veitingarekstri og góður
félagi til margra ára. Sigursæll var
einn þeirra sem sátu stofnfund
Sambands veitinga- og gistihúsa árið
1945 og sá síðasti sem var til frá-
sagnar um þann atburð, en SVG var
forveri Samtaka ferðaþjónustunnar.
Hann var síðan virkur félagsmaður
allt þar til hann hætti veitingarekstri
fyrir örfáum árum síðan. Í bókinni
„Gestir og gestgjafar“ sem SVG gaf
út í tilefni af 50 ára afmæli sínu árið
1995 og Gylfi Gröndal skrifaði, er
heill kafli um Sigursæl þar sem sagt
er að æviferill hans sé í raun saga ís-
lensku þjóðarinnar í hnotskurn og
má það til sanns vegar færa. Hann
bjó við ótrúlega bág kjör í bernsku
sem sveitarómagi, eins og það var
kallað, en braut sér leið frá fátækt og
basli til mennta í Kaupmannahöfn
þar sem hann lærði veitinga-
mennsku frá 1934 til 1937. Sigursæll
var duglegur og vinnusamur og
ákveðinn í að sjá sér og sínum vel
farborða. Hann sigldi stríðsárin en
eftir það starfaði hann við veitinga-
rekstur á Íslandi, fyrst á Hótel Val-
höll á Þingvöllum, á veitingastaðnum
Heitt og kalt í Hafnarstræti og Café
Höll í Austurstræti. Hann rak síðan
Matstofu Austurbæjar og síðar
Sælakaffi sem hann var jafnan
kenndur við. Hann rak ennfremur
Tjarnarbúð í Oddfellowhúsinu og
var einn eigenda og hótelstjóri á
Hótel Valhöll á Þingvöllum. Hér á
skrifstofu samtakanna eigum við eft-
ir að sakna heimsókna Sæla, en hann
kom jafnan í heimsókn fyrir jólin og
á vorin. Alltaf kom hann færandi
hendi, yfirleitt með blóm til okkar og
sagði okkur sögur úr lífi sínu yfir te-
bolla. Þegar okkur bárust fréttir af
andláti hans vorum við að íhuga hvað
við gætum sent honum á jóladag í til-
efni af níræðisafmæli hans. Nú get-
um við aðeins sent honum hinstu
kveðju sem við gerum með þessum
fátæklegu orðum. Á 45 ára afmæli
SVG árið 1990 var Sigursæll sæmd-
ur heiðursmerki sambandsins í
þakklætisskyni fyrir störf í veitinga-
rekstri. Nú vilja veitingamenn enn
og aftur þakka Sigursæli fyrir allt
hans starf í þágu samtakanna og
greinarinnar allrar.
Samtök ferðaþjónustunnar senda
ekkju Sigursæls og öðrum ástvinum
innilegar samúðarkveðjur.
Erna Hauksdóttir.
Í dag er kvaddur hinstu kveðju frá
Fossvogskirkju Sigursæll B. Magn-
ússon fyrrverandi veitingamaður
eftir stutta en erfiða sjúkrahúslegu
en hann lést á Landspítalanum 19.
desember sl.
Kynni okkar Sigursæls hófust
vorið 1964 er ég falaðist eftir vinnu
hjá honum og félaga hans Ragnari
heitnum Jónssyni sem oft var kennd-
ur við Þórscafé en þeir ráku á þess-
um tíma Hótel Valhöll á Þingvöllum.
Sigursæll og Olga kona hans ráku
einnig þekktan matsölustað, Sæla-
café, sem margir Reykvíkingar sem
komnir eru yfir miðjan aldur kann-
ast við.
Mér er enn í fersku minni er fund-
um okkar bar saman, tveir lífsreynd-
ir veitingamenn að ræða við 22 ára
gamlan kennara sem var að falast
eftir sumarstarfi sem fólgið var í því
að sjá um daglegan rekstur á Hótel
Valhöll og umsækjandinn hafði enga
þekkingu eða reynslu á veitinga- eða
hótelrekstri. En í minningunni voru
báðir þessir menn hlýlegir og þægi-
legir í viðmóti og einhverra hluta
vegna fékk ég starfið.
Ég varð þess fljótlega áskynja að
Sigursæll gerði ekki síður kröfur til
sjálfs sín í starfi en starfsmanna
sinna. Hann var sívinnandi og gekk í
hvaða starf sem var ef á þurfti að
halda og hafði vakandi auga með
rekstrinum.
Sigursæll var mikið snyrtimenni
og vildi ekki að kastað væri til hönd-
um við vandasöm verk.
Uppvaxtarár Sigursæls munu
hafa verið erfið og eins gott að
treysta á sjálfan sig í lífsbaráttunni
og eitt er víst að lífshlaup hans var
ekki ætíð dans á rósum. Eins og ger-
ist í lífinu slitnaði samband okkar í
mörg ár þar sem ég bjó bæði úti á
landi og erlendis en árið 1974 gekk
ég í Oddfellowregluna og hófust þá
kynni okkar að nýju sem héldust til
dauðadags.
Það var eftirtektarvert hversu ern
Sigursæll var og sótti hann alla fundi
ef veikindi hömluðu ekki en það var
afar sjaldan. Nú síðustu vikur hafði
hann ekki treyst sér til að hitta félag-
ana í Oddfellow þar sem hann hafði
orðið fyrir slysi en vildi ekki sleppa
jólavökunni sem haldin var 10. des.
s.l. Þetta var hans síðasta koma í
Oddfellowhúsið en þar hafði hann
m.a. séð um veitingarekstur um ára-
bil. Því þaðan var hann fluttur með
sjúkrabifreið á Landspítalann.
Ég votta eftirlifandi eiginkonu
hans Olgu og Stefáni syni þeirra
hjóna mína dýpstu samúð.
Sigurjón Fjeldsted.
Vinur minn, Sigursæll Magnússon
veitingamaður, hefur nú kvatt þenn-
an heim, næstum níræður að aldri.
Nokkra daga vantaði upp á að Sig-
ursæll gæti haldið upp á 90 ára af-
mælið eins og hann stefndi að, en
hann lést hinn 19. desember sl. eftir
stutta sjúkralegu. Það má segja að
Sigursæll hafi fengið þá ósk sína
uppfyllta, að þegar að því kæmi að
hann kveddi þennan heim þá myndi
það ekki taka langan tíma. En þann-
ig var einmitt Sigursæll, hlutirnir
þurftu að gerast fljótt, hann hafði
ekki þolinmæði í að bíða.
Þótt að mikill aldursmunur hafi
verið á okkur Sigursæli áttum við
auðvelt með að umgangast hvor ann-
an og ófáar eru þær stundirnar á sl.
árum sem við settumst niður og
röbbuðum. Hann sagði mér oft frá
æskuárum sínum og eins frá því þeg-
ar hann gerðist matsveinn og síðar
veitingamaður sem var fyrir hreina
tilviljun, en hann hafði ráðið sig á
unga aldri sem vélamaður á bát, en
þegar kokkurinn lét ekki sjá sig um
borð var hann fenginn til að sjá um
eldamennskuna. Þannig hófst saga
Sigursæls sem matsveins og síðar
stórveitingamanns. Þegar ég rúm-
lega tvítugur útskrifaðist úr Mat-
sveina- og veitingaskólanum árið
1968, var Sigursæll einn af prófdóm-
urunum. Á þeim tíma þekktumst við
Sigursæll ekki mikið. Það var ekki
fyrr en um 1980 að leiðir okkar lágu
saman, hann var eigandi að Veitinga-
staðnum Ártúni og ég yfirmat-
reiðslumaður hjá Veitingamanninum
sf., sem hafði keypt hluta í veitinga-
stað Sigursæls. Það voru ófáar stór-
veislurnar sem við Sigursæll unnum
saman að og þá kynntumst við fyrir
alvöru. Sú vinátta sem tókst með
okkur á þessum árum hefur síðan
haldist og má segja að daglegt sam-
band hafi verið á milli okkar, þó svo
að við hættum að starfa saman. Sig-
ursæll var mikill veitingamaður í sér
og hafði gott auga og smekk fyrir því
hvernig hlutirnir ættu að vera. Hann
var mikið snyrtimenni, var ávallt vel
til fara og talaði oft um það nú hin
seinni ár að þessi og hin jakkafötin
hefðu verið keypt í „heimsreisunni“
miklu, en þá „reisu“ fór Sigursæll
með nokkrum veitingamönnum fyrir
um 50 árum og talaði oft um. Sig-
ursæll hafði harða skel sem ekki allir
komust í gegnum og hann var
kannski ekki allra. En ég tel mig
hafa komist nokkuð vel í gegn og
þegar í gegn var komið komst ég að
því að hann hafði mjög hlýtt hjarta,
sem kannski of fáir fengu að njóta.
Ekki má gleyma að geta Olgu
konu Sigursæls, þeirra miklu lista-
konu sem hann var ákaflega stoltur
af og talaði oft um og hve vel hann
væri giftur. Margar veislurnar sá
hún um og var stoð hans og stytta í
gegnum allan hans veitingarekstur,
en þau hjónin sáu um veitingar m.a. í
Oddfellowhúsinu í Reykjavík í mörg
ár og í Valhöll á Þingvöllum, stofn-
uðu Sælakaffi í Brautarholtinu svo
eitthvað sé nefnt.
Með Sigursæli er horfinn mikill
persónuleiki og veitingamaður sem
seint gleymist. Hann ásamt mörgum
mikilhæfum veitingamönnum hér
fyrr á árum ruddi brautina við erf-
iðar aðstæður og yngri veitingamenn
njóta góðs af í dag.
Ég kveð þennan aldurhnigna
„ungling“ og þakka þær stundir sem
við áttum saman, þær eru mér
ógleymanlegar.
Olga mín, Guð styrki þig og fjöl-
skyldu þína í sorg ykkar.
Lárus Loftsson.
Þegar maður hugsar um lífið og
dauðann verður manni á að láta hug-
ann reika um það hve misjafnan tíma
þeir fá sem fæðast í þennan heim og
stundum kemur fram í hugann ljóð-
lína þjóðskáldsins ástsæla „og lítil
börn, sem aldrei verða menn“.
Það varð þó aldeilis ekki með Sig-
ursæl B. Magnússon, sem við kveðj-
um nú því hann varð svo sannarlega
að manni þrátt fyrir erfiða æsku við
bág kjör en hann mátti líka muna
tímana tvenna og var nokkuð farið
að halla undan fæti áður en yfir lauk
en hann vantaði aðeins sex daga í ní-
rætt.
Sigursæll gekk til liðs við
Oddfellowregluna árið 1964 í stúku
nr. 10, Þorfinn karlsefni, og var síðan
einn af stofnendum st. nr. 19, Leifs
heppa, þá 85 ára og þrátt fyrir háan
aldur var hann afskaplega duglegur
að sækja fundi og einmitt á einum
slíkum þegar okkar árlega jólavaka
skyldi haldin kom fallið í orðsins
fyllstu merkingu þar hann datt í
gólfið og lærbrotnaði og var fluttur á
sjúkrabörum á Landspítalann í
Fossvogi þar sem hann fékk blóð-
tappa um nóttina og þar með var
þetta búið og hann andaðist hinn 19.
desember.
Við stúkubræður hans vorum
farnir að hlakka til að fagna með
honum 90 ára afmælinu á jóladag og
þá ekki síður hann sjálfur og í því
sambandi var hann búinn að biðja
mig um að útbúa mynd, sem skyldi
fara í blöð til að segja frá þessum
tímamótum en nú birtist myndin í
staðinn með minningargrein.
Okkur, sem verið höfum með hon-
um í þessum félagsskap, finnst þetta
ákaflega sorglegt þó svo að margur
myndi þakka fyrir að verða þetta
fullorðinn.
Við vorum búnir að láta útbúa
handa honum staf, sem hann gæti
stuðst við m.a. þegar hann var að
koma til fundar við okkur, en fallið
kom bara áður en af þessu gæti orðið
svo að stafurinn verður úr þessu að-
eins tákn um vináttuna og virðingu
okkar fyrir honum Sæla eins og hann
var nú oftast kallaður.
Við kveðjum góðan félaga og bróð-
ur með söknuði en sýnu er söknuður-
inn mestur hjá Olgu, sem nú á eftir
aðeins tvö ár í nírætt, og syni þeirra,
Stefáni.
Svo skyndilega breyttist allt og
það sem átti að verða afmælisveisla á
jólum var að sorgarstundu og
kveðjuathöfn.
Megi góður Guð styrkja þau á
þessum sorgarstundum nú um jól og
áramót.
Þórir H. Óskarsson.
SIGURSÆLL
BENJAMÍN
MAGNÚSSON


  

  

     
         

  

  
 !"


 



 



!
#$$%
&!!
' ( #$$!$) *+  '&,!!

- #$$!! ./0 .&%!$)

&! 12 #$$!! )
%0
%!$)
)   #$$!!
' //-"