Morgunblaðið - 27.01.2001, Qupperneq 60

Í
GÆR hófst kvikmyndahátíðin
í Gautaborg í 24. sinn. Ís-
lenski draumurinn eftir Ró-
bert I. Douglas tekur þátt í
keppni um norræn kvik-
myndaverðlaun og frá Íslandi koma
einnig myndirnar 101 Reykjavík og
Fíaskó. Norrænar myndir eru sem
fyrr þungamiðja hátíðarinnar, með
einum tíu sænskum frumsýningum,
þar á meðal mynd eftir Jan Troell
sem verður heiðraður sérstaklega á
hátíðinni í ár með sýningum á höf-
undarverki hans í flokknum „Retro-
spektiv“.
Endurspeglar það nýjasta
í norrænni kvikmyndagerð
Eitt af markmiðum hátíðarinnar er
að geta boðið skipuleggjendum kvik-
myndahátíða úr ólíkum heims-
hornum og ýmsum dreifingameist-
urum á vísan stað til að skoða það
nýjasta í norrænni kvikmyndagerð.
„Nordic Event“ sem var nýjung á há-
tíðinni í fyrra, er framtak á vegum
fimm norrænna kvikmyndasjóða,
markaðstorg fyrir nýjar norrænar
myndir þar sem sýnt er fyrir lokaðan
hóp gesta innan kvikmyndaheimsins.
Á markaðinn mæta m.a. fulltrúar frá
hátíðunum í Cannes, Feneyjum, Sar-
ajevo, Toronto, Pusan og Shanghai.
Einnig fulltrúar frá Nordisk Film
Int., BBC, Egmont Entertainment,
Canal + France, Nachshon Films og
BV Film International.
Myndir frá 47 löndum
Eitt aðalþemað í ár ber yfirskrift-
ina „Double Identity“ og heimild-
armyndir fá meira svigrúm en áður.
Í alþjóðlega prógramminu er
áherslan einkum á evrópskar myndir,
svo og myndir frá Asíulöndum með
sérstaka áherslu á Íran sem heil deild
út af fyrir sig.
Alls verða sýndar myndir frá 47
þjóðlöndum. Hér verður sagt frá nor-
rænu keppninni og nokkrum helstu
deildum hátíðarinnar sem í ár státar
sig af að bjóða upp á hátt á fimmta
hundrað myndir (256 leiknar myndir
og heimildarmyndir auk 227 stutt-
mynda). Forsíða dagskrárblaðsins
minnir á auglýsingablað frá ferða-
skrifstofu og kann það að vera áminn-
ing um að hátíðin býður upp á ferða-
lög, en Gautaborgarhátíðin hefur
fyrir löngu skapað sér sess sem
breiðasta B-hátíð á Norðurlöndum,
og þrátt fyrir hina yngri og ört vax-
andi kvikmyndahátíð í Stokkhólmi
(haldin í nóvember), þá hefur hún
haldið vinsældum sínum sem sam-
komustaður kvikmyndagerðarfólks
og kvikmyndaunnenda.
Þegar nóttina lengir
Vígslumynd hátíðarinnar er norsk
að þessu sinni Når nettene blir lange
eftir Mona J. Hoel, mynd frá síðast-
liðnu ári sem sögð er fyrsta norska
dogmamyndin. Gunnar Berghdahl,
framkvæmdastjóri hátíðarinnar, full-
yrðir að jafn þrungið fjölskyldu-
drama hafi hann ekki séð í norrænni
mynd síðan í Veislu Vinterbergs
(Festen). Når nettene blir lange, lýsir
jólahaldi í norskum fjallakofa og bölv-
un brennivínsins, þegar tilfinningar,
niðurlæging og sjálfsbjargarviðleitni
þeytivindast í ölvuninni. Mona hefur
áður gert athyglisverðar myndir,
m.a. um uppreisn Sama.
Vígslumyndin er ein af átta mynd-
um sem keppa til úrslita um Nor-
rænu kvikmyndaverðlaun Gauta-
borgar-Póstsins í samvinnu við
Kvikmyndahátíð Gautaborgar, verð-
laun sem renna til leikstjóra „bestu
norrænu kvikmyndarinnar“, (að upp-
hæð 100 þúsund sænskar krónur
ásamt styttunni „Filmräven“ eftir
Ernst Billgren). Í dómnefnd sitja
kunnir norrænir leikstjórar: Auli
Mantila, Berit Nesheim, Susanne
Bier og Ella Lemhagen, ásamt Mon-
ika Tunbäck-Hanson, menningarfull-
trúa Gautaborgar-Póstsins. Sömu
myndir lenda einnig í keppni um
bestu myndatöku, en þar er keppt um
verðlaunin „Kodak nordic vision aw-
ard“ og fyrir besta handrit eru veitt
„Canal plus nordic scrip prize“.
Enn eitt kvikmyndagosið
Frumsýningar keppnismyndanna
fara fram í Drekabíóinu (Draken) við
Járntorgið sem er miðstöð hátíð-
arinnar. Íslenski draumurinn eftir
nýliðann Robert I. Douglas er frum-
sýnd þar síðdegis í dag en alls fær
hún þrjár sýningar á hátíðinni.
„Mjög íslensk. Mjög skemmtileg.
Enn eitt kvikmyndagosið frá hinu
skapbráða kvikmyndalandi,“ skrifar
Gunnar Bergdahl í kynningu sinni.
Aðrar myndir keppninnar eru:
Badding eftir Markku Pölönen, um
rokkstjörnuna Rauli Badding Som-
erjoki og um leið ferðalag í áttunda
áratugnum og anda stjörnunnar sem
söng tregablandið rokk; Hans och
hennes, eftir Svíann Daniel Lind
Lagerlöf, sem gerði dúndrandi lukku
með fyrstu mynd sinni Vägen ut fyrir
tveim árum, glettinni mynd um
fanga, gerðri eftir handriti Malin
Lagerlöf, sem einnig stendur fyrir
handritinu að Hans och hennes;
Blinkende lykter eftir danska nýlið-
ann Anders Thomas Pedersen, sem
hefur áður gert vart við sig sem hand-
ritshöfundur, m.a. að myndinni I
Kina Spiser De Hunde, eftir Lasse
Spang Olsen; Hem ljuva hem er
þriðja nýliðamyndin í keppninni,
fyrsta mynd Gautaborgarans Dans
Yings og fjallar um fjölskyldu í upp-
lausn; Heftig og Begeistret eða „Cool
and Crazy“, nefnist önnur mynd frá
Noregi, heimildarmynd eftir Knut
Erik Jensen sem á fleiri leiknar
myndir að baki en býður að þessu
sinni í veðrasamt ferðalag með karla-
kór norskra sjóara sem skella sér í
tónleikaferð til Murmansk. Og átt-
unda myndin í keppninni er eftir
sænska nýliðann Barker Karim og
nefnist Fyra porträtt: kvinnor. Þar
eru „dogma“-reglurnar notaðar
frjálst og útkoman er að sögn sterk
heimildarmyndatilfinning í mynd um
fjórar ungar konur á Skáni þar sem
ein þeirra notar litlu myndbands-
upptökuvélina sína fyrir dagbók.
Úrslitin verða tilkynnt í lokahófi
laugardagskvöldið 3. febrúar nk.
Norðurljósin
„Nordic Light“ nefnist flokkurinn
með norrænum myndum frá árunum
2000 og 2001, ásamt stökum úrvals-
myndum frá 1999. Þar á meðal eru ís-
lensku myndirnