Morgunblaðið - 16.01.2001, Blaðsíða 41

Morgunblaðið/Þorkell
aganna mun starfið í grunnskólunum batna á næstu árum. Á myndinni eru nokkur grunnskólabörn úr Laug-
tu fyrir nýja kennarasamninginn eru Guðrún Ebba Ólafsdóttir, formaður Félags grunnskólakennara, Birgir
nefndar launanefndar sveitarfélaga, og Þorsteinn Sæberg, formaður Skólastjórafélags Íslands.
Morgunblaðið/Golli
kennari
kkutíma á
7 tíma að
tskrifaður
móti í 18
tíma að
nnari sem
fékk því
a kennsl-
nari þrátt
ndi meira.
hafa lagt
ingar sem
luafslætt-
m áfram
draga úr
arasamn-
ur var 9.
janúar sl., segir: „Samningsaðilar
hafa ákveðið að ráðast í að bæta
skólastarf með kerfisbreytingu sem
tekur gildi frá og með næsta skóla-
ári og ætlað er að skapa ákveðið
svigrúm til kjarabreytinga með það
að markmiði að gera grunnskólann
samkeppnisfæran og kennarastarfið
eftirsóknarvert.“ Eins og áður sagði
var gamli kennarasamningurinn
mjög miðstýrður og fullur af skil-
greiningum á því hvað ætti að gera
og hvað mætti ekki gera. Með nýja
samningnum er horfið frá þessari
stefnu. Dregið er úr miðstýringu og
meira vald flutt til skólanna. Skóla-
stjóri fær aukið verkstjórnarvald.
Ætlast er til að kennarar og skóla-
stjórar komi sér saman um hvernig
skipulagi vinnunnar skuli háttað.
Kennari metur í samráði við skóla-
stjóra hvað hann þarf mikinn tíma til
að undirbúa kennslu, yfirferð verk-
efna og prófa, foreldrasamstarf,
endurmenntun o.s.frv.
Með samningnum er skóladögum
nemenda fjölgað um tíu sem þýðir
að skóladagar verða 180 og á
kennsla að fara fram á tímabilinu 20.
ágúst til 10. júní ef skólarnir nýta
sér heimild til að taka viku vetrarfrí.
Deilt um
kennsluafsláttinn
Eins og áður segir hefur verið
ágreiningur milli samningsaðila um
kennsluskylduna og afslátt af henni.
Í upphafi viðræðna í haust tóku for-
ystumenn kennara skýrt fram að
þeir gætu ekki fallist á kröfu sveit-
arfélaganna um að afnema kennslu-
afslátt eldri kennara. Launanefnd
sveitarfélaganna bauð upp á þá leið
að kennarar sem nú eru við störf
héldu þessum réttindum en að þau
féllu niður gagnvart nýjum kennur-
um. Þessu höfnuðu kennarar. Í nýja
samningnum eru því ekki gerðar
grundvallarbreytingar á þessum af-
slætti. Meginreglan verður 28
stunda kennsluskylda, en skóla-
stjóra er þó heimilt, með samþykki
kennara, að fela honum allt að 30
kennslustundir á viku enda sé þá létt
á vinnuskyldu kennarans að öðru
leyti.
Samkvæmt gamla samningnum
fengu kennarar einnar stundar
kennsluafslátt eftir 15 ára starf, en
þeir eiga ekki skilyrðislausan rétt á
honum samkvæmt nýja samningn-
um. Skólastjóri getur hins vegar
ákvarðað að kennari í fullu starfi
kenni 26–28 kennslustundir í viku.
Það sem vantar upp á fulla
kennsluskyldu kennara sem náð
hefur 55 og 60 ára aldri fellur undir
„önnur störf undir verkstjórn skóla-
stjóra“, en þó flokkast tveir tímar
hjá 55 ára kennara undir það sem
kallað er óbundin viðvera í skólanum
til ráðgjafar eða handleiðslu. Við
sextugt verða þrír tímar flokkaðir
með þessum hætti.
Birgir Björn Sigurjónsson, sem
var í forystu fyrir viðræðum fyrir
hönd launanefndar sveitarfélag-
anna, sagði að í þessu gæti falist að
eldri kennurum sem byggju yfir
mikilli og verðmætri reynslu yrðu
falin ýmis fagleg störf innan skólans.
Þar mætti hugsa sér foreldrasam-
starf, öflun námsefnis, þjálfun nýrra
kennara og fleira.
Um 13% hækkun
um áramót
Þær kerfisbreytingar sem samn-
ingurinn kveður á um taka gildi 1.
ágúst nk. Þá tekur jafnframt gildi ný
launatafla sem felur í sér algerlega
nýja launaröðun auk þess sem upp-
byggingu launakerfisins er breytt.
Um áramót hækka laun kennara um
5%, en auk þess fá allir kennarar,
þ.e.a.s. sem ekki gerðu samning við
sveitarfélögin um viðbótarkjör á síð-
asta samningstímabili, tveggja
launaflokka hækkun vegna innleið-
ingar nýrrar námskrár. Ennfremur
fá kennarar greidda tíu yfirvinnu-
tíma 1. júní nk. vegna funda og
kynningar á þeim breyttu starfs-
háttum sem felast í nýja kjarasamn-
ingnum. Samtals er þetta u.þ.b. 13%
launahækkun.
Mörg sveitarfélög gerðu sam-
komulag við kennara um viðbótar-
kjör á árunum 1998 og 1999 vegna
óánægju kennara með launin. Flest-
ir þessara samninga féllu úr gildi um
áramót, en í yfirlýsingu sem fylgir
samningnum er tekið fram að
ákvæði um viðbótarkjör framlengist
til 31. júlí í sumar.
Birgir Björn sagði að óánægja
kennara sem kom fram á síðasta
samningstímabili hefði ekki síst
tengst ýmiss konar viðbótarstörfum
og einstök sveitarfélög hefðu reynt
að koma til móts við þá með viðbót-
argreiðslum. Sveitarfélögin litu svo
á að þau tækju upp greiðslur fyrir
þessi störf í nýja kjarasamningnum.
Um leið og launabreytingarnar
tækju gildi 1. ágúst yrði þessum
greiðslum því hætt.
Meðaldagvinnulaun verða
um 200 þúsund á mánuði
Guðrún Ebba Ólafsdóttir, for-
maður Félags grunnskólakennara,
sagði að af hálfu samninganefndar
grunnskólakennara hefði verið lögð
höfuðáhersla á að bæta kjör umsjón-
arkennara, en þorri allra kennara er
með umsjón með bekk eða náms-
hópi. Því hefði verið haldið fram að í
samningunum 1997 hefði mest
áhersla verið lögð á að hækka
grunnlaun byrjenda og það hefði
verið á kostnað kennara með starfs-
reynslu. Hún sagðist vonast eftir að
kennarar með nokkurra ára starfs-
reynslu yrðu sáttir við sinn hlut eftir
gerð þessa samnings. Hún benti á að
meðalaldur grunnskólakennara
væri 43 ár í dag og ákvörðun um líf-
aldursþrep í launatöflunni hefði að
nokkru leyti tekið mið af því.
Samkvæmt samningnum verða
byrjunardagvinnulaun umsjónar-
kennara sem kennir bekk með innan
við 19 nemendum (kennari sem er
yngri en 27 ára) um 150 þúsund
krónur á mánuði. Meðaldagvinnu-
laun grunnskólakennara verða hins
vegar tæplega 200 þúsund á mánuði
í upphafi næsta skólaárs og heild-
arlaun verða á bilinu 240–250 þús-
und á mánuði. Fyrir gerð samnings-
ins voru meðaldagvinnulaun kenn-
ara um 130 þúsund krónur á mánuði
og meðalheildarlaun um 180 þúsund
krónur.
Laun hækka um 3% árlega út
samningstímann, en samningurinn
rennur út 1. apríl 2004. Fyrirkomu-
lag á sumar- og desemberuppbót er
breytt. Tekin er upp svokölluð ann-
aruppbót sem greidd verður í júní
og desember. Í ár nemur þessi upp-
hæð um 42.403 krónum í desember
og 43.675 í júní 2002. Ef þessum
greiðslum er jafnað niður á 12 mán-
uði jafngilda þær u.þ.b. 7.000 kr. á
mánuði.
Viðbótarlaun vegna verka-
skiptingar og færni
Í samningnum er sérstakt ákvæði
um viðbótarlaun vegna verkaskipt-
ingar og færni. Um er að ræða fjár-
muni sem skólastjórar fá til ráðstöf-
unar. Hann getur endurraðað
kennurum og er miðað við að kenn-
arar fái að meðaltali þriggja launa-
flokka hækkun út úr þessum potti.
Skólastjóra ber í þessu sambandi að
horfa til verkaskiptingar í skólanum,
staðsetningar í skipuriti, ábyrgðar,
álags og hve sérhæfð störfin eru.
„Þegar horft er til ábyrgðar skal
skoða sérstaklega umfang umsjón-
arstarfa, faglega, stjórnunarlega og
fjárhagslega ábyrgð. Þá skal meta
andlegt og líkamlegt álag og per-
sónulega færni. Ofangreindir þættir
skulu metnir út frá viðvarandi og
stöðugum þáttum starfsins,“ segir í
samningnum.
Birgir Björn sagði sveitarfélögin
hefðu talið nauðsynlegt að skóla-
stjórnendur fengju visst svigrúm til
að umbuna kennurum. Samningur-
inn segði fyrir um hvaða meginregl-
ur ættu að gilda. Skólastjórar ættu
að horfa til verkaskiptingar milli
kennara, álags við kennslu (t.d. erf-
iðir bekkir eða erfitt námsefni) og
persónulegrar færni. „Þarna gefst
möguleiki á að meta að verðleikum
öfluga kennara fyrir persónulega
færni í starfi. Það sem við leggjum
áherslu á af hálfu launanefndar
sveitarfélaganna er fyrst og fremst
að þarna sé málefnalega staðið að
verki,“ sagði Birgir Björn.
Birgir Björn sagði að hægt væri
að hugsa sér að skóli tæki ákvörðun
um að taka sérstaklega á einelti í
skólanum eða að gera þyrfti ráðstaf-
anir vegna fjölda nýbúa í skólanum.
Viðkomandi skóli gæti ákveðið að
greiða kennurum sérstaklega fyrir
að sinna þessum störfum.
Guðrún Ebba sagði að Félag
grunnskólakennara væri þeirrar
skoðunar að full rök væru fyrir því
að skólastjórar fengju vald til að
umbuna kennurum með þessum
hætti. Félagið myndi fylgjast með
því að málefnalega yrði staðið að
verki af hálfu skólastjóra við úthlut-
un launaflokka. Hún sagðist vilja
vekja athygli á að þó að vald skóla-
stjóra væri vissulega aukið í þessum
kjarasamningi væri einnig verið að
leggja aukna ábyrgð á hendur kenn-
ara og vísaði þar til þess sem segir í
upphafi samningsins: „Með minni
miðstýringu bera kennarar bæði
hver fyrir sig og sameiginlega meiri
ábyrgð á starfi skólans og skólaþró-
un á hverjum stað. Samstarf við
skipulagningu, útfærslu og eftir-
fylgni í skólastarfinu verður þar með
eðlilegur hluti af starfi kennarans.
Þetta gefur einnig tækifæri til fram-
gangsmöguleika og starfsþróunar í
grunnskólum.“ Í samningi fram-
haldsskólakennara við ríkið var far-
in sú leið að færa milli vinnuþátta og
hækka dagvinnu á kostnað yfir-
vinnu. Í samningi grunnskólakenn-
ara er ekki gengið nærri eins langt í
tilfærslum á vinnuþáttum. Reyndar
eru svokallaðir stílapeningar færðir
inn í dagvinnutaxtann. Sama á við
um umsjónarpeninga og greiðslu
fyrir árgang og fagstjórn. Yfirvinnu-
stuðull vegna kennsluyfirvinnu er
ennfremur lækkaður. Guðrún Ebba
sagði að það væri hins vegar alls
ekki verið að útrýma allri yfirvinnu
úr grunnskólanum. Öll unnin yfir-
vinna yrði greidd áfram. Hún sagði
að samningurinn gerði ennfremur
ráð fyrir að greitt yrði fyrir deild-
arstjórn og gera mætti ráð fyrir að
deildarstjórum og stigstjórum fjölg-
aði.
Fyrirkomulagi
endurmenntunar breytt
Í nýja kjarasamningnum er að
finna nýjan kafla um endurmennt-
un. Bæði Guðrún Ebba og Birgir
Björn lýstu sérstakri ánægju með
hann. Þar er meðal annars talað um
að skólar skuli gera sérstaka endur-
menntunaráætlun í samræmi við
grunnskólalög. Birgir Björn sagði
að við mótun endurmenntunaráætl-
unar ætti að horfa til þarfa nemenda
og skólans sem heildar. Skólastjóra
bæri að hlusta á óskir kennara og
verða við þeim ef þær væru í sam-
ræmi við endurmenntunaráætlun
skólans. Þegar vinnutími kennarans
væri orðinn sveigjanlegri gæfist
færi á að sinna símenntun kennara í
meiri mæli á starfstíma skólans. Til-
raunir hefðu verið gerðar með slíkt í
skólum í Reykjavík.
„Áður lá endurmenntun meira og
minna utan landamæra skólans.
Menn voru að afla sér þessarar
menntunar á sumrin; meira og
minna knúnir áfram af áhuga og
orku hvers kennara. Með þessum
nýja samningi verður tryggt að
kennarinn og skólinn séu að stefna
að sömu markmiðum,“ sagði Birgir
Björn.
Guðrún Ebba sagðist líta svo á að
í endurmenntunaráætlun skóla fæl-
ist endurmenntunaráætlun fyrir
hvern kennara. Kennarinn ætti að
skilgreina þarfir sínar fyrir endur-
menntun. Hún sagðist vera þeirrar
skoðunar að það væri óhjákvæmi-
legt að skólarnir legðu fram aukna
fjármuni til endurmenntunar í kjöl-
far þessa samnings.
Guðrún Ebba sagði að hún væri
að flestu leyti mjög ánægð með
þennan samning. Þarna væri komin
ný hugsun í kjarasamning fyrir
grunnskólann. Við næstu kjara-
samninga yrðu væntanlega gerðar á
honum breytingar í ljósi reynslunn-
ar. Það væri kannski einkum eitt
sem hún hefði viljað hafa á annan
veg, kennarar hefðu þurft að afsala
sérstökum kennsluafslætti til tón-
menntakennara, sem væri miður.
„Við bindum miklar vonir við að
þessi samningur leiði til betra skóla-
starfs. Við erum að setja mikla pen-
inga í grunnskólann og það gera
sveitarfélögin vegna þess að þau
hafa trú á honum og starfsliði hans,“
sagði Birgir Björn að lokum.
gvinnulaun kennara
00 þúsund á mánuði
rði á skipulagi skólastarfs í grunnskólum með nýjum samningi kennara.
miklar vonir við hann. Egill Ólafsson skoðaði samninginn, en hann felur
ennara hækka úr 130 þúsund krónum á mánuði í tæplega 200 þúsund.
MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 16. JANÚAR 2001 41
a til að
mræmi
unum,
í starfi.
því að
gum
msu fag-
ttum
n að
ann
agði að
ssara
r m.a.
líta til persónulegrar
færni kennarans.
Þorsteinn sagði að
samningurinn fæli í
sér umtalsverðar
breytingar á vinnu
kennara frá og með
næsta hausti.
Margt nýtt í
skólastarfinu
„Á síðustu árum
hafa litið dagsins ljós
ný grunnskólalög þar
sem m.a. er kveðið á
um marga þætti sem
eru nýir í skólastarf-
inu. Ég get nefnt sem
dæmi að allir skólar
eiga að ástunda sjálfsmat, allir
skólar eiga að hafa virka skóla-
námsskrá, allir skólar eiga að vera
með áætlanir um faglega hluti
skólastarfsins, skólunum er ætlað
að auka samstarf við foreldra
o.s.frv. Vandinn í skólastarfinu
fram að þessu hefur verið að sá
tími sem skólastjórinn hefur haft
til að skilgreina vinnu inn á kenn-
ara til að sinna þessum störfum
hefur verið afskaplega lítill. Við
höfum skilgreint kennara inn á
fasta fundi, fasta símatíma til sam-
skipta við foreldra og við höfum
skilgreint þá inn á árgangafundi í
sínum árgöngum og fagfundi í ein-
stökum námsgreinum. Alla þessa
þætti höfum við verið að vinna á
þremur klukkustundum á viku, en
það er sá litli tími sem skólastjórar
hafa haft til ráðstöfunar.
Skólastjórnendur hefur nauð-
synlega vantað meiri tíma til að
skilgreina aukin störf í skólastarf-
inu inn á kennarana. Við höfum
notað starfsdaga skóla, sem eru 5–
11 á ári, í þessi störf þó við ættum í
reynd að nota þá til allt annarra
hluta. Með þessum samningi fáum
við tækifæri til að setjast niður
með kennurunum okkar í upphafi
skólaárs, eins og gert er á eðlileg-
um vinnustöðum, og skilgreina
ákveðin fagleg störf inn á kenn-
arana sem þeir eiga að vinna og
skila af sér. Þetta verður því al-
gerlega nýtt umhverfi,“ sagði Þor-
steinn.
Þorsteinn sagðist vera sann-
færður um að sá sveigjanleiki sem
kæmi inn í skólastarfið með þess-
um nýja kjarasamningi ætti eftir
að gefa einstökum skólum færi á
að skara fram úr. Það væri margt
jákvætt sem ætti eftir að koma út
úr nýja samningnum.
Sæberg, formaður Skólastjórafélagsins
mningurinn á eftir
bæta skólastarfið
Þorsteinn
Sæberg