Morgunblaðið - 16.01.2001, Blaðsíða 12

Morgunblaðið - 16.01.2001, Blaðsíða 12
FRÉTTIR 12 ÞRIÐJUDAGUR 16. JANÚAR 2001 MORGUNBLAÐIÐ NÝSKÖPUNARSJÓÐUR námsmanna var stofnaður árið 1992 til þess að útvega áhuga- sömum nemendum sumarvinnu við metn- aðarfull og krefjandi rannsóknarverkefni. Markmið sjóðsins er að stuðla að nýsköpun jafnt fyrir atvinnulíf sem á fræðslusviði. Alls barst sjóðnum 201 umsókn um styrki fyrir sumarið 2000 og þar af hlutu 126 verk- efni styrk. Um 150 námsmenn á háskólastigi störfuðu svo sumarlangt að rannsóknar- störfum fyrir sjóðinn. Sex verkefnanna hafa nú verið tilnefnd til Nýsköpunarverðlauna forseta Íslands árið 2001 og eru verkefnin og nemendurnir sem unnu að þeim kynnt hér á síðunni. Nýsköp- unarverðlaun forseta Íslands eru veitt árlega þeim námsmönnum sem unnið hafa fram- úrskarandi starf við úrlausn verkefnis sem styrkt var af Nýsköpunarsjóði námsmanna. Tilkynnt verður um verðlaunahafa á Bessa- stöðum á fimmtudag. Yfir 200 umsóknir bárust og 126 verkefni voru styrkt Sex tilnefningar til Nýsköpunarverðlauna forseta Íslands VALTÝR Stefánsson Thors, læknisfræði- nemi, hefur unnið síð- asta hálft annað árið að rannsókn sem miðar að því að afhjúpa verkun lýsis á ónæmiskerfi lík- amans. Að sögn Valtýs hefur verið unnið að þessari rannsókn í nokkur ár undir stjórn Ásgeirs Haraldssonar, prófess- ors í barnalækningum, og hafa margir fag- menn komið að rann- sókninni eða ein- stökum þáttum hennar. Rannsóknin fer þannig fram að ala mýs annars vegar á fæði sem bætt er með lýsi og hins vegar á fæði sem bætt er með kornolíu. Mýsnar eru síðan sýktar með bakteríum og fylgst með hvern- ig þeim reiðir af. „Það hefur tekið mjög á samviskuna að þurfa að sýkja þessi litlu grey en þetta er allt í þágu vísindanna,“ sagði Valtýr en við- urkenndi að á heildina litið hefði verkefnið verið ómetanlegt tækifæri að fá að vinna að svo spennandi verkefni. Veikindi sonarins leiddu til þátttöku í rannsókninni Spurður hvað hafi vakið áhuga hans á rannsókninni sagði Valtýr: „Sonur minn veiktist og ég hafði samband við Ásgeir lækni. Það leiddi svo til þess að Ásgeir bauð mér að vera aðstoð- armaður sinn. Vinnan hefur víkkað sjóndeild- arhringinn og hefur haft þá óvæntu hlið- arverkun að litli gutt- inn minn gengur fyrir lýsi.“ Valtýr kynnti nið- urstöður rannsókn- arinnar á norrænu smitsjúkdómaþingi í Bergen í Noregi í október. Einnig stendur til að skrifa grein um niðurstöð- urnar í fagtímarit. „Við erum margoft búnir að fá þá niðurstöðu að mýsnar sem aldar eru á lýsi lifa mun betur en hinar, þannig að það virðist ekki leika neinn vafi á gagnsemi lýsisins. Menn hafa tekið lýsi frá því fyrir óralöngu og það vita allir að lýsi er gott við kvefi og ýms- um kvillum og er jafnframt talið stuðla að almennri vellíðan. Á síðustu árum hafa verið gerðar rannsóknir þar sem m.a. kemur fram að lýsi hef- ur verndandi áhrif gegn hjarta- og æðasjúkdómum, mörgum sjálfnæm- issjúkdómum, sykursýki og meira að segja lesblindu .