Morgunblaðið - 27.01.2001, Blaðsíða 28

HÆGT er að nota magn sykurs í
rauðu kornunum í blóðinu til að
meta heilbrigði hjartans og æða-
kerfisins, samkvæmt niðurstöðum
nýrrar rannsóknar. Sykurmagnið
er reyndar jafnmikilvægur mæli-
kvarði á hættuna á hjartaáfalli og
blóðfita og blóðþrýstingur, segja
vísindamennirnir er unnu rann-
sóknina.
Aðrir sérfræðingar segja aftur á
móti að þótt það sé tvímælalaust til
bóta að draga úr blóðsykri sé óljóst
hvort það dragi einnig úr hættu á
hjartasjúkdómum.
Sykur- eða glúkósahúðin á rauðu
blóðkornunum getur virkað eins
og lífefnafræðilegt merki og
endurspeglað um
það bil það magn glúkósa sem korn-
in hafa komist í snertingu við und-
anfarna þrjá mánuði. Mikið magn
blóðsykurs getur bent til erfiðleika
vegna insúlíns, hormónsins sem
gerir vefjum, s.s. vöðvum, auðveld-
ara um vik að vinna úr glúkósa, og
kann að benda til sykusýki. En
mæling á sykr-
um á blóð-
rauða hefur hingað til ekki verið
hluti af venjubundnum blóðrann-
sóknum því sérfræðingar segja að
vísindamönnum hafi ekki tekist að
sýna fram á skýr tengsl milli meira
sykurmagns í rauðum blóðkornum
og dauðsfalla. Þar til nú, að
því er virðist.
Breskir vísinda-
menn, sem fylgd-
ust með rúmlega
4.600 körlum í allt
að fjögur ár, segja
að menn með sykur-
sýki séu tvisvar til
þrisvar sinnum líklegri til að deyja
af völdum hjarta- og æðasjúkdóma
og fjórfalt líklegri til að fá banvænt
heilaáfall. Og hættan stafar að
mestu leyti af breytingum á magni
sykra á blóðrauða þeirra.
Jafnvel þótt sykursýki væri ekki
tekin með í reikninginn var dánar-
tíðni af völdum hjartasjúkdóma og
annarra orsaka hærri meðal manna
sem höfðu meira magn sykurs í
blóðkornunum, að því er segir í nið-
urstöðum rannsóknarinnar. Eru
þær birtar í nýjasta hefti British
Medical Journal (BMJ).
„Blóðsykur er eins og blóðfita, því
minna því betra,“ sagði dr. Kay-Tee
Kwan, vísindamaður við Háskólann
í Cambridge.
Hverju einu prósenti aukningar á
blóðsykri fylgdu 28% meiri andláts-
hætta, óháð aldri, reykingum, blóð-
fitumagni og öðrum þáttum sem
hafa áhrif á dánarorsakir, segir í
niðurstöðunum. Menn með innan
við 5% sykruhúðaðs blóðrauða voru
í minnstri hættu á að deyja meðan á
rannsókninni stóð. Þátttakendur
voru á aldrinum 45 til 79 ára, sumir
voru með sykursýki en aðrir virtust
hafa eðlilegt magn blóðsykurs.
Ef magn sykruhúðaðs blóðrauða
lækkaði um aðeins 0,1 eða 0,2% í
fólki almennt gæti dauðsföllum
fækkað um fimm til tíu prósent,
segja vísindamennirnir.
„Þetta virðist vera mjög góður
mælikvarði á heilsufar yfirleitt,“
segir Kwan. Næsta skref sé að búa
til staðlaða greiningu og telur hún
að það verði gert innan skamms.
Rannsóknin sýnir greinilega að
aukning blóðsykurs endurspeglar
hækkandi dánartíðni, segir dr.
Elizabeth Barrett-Connor, sérfræð-
ingur í sykursýkirannsóknum við
Háskólann í Kaliforníu, San Diego,
og meðhöfundur ritstjórnargreinar
sem birtist ásamt rigerðinni í BMJ.
En rannsóknin beinist ekki að hag-
nýtri þýðingu þessara upplýsinga,
segir Barrett-Connor.
Hún nefnir að oft sé fyrirhöfnin
við rannsókn og meðferð á vægum
kvillum meiri en nemi heilsubótinni.
„Ég held að það væri ekki ráðlegt að
fara að rannsaka alla vegna sykur-
magns í rauðum blóðkornum,“ segir
hún.
„Sætt“ blóð gæti bent
til hjartasjúkdóma
The New York Times Syndicate.
Hækkun
blóðsykurs
endurspeglar
hækkandi
dánartíðni
TENGLAR
.....................................................
Bandarísku sykursýkisamtökin:
www.diabetes.org
Sjúkdóma- og forvarnamiðstöð
Bandaríkjanna:
www.cdc.gov/health/diabetes.htm
28 LAUGARDAGUR 27. JANÚAR 2001 MORGUNBLAÐIÐ
Sindurefni
Mikið fæst fyrir
fáar hitaeiningar
Kynsjúkdómar
Hætta á krabbameini
6,5-falt hærri
Áfengi
Fræðsla dró ekki
úr neyslunni
Hjarta
Hár blóðsykur
skaðar hjartaðHEILSA
Og jafnvel þótt drykkjuvandi sé fyr-
ir hendi auki það á vandann að
greina frá skýrslum um að mikið sé
drukkið í háskólum, því það gefi
áhrifagjörnum nýnemum þá hug-
mynd að þeir verði að drekka til að
eiga samleið með háskólastúdentum.
HIN staðlaða ímynd um drykkfellda
íþróttamenn í háskólum kann að
eiga við rök að styðjast. Samkvæmt
nýrri rannsókn drekkur íþróttafólk í
háskólum yfirleitt meira en þeir sem
ekki stunda íþróttir. Fræðsluverk-
efni er miða að því að draga úr
áfengisneyslu virðast ekki skipta
máli – íþróttafólkið reyndist drykk-
felldara jafnvel þótt það væri fljót-
ara að taka eftir varnaðarorðum um
áfengisdrykkju, að því er höfundar
rannsóknarinnar greina frá.
Íþróttasamtök bandarískra há-
skóla (NCAA) svara því til, að vís-
indamennirnir, sem starfa við Harv-
ardháskóla, geri of mikið úr
drykkjunni en of lítið úr gildi for-
varna.
„Sumar niðurstöðurnar benda
sterklega til þess að liðsandinn
kunni að eiga þátt í að ýta undir eitt-
hvað af þessari drykkjuhneigð,“
sagði Toben F. Nelson, við heil-
brigðisdeild Harvard. Nelson er að-
alhöfundur ritgerðar um rannsókn-
ina er birtist í fagtímaritinu
Medicine and Science in Sports and
Exercise.
Könnuð voru svör 12.777 háskóla-
nema við spurningalista, þ. á m.
2.172 íþróttamanna, í 130 háskólum í
Bandaríkjunum 1997. Meðal karla
söguðst 57% íþróttamanna hafa far-
ið að minnsta kosti einu sinni á fyll-
erí, sem var skilgreint sem fimm eða
fleiri drykkir í röð, undanfarin hálf-
an mánuð. Til samanburðar drukku
49% þeirra, sem ekki stunduðu
íþróttir, svona mikið.
Meðal kvenna kváðust 48%
íþróttamanna hafa farið á fyllerí, en
40% þeirra sem ekki stunduðu
íþróttir, en fyrir konur var fyllerí
skilgreint sem fjórir drykkir við
sama tækifæri. Íþróttafólk var yf-
irleitt helmingi líklegra til að segja
að það færi á fyllerí þegar það neytti
áfengis.
Auk þessa reyndust meiri líkur á
að félagslegar aðstæður íþróttafólks
ykju líkur á fylleríi, að því er fram
kemur í rannsókninni. Til dæmis var
íþróttafólk líklegra til að svara því til
að 70% eða fleiri vina sinna drykkju
mikið í einu, það var líklegra til að
segjast eiga fimm nána vini eða fleiri
og íþróttafólk var mun líklegra til að
segja að samkvæmi væru mikilvæg.
„Drykkja er ákaflega félagslegt
athæfi, og það er ekki erfitt að kom-
ast í samkvæmi,“ sagði Henry
Wechsler, meðhöfundur rannsókn-
arinnar. Fræðsluáróður dragi ekki
úr drykkju.
Í svörum íþróttafólks kom fram að
það sá meira af fræðsluefni um
áfengi, en kynningin dró ekki úr
áfengisneyslu þess. Reyndar voru
þeir, sem mest drukku, oft sama
fólkið og sá mest af fræðsluefni gegn
áfengisneyslu. Þetta kann að þýða
að fræðsla gegn áfengi sé meiri á há-
skólasvæðum þar sem meira er
drukkið, eða að fræðslan skili ekki
árangri, sagði Wechsler.
Aðrir segja að í raun sé staðan
ekki eins slæm og rannsóknin bendi
til. Munurinn á drykkjuhegðun
íþróttafólks og þeirra sem ekki
stundi íþróttir sé yfirleitt lítill, segir
Kenneth Sher, sálfræðingur við Há-
skólann í Missouri. Ekki sé gerð
grein fyrir því hvort íþróttafólkið
hafi farið fram úr hinum í drykkju
eftir að það kom í háskólana eða
hvort vandinn hafi fylgt því þangað.
Harvardrannsóknin „gerir meira
úr vandanum er fótur er fyrir,“ segir
Mary Wilfert, deildarstjóri hjá
NCAA. Í fyrsta lagi fari flestir há-
skólanemar ekki á fyllerí. Ennfrem-
ur hafi aðrar rannsóknir sýnt fram á
að í nemendafélögum þeirra, sem
ekki stundi íþróttir, sé jafnan meira
drukkið en í félögum íþróttafólks.
Reuters
Íþróttafólk var yfirleitt helmingi líklegra en aðrir til að segja að það
færi á fyllirí þegar það neytti áfengis.
Íþróttafólk
drekkur meira
Washington. AP.
TENGLAR
.....................................................
Fræðsluátak bandaríska áfengis-
varnaráðsins í háskólum:
silk.nih.gov/silk/niaaa1/about/
college/default.htm
Miðstöð bandaríska mennta-
málaráðsins í áfengis- og fíkniefna-
vörnum: www.edc.org/hec
VERULEGA dró úr vexti húð-
krabbameinsæxlis þegar mýs voru
sprautaðar með salmonellu, sem ekki
var eitruð, og síðan geislaðar, að því
er vísindamenn greina frá í nýlegu
hefti European Journal of Cancer.
Þessi aðferð gæti virkað á aðrar
gerðir krabbameins, segja þeir.
„Salmonellumeðferð er alveg ný
leið í krabbameinsmeðhöndlun og
býður upp á marga mismunandi
möguleika, þ. á m. að gefið sé tiltekið
eiturefni, eða í samblandi við geisla-
meðferð,“ segir John M. Pawelek, að-
alhöfundur rannsóknarinnar. „Mýs
sem voru sprautaðar með salmonellu
lifðu mun lengur en samanburðar-
dýr.“
„Rannsóknir hafa hingað til að
mestu beinst að músum, svo ekki er
ljóst hversu vel meðferðin virkar á
fólk,“ segir T. J. Koerner, yfirmaður
vísindarannsókna hjá bandaríska
krabbameinsfélaginu. „Til þess eru
tilraunir – að skera úr um hvað virkar
og hvað ekki. Þetta eru ekki rann-
sóknir út í bláinn, en það er heldur
ekki ráðlegt að tala mikið um þetta
opinberlega.“
Mýs sem voru meðhöndlaðar ann-
aðhvort með salmonellu eða geislun
lifðu lengur en samanburðardýr, en
þær sem voru meðhöndlaðar með
bæði salmonellu og geislun lifðu jafn-
vel enn lengur en vænst var, segir
Pawelek. Telja þeir að meðferðirnar
virki á einhvern hátt saman og hjálp-
ist að.
Pawelek segir að sortuæxli séu
læknanleg ef þau uppgötvist
snemma. Verra sé þegar það upp-
götvist eftir að það hefur breitt úr
sér.
Salmonella
hægir á vexti
húðkrabba
The New York Times Syndicate.