Morgunblaðið - 16.01.2001, Page 36

LISTIR
36 ÞRIÐJUDAGUR 16. JANÚAR 2001 MORGUNBLAÐIÐ
RICHARD Simm píanóleikari held-
ur tónleika í Salnum í Kópavogi í
kvöld. Tónleikarnir eru í Tíbrárröð-
inni og hefjast kl. 20. Á efnisskránni
eru verk eftir Schumann, Verdi-
Liszt, Chopin-Rosenthal, Behr-
Rachmaninov, Kreisler-Rachm-
aninov, Korsakov-Rachmaninov auk
fimm írskra og fimm íslenskra laga
sem píanóleikarinn hefur sjálfur út-
sett.
Öll eru verkin, að hinu fyrsta und-
anskildu, útsetningar tónskálda á
verkum starfsbræðra sinna. Rigol-
etto Paraphrase er útsetning Liszt á
Verdi, Mínútuvals er útsetning Ros-
enthals á Chopin og Rachmaninov á
þrjár útsetningar á efnisskránni; eft-
ir Behr hefur hann útsett Polka de
V.R., Liebesfreud eftir Kreisler og
Flight of the Bumblebee eftir
Korsakov. „Ég er svolítið hrifinn af
útsetningum og á síðustu tíu árum
hef ég sjálfur útsett ýmislegt fyrir
kennara og nemendur til að spila
saman. En allt saman byrjaði þetta
með því að ég fór að útsetja fyrir tvö
píanó hljómsveitarverk sem mig
langaði til að spila sjálfur,“ segir
Richard.
Rómantískur píanisti
Áður en hann tekur til við útsetn-
ingarnar leikur hann Fantasíu í C-
dúr eftir Schumann, sem hann lýsir
sem stóru og glæsilegu verki. „Þetta
er ótrúlega stórkostlegt verk og
mjög rómantískt. Ég er sjálfur róm-
antískur píanisti og mér finnst sér-
staklega gaman að spila tónlist frá
því tímabili,“ segir hann.
„Liszt útsetti fjöldann allan af óp-
eruverkum eftir Mozart, Verdi og
Donizetti. Það var jafngildi auglýs-
ingar á þeim tíma að Liszt útsetti og
spilaði sjálfur einskonar úrklippur úr
óperum – og gerði það glæsilega vel.
Rosenthal var nemandi Liszts og
honum fannst líka gaman að útsetja
af og til. Rachmaninov gerði líka mik-
ið af því að útsetja. Polkann eftir
Behr skilst mér að faðir Rachman-
inovs hafi spilað fyrir hann ungan og
að drengurinn hafi orðið svo hrifinn
af verkinu að hann hafi ákveðið að út-
setja það sjálfur seinna. Kreisler var
frægur fiðluleikari og útsetti mjög
oft sjálfur lög fyrir fiðlu. Hann var
þekktur fyrir að hafa samið lög sem
hann sagði vera eftir tónskáld sem
enginn hafði heyrt um. Stundum bjó
hann til nafn eða notaði nöfn tón-
skálda sem voru ekki mjög fræg.
Rachmaninov útsetti verk eftir hann
en ef ég hef skilið það rétt þá var
Kreisler víst ekki sérstaklega hrifinn
af því að aðrir væru að útsetja verk
hans,“ segir Richard.
Síðastar á efnisskránni eru tvær
lagasyrpur í eigin útsetningu píanó-
leikarans, fyrst Fimm írsk þjóðlög,
sem hann segir öll mjög þekkt, og
svo Fimm íslensk lög. „Þetta eru lög
sem allir þekkja, nema kannski það
síðasta, Æskuheit eftir Ingunni
Bjarnadóttur. Ég þekkti dóttur
hennar fyrir norðan og hún sýndi
mér nokkur lög sem Ingunn samdi
þegar hún var ung og mér fannst þau
afskaplega falleg,“ segir hann.
Richard Simm fæddist í Newcastle
á Englandi og vakti athygli sextán
ára gamall með leik sínum á píanó-
konsert nr. 1 eftir Liszt. Hann nam
við Konunglega Tónlistarháskólann í
London hjá Bernard Roberts og við
Staatliche Hochschule für Musik í
München hjá Erik Then-Bergh.
Hann hefur haldið tónleika víða, m.a.
í Wigmore Hall og Purcell Room í
Lundúnum auk fjölmargra tónleika í
Bandaríkjunum og á Íslandi. Hann
var fastráðinn píanisti og kennari við
Háskólann í Wales í níu ár og ges-
taprófessor í þrjú ár við Illinois-há-
skólann í Bandaríkjunum. Frá því
hann settist að á Íslandi árið 1989
hefur hann komið fram víða og unnið
með mörgum helstu tónlistarmönn-
um hérlendis ásamt Sinfóníuhljóm-
sveit Íslands, Íslensku óperunni og
Sinfóníuhljómsveit Norðurlands.
Richard bjó á Norðurlandi í tíu ár en
býr nú og starfar í Reykjavík.
Morgunblaðið/Kristinn
„Ég er sjálfur rómantískur píanisti og mér finnst sérstaklega gaman að spila tónlist frá því tímabili.“
Píanóleikarinn Richard Simm á tónleikum í Salnum í Kópavogi í kvöld
Leikur útsetningar tónskálda
á verkum annarra tónskálda
ÞAÐ var nánast fullt hús á
Tíbrártónleikum þeirra Ólafs
Kjartans Sigurðarsonar og Jónasar
Ingimundarsonar á sunnudags-
kvöld. Ólafur hefur gert víðreist
undanfarið með erlendum ferða-
óperum, fer með stórt hlutverk hér
á landi í La Bohème í febrúar og
kom nýlega fram í vinsælum
skemmtiþætti Ríkissjónvarpsins,
og aðsóknin því varla nema fyr-
irsjáanleg.
Þegar í fyrstu lögum, Í fjarlægð
og Útlaganum Karls Ottó Runólfs-
sonar, kvað við kraftmeiri og óp-
erureyndari Ólafur Kjartan en áður
hefur heyrzt. Síðan komu þrjú lög
eftir undirleikarann, hin post-im-
pressjónísku Vetrardagur (Stefán
H. Grímsson) og Blómrósir (Helgi
Sæmundsson) og Þetta land (Krist-
ján frá Djúpalæk), sem nánast
mætti kalla þjóðlega göngulagsfan-
föru í einsöngsformi. Tvö laganna
hlutu fyrir skömmu
e.k. laumuforkynn-
ingu á Við slaghörp-
una-tónleikum, og
heyrðist við ítrekun
enn betur hvað Jónasi
tókst að tjá mikið með
litlu, sem ber vott um
yfirlegu og miskunn-
arlausa slípun. Svona
beinskeytt látleysi er
sjaldan allt þar sem
það er séð, en einmitt
með því að fórna
meiru fyrir minna
opnast tónhöfundi oft
vísasta leiðin til sí-
gildrar endingar.
Ólafur Kjartan söng
með innlifun og þrótti, og var að-
eins á stakri hánótu í síðasta laginu
(og rétt snöggvast í Í fjarlægð þar
á undan) að vottaði fyrir ávæningi
af hæsi eða þreytu sem hugsanlega
mætti rekja til tímabundins álags
eða kverkaskíts.
Of Love and Death, hin ljóðrænt
expessjónísku sönglög Jóns Þórar-
inssonar frá 1950, skörtuðu kraft-
miklum glæsibrag; að vísu stundum
á kostnað mýktar og næmleika,
sem, þótt fyrirfyndust vissulega inn
á milli, hefðu að ósekju mátt vega
þyngra á vogarskálum. Þetta ein-
kenndi sömuleiðis nokkuð meðferð-
ina á Vier ernste Gesänge eftir
Brahms, t.a.m. í niðurlagi O Tod
(3.), og mótun hendinga hefði í
heild mátt taka mið af stærri ein-
ingum og breiðara flæði, en annars
voru þessi meistaraverk sungin af
einlægri tilfinningu. Tæpast gat
farið fram hjá neinum, að söngv-
arinn hefur nú öðlast allt það afl og
hljómfyllingu sem til þarf fyrir óp-
eruhúsin. En þó að meðvitundin um
þennan áfanga hljóti bæði að vera
ljúf og skiljanleg, mun þegar á
heildina er litið oft árangursríkara í
ljóðasöng að treina kraftana með
markvissri slægð, svo að styrkrænu
hápunktarnir haldi fullum áhrifum
allt til enda.
Lagavalið eftir hlé sló á léttari
strengi. Sönglögin þrjú í Don
Quichotte a Dulcinée frá 1932
kváðu síðasta fullkláraða verk
Maurice Ravels, ætluð rússneska
bassanum Sjeljapin í kvikmynd um
riddarann hugumprýdda (þótt út-
gáfa Iberts endaði með að hreppa
hnossið); ótrúlega lipur og létt mið-
að við hvað höfundur þeirra var far-
inn að kröftum. Þeir Ólafur fluttu
spænsku rómaneskuna með þokka,
epíska lagið af frásagnargleði og
fóru á kostum í drykkjusöngnum,
þar sem söngvarinn sýndi tilþrif er
ættu að gera hann sjálfkjörinn í
hlutverk Falstaffs ef þar að kemur.
Írsku þjóðlögin á eftir voru ekki
síðri; Londonderry Air (O Danny
Boy) sveif á nótum göfuglyndis,
The Spanish Lady dillaði sér ómót-
stæðilega áfram við fjaðurmagnað-
an píanóleik, og farsinn fékk að
gossa í The Stuttering Lovers.
Fallegustu mýkt kvöldsins náði
söngvarinn í líðandi amerísku lög-
unum Beautiful Dreamer (Foster)
og Ma Curly-Headed Babby (Cluts-
am), þar sem né heldur varð á
betra kosið í fylgnum og flosmjúk-
um undirleik Jónasar. Prentaðri
dagskrá lauk með hinu gáskafulla
bandaríska barnalagi I Bought Me
A Cat í útsetningu Coplands, þar
sem söngvarinn sletti úr klaufum
með kostulegum húsdýraeftirherm-
um. Aukalögin skiptu svo gamni og
alvöru á milli sín með Spóakvæði og
Báran kallar, við dynjandi og verð-
skuldaðar undirtektir.
Gaman og alvara
TÓNLIST
S a l u r i n n
Íslenzk og erlend sönglög eftir m.a.
Karl Ottó Runólfsson, Jónas Ingi-
mundarson, Jón Þórarinsson,
Brahms og Ravel. Ólafur Kjartan
Sigurðarson barýton; Jónas Ingi-
mundarson, píanó. Sunnudaginn
14. janúar kl. 20.
EINSÖNGSTÓNLEIKAR
Ríkarður Ö. Pálsson
Jónas
Ingimundarson
Ólafur Kjartan
Sigurðarson
SKÁLDSAGA Ólafs Jóhanns Ólafs-
sonar Slóð fiðrildanna, eða „The
Journey home“ eins og hún hefur
verið nefnd á
ensku, hefur hlot-
ið umtalsvert lof í
bandarískum fjöl-
miðlum undan-
farna tvo mánuði.
Nú síðast var
það Susan Salter
Reynolds, rit-
stjóri Los Ang-
eles Times, sem í
umfjöllun í ritinu
Newsday, hrósaði Ólafi Jóhanni og
sagði sögu hans bæði „heilstæða og
heillandi.“ Að mati Reynolds þarf
vissa manngerð til að fjalla um fólk á
borð við það sem Ólafur Jóhann geri
að sögupersónum sínum. Hann nái
hins vegar að gæða persónur sínar
lífi og það sé viðkvæmni þeirra sem
geri Slóð fiðrildanna að því verki
sem hún er.
Dagblaðið Washington Times hef-
ur þá einnig tekið söguna til umfjöll-
unnar og segir gagnrýnandi blaðsins
að höfundi hafi tekist að skapa eft-
irminnilega sögupersónur. „Ólafur
Jóhann er hæfileikaríkur rithöfund-
ur sem hefur tekið gamalt viðfangs-
efni – heimferð – og gert að áhuga-
verðu efni. Þessi bók er þess eðlis að
hana má lesa aftur. Hún er þess virði
að eiga,“ segir í dómi blaðsins.
„Heilstæð,
heillandi“
Ólafur Jóhann
Ólafsson
HINN alræmdi vágestur, eiturlyf-
in, hefur nú komið sér inn í kvik-
myndir flestra þjóða, jafnvel okkar
Íslendinga, og er stóra kvikmynda-
gerðarþjóðin Frakkar engin undan-
tekning þar á.
Le Cousin fjallar um lögreglu-
manninn Gérard sem vinnur við að
uppræta eiturlyfjahringi. Honum til
halds og traust er eiturlyfjasalinn
Nounours, eða Frændinn, sem kjaft-
ar frá ýmsum leyndarmálum eitur-
lyfjaheimsins, og fær sína þóknun
fyrir.
Þessi mynd er mjög ólík því sem
ég hef séð eftir Alain Corneau, eins-
og Tous les Matins du Monde og
Nocturne Indienne, sem eru íburð-
armiklar, stílfágaðar og ljóðrænar
kvikmyndir. Le Cousin er alveg hin-
um megin á skalanum, og í takt við
efnið er hún hrá og raunsæisbragur
yfir henni. Corneau notar vinsæl
frönsk popplög undanfarinna ára,
sem virkar svona upp og ofan, en
gaman er að heyra.
Myndin er að mínu leyti dæmigerð
kvikmynd um þetta efni, og jaðrar
þess vegna við að vera bæði ófrum-
leg og ópersónuleg. Gérard er lög-
reglumaðurinn sem er aldrei heima,
er með stöðugt samviskubit yfir að
sinna ekki syninum, en kemst aldrei
úr vinnunni, hún er þess eðlis. Er
þetta klisja eða bara raunveruleikinn
sem svo oft er sýndur í bíómyndun-
um? Það er helst að vanlíðan eigin-
konunnar hafi snert mig.
Nournours er hins vegar mjög
skemmtilegur og fjölskylduaðstæð-
ur hans aðeins frumlegri og forvitni-
legri. Karakterinn er yndislegur og
leikarinn Patrick Timsit túlkar hann
á mjög eftirminnilegan hátt.
Le Cousin sýnir að mínu mati
raunsæja mynd af frönsku samfélagi
og getur því reynst bæði upplýsandi
og ágætis skemmtun fyrir áhuga-
sama.
Löggan og
bófinn
KVIKMYNDIR
H á s k ó l a b í ó
Leikstjóri: Alain Corneau. Handrit:
Michel Alexandre og Alain Corn-
eau. Aðalhlutverk: Patrick Timsit,
Alain Chabat og Agnès Jaoui. 1998.
LE COUSIN
Hildur Loftsdótt ir
♦ ♦ ♦