“ Nú er verið að vinna að enn frekari rannsóknum á áhrifum lýsis á ónæm- iskerfið. Áhrif lýsis á ónæmiskerfið Valtýr Stefánsson Thors SÆMUNDUR Elías- son, nemi í véla- og iðnaðarverkfræði, vann að hönnun og prófunum á hreinsi- búnaði fyrir færibönd. Verkefnið var unnið síðasta sumar undir leiðsögn Hafsteins Helgasonar, sviðs- stjóra umhverfis- og öryggissviðs hjá Línu- hönnun. Verkefnið var að sögn Sæmundar á hugmyndastigi þegar hann tók við því „Haf- steinn kom með hug- myndina til mín þegar hún var á byrj- unarstigi og ég vann með hana áfram. Mér leist strax mjög vel á þetta og lagði upp með það að nýta þá þrjá mánuði sem styrkurinn náði til vel og klára vinnuna á þeim tíma. Þetta ætlunarverk tókst,“ sagði Sæ- mundur. Ný tækni sem nýtist í öllum matvælaiðnaði „Verkefnið gengur út á það að hanna ákveðinn búnað sem vinnur eftir ferli að því að sótthreinsa band- flöt færibanda. Þetta hefur ekkert með afurðina á færibandinu að gera heldur með bandflötinn sjálfan. Þeg- ar ný afurð kemur á bandið þá er bú- ið að sótthreinsa það algjörlega,“ sagði Sæmundur en aðferðina má nota í öllum matvæla- iðnaði. Hreinsibúnaðurinn á að tryggja að örveru- magn á bandfleti færi- bandsins sé í lágmarki í hvert sinn sem ný afurð kemst í snertingu við hann. Búnaðurinn sjálf- ur er staðsettur undir færibandinu. Að sögn Sæmundar felst ný- sköpun verkefnisins í því að nota yfirborðs- meðferð sem byggist á „þekktum eðlis- fræðilegum aðferðum ásamt aflfræðilegri hreinsun“. Frekar seg- ist Sæmundur ekki geta farið í ein- staka verkþætti búnaðarins þar sem verið er að sækja um einkaleyfi fyrir og því enn sem komið er um atvinnu- leyndarmál að ræða. Spurður hvort eitthvað hefði komið á óvart í starfi síðasta sumars segir Sæmundur það hafa verið algjörlega nýtt fyrir sér að fara yfir á svið líffræðinnar þar sem hluti vinnunnar var að mæla gerlafjölda í sýnum. „Þetta var mjög áhugavert en á þó ekkert eftir að umbylta mér í náminu, ég held mér við verkfræðina.“ Sæmundur segist hafa mikinn áhuga á að stunda frekari rann- sóknir samhliða náminu. „Þetta gef- ur mjög mikið af sér fyrir utan hvað þetta er skemmtilegt.“ Sótt um einkaleyfi fyrir verkefninu Sæmundur Elíasson YLFA Thordarson, nemi í umhverfis- og byggingarverkfræði vann verkefni sem ber heitið „Magn og upp- spretta svifryks – rannsókn á loftmengun í Reykjavík“, sem var unnið undir leiðsögn Hafsteins Helgasonar, sviðsstjóra umhverfis- og öryggissviðs hjá Línuhönnun. „Haf- steinn kom með hug- myndina að verkefninu og bað mig að vinna það. Ég var reyndar búin að vera á nám- skeiði í háskólanum um vorið í samskiptatækni þar sem m.a. var komið inn á þetta efni um svifryk og hvað svifryksmengun hér á landi hefur lítið verið könnuð svo í ljósi þess fannst mér verkefnið strax mjög áhugavert,“ sagði Ylfa spurð um tildrög rannsóknarinnar. Vinna hennar í fólst að mestu úrvinnslu gagna úr mælingum svifryks í and- rúmslofti frá árunum 1986 til 2000. Svifryksmengun mikið vanda- mál á höfuðborgarsvæðinu „Það sem kemur á óvart í nið- urstöðum mínum er hversu svif- ryksmengunin virðist vera mikið vandamál en fólk varð hennar t.d. mikið vart á köldum og stilltum dög- um í desember þegar gular meng- unarslæður lögðust yf- ir borgina.“ Ylfa segir svifryk teljast eina best þekktu stað- bundnu tegund meng- unar í grennd við stór- ar og þungar umferðaræðar og að ástand loftmengunar sé verulega mikið verra á þeim tíma sem notkun nagladekkja er leyfileg. Þrátt fyrir þetta hafi þessi þáttur mengunar lítið verið rannsakaður þótt hann sé líklega einn alvar- legasti þáttur meng- unar í þéttbýli.Ylfa segir núgildandi viðmiðunarmörk um svifryksmagn í andrúmslofti ekki vera uppfyllt í öllum tilfellum. Í ljósi þeirrar staðreyndar og þess að nú liggur fyrir tilskipun hjá Evrópu- sambandinu um að herða mörkin all- verulega var ákveðið að ráðast í þetta verkefni. „Nái Evrópusambandstilskipunin fram að ganga hér á landi er þetta verulegt vandamál og greinilegt að úrlausna er þörf,“ segir Ylfa en bendir á að Ísland hafi ákveðna sér- stöðu vegna sjávarseltu og landryks sem hvort tveggja skili svifryki. „Þetta þarf að athuga nánar þar sem athuganir mínar voru aðeins frum- rannsókn sem hugsuð var til að vekja athygli á vandamálinu.“ Loftmengun í Reykjavík Ylfa Thordarson HANS TÓMAS Björnsson, hefur um skeið unnið að rann- sókn sem ber heitið „Tengsl stökkla og stökkbreytimynsturs í erfðamengi mannsins“. Umsjón með verkefn- inu hafði Jón Jóhannes Jónsson, dósent. Spurður um ástæðu fyrir verkefnavalinu sagði Hans Tómas: „Ég hef lengi verið heillaður af vísindum og var ákveðinn í að koma að rannsóknum jafnvel áður en ég inn- ritaðist í læknadeild- ina. Eftir því sem ég hef haldið lengra áfram í náminu hef ég fundið hversu mikinn áhuga ég hef á sam- eindalíffræðinni og hafði því sam- band við Jón Jóhannes og hann tók mér opnum örmum og leyfði mér að velja verkefni á þessu sviði. Þessar rannsóknir á stökklum í erfðamengi mannsins þóttu mér mest heillandi.“ Verkefni grundvallað á nýleg- um framförum í erfðavísindum Rannsókn Hans Tómasar þykir sæta nokkrum tíðindum og verður greinargerð um hana birt í erlendu fagtímariti innan tíðar. Hans segir verkefni sitt vera grundvallað á ný- legum framförum í erfðavísindum og bendir á að erfðafræðin sé sú vís- indagrein sem rann- sakar erfðamengi manna og dýra. „Hugmyndin að rannsókninni var að meta magn stökkla í nágrenni gena og sjá hvort tíðni þessara ákveðnu stökkbreyt- inga væri í hlutfalli við magn stökklanna. Ég hannaði aðferð til að útvega gen sem upp- fylltu tvö skilyrði. Búið þurfti að vera að rað- greina stórt svæði í kringum genið og mik- ið magn stökkbreyt- inga þurfti að vera fyr- ir hendi. Ef hægt væri að læra hvernig náttúrulegt kerfi slekkur á tjáningu gena myndi það hafa mikl- ar framfarir í för með sér í lækn- isfræði. Það mætti t.d. hugsa sér að hægt væri að slökkva á gölluðum genum, veirum eða krabbameins- valdandi genum, eða kveikja á öðr- um genum sem nauðsynleg væru fyrir sjúklinga.“ Hans Tómas segist hafa áhuga á að fara frekar út í rannsóknir með læknisfræðinni á næstu árum og vildi helst sinna hvoru tveggja í framtíðinni. „Erlendis er þetta vel þekkt þótt minna fari fyrir því hér á landi. Þetta er hið minnsta draum- urinn, að sinna grunnrannsóknum að verulegu marki.“ Erfðamengi mannsins heillar mest Hans Tómas Björnsson SKÝRSLA, sem unnin hefur verið fyrir borgarstjóra, um könnun á möguleikum á auknu samstarfi eða sam- rekstri SVR og Almennings- vagna um almenningssam- göngur á höfuðborgarsvæð- inu, verður kynnt í borgarráði í dag. Síðdegis verður haldinn fundur með starfsmönnum SVR til að kynna þeim skýrsl- una. Helgi Pétursson, formaður samgöngunefndar borgar- innar, sagði í samtali við Morgunblaðið í gær, að í skýrslunni gerði Skúli Bjarna- son, hæstaréttarlögmaður, ráðgjafi borgarstjóra, þá meg- intillögu að sveitarfélögin á höfuðborgarsvæðinu komi sér saman um stofnun sameign- arfélags um rekstur á einu sameiginlegu leiðakerfi fyrir sveitarfélögin öll. Helgi sagðist, ásamt Skúla, hafa rætt við bæjarstjóra á öllu svæðinu. Þeir hefðu tekið hugmyndunum vel og eins hefði borgarstjórn Reykjavík- ur samþykkt með öllum greiddum atkvæðum sl. vor að efla almenningssamgöngur í borginni með öllum tiltækum ráðum. „Það hefur verið skoð- un margra að það verði ekki gert nema með víðtæku sam- starfi,“ sagði Helgi og sagði markmiðið með samstarfi að efla þjónustuna og auka þjón- ustustigið. Fráleitt yrði því starfsfólki SVR kynntar á fundinum í dag hugmyndir um samdrátt eða fækkun starfa, því líklegra væri að sú stefna sem verið er að móta kalli á fjölgun starfa hjá fyrirtækinu. Kjartan Magnússon, borg- arfulltrúi sjálfstæðismanna, sagði í samtali við Morgun- blaðið, að í blaðinu sl. laug- ardag hefði borgarstjórinn í Reykjavík sagt að mál hvað varðar sameiningu SVR og AV væru á viðræðustigi en nú, tveimur dögum síðar, virðist sem ákvarðanir hafi verið teknar. „Það er greinilegt að það eru miklar breytingar í farvatninu,“ sagði Kjartan. Breytingar keyrðar í gegn Hann sagði sjálfstæðis- menn ekki ósammála því að leita samstarfs og sameining- ar við AV en kvaðst sérstak- lega gagnrýna að borgar- stjórnarmeirihlutinn hefði látið móta stefnu í málinu án þess að málið kæmi til kasta samgöngunefndar borgarinn- ar eða að það hefði verið kynnt sérstökum starfshópi um stefnumótun í almennings- samgöngum, en sá hópur hefði aldrei verið kallaður saman. „Þarna hefur átt sér stað ótrúlegt leynimakk og það kann varla góðri lukku að stýra,“ sagði Kjartan. „Í staðinn fyrir að sam- göngunefnd fjalli um málið eða kjörnir fulltrúar er verið að reyna að keyra breytingar í gegn án þess að um þær sé fjallað á réttum vettvangi og starfsmönnum er haldið í óvissu um framtíð fyrirtækis- ins.“ Stofnað verði sameign- arfélag Almennings- samgöngur INNLENT
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64
Blaðsíða 65
Blaðsíða 66
Blaðsíða 67
Blaðsíða 68
Blaðsíða 69
Blaðsíða 70
Blaðsíða 71
Blaðsíða 72
Blaðsíða 73
Blaðsíða 74
Blaðsíða 75
Blaðsíða 76
Blaðsíða 77
Blaðsíða 78
Blaðsíða 79
Blaðsíða 80

x

Morgunblaðið

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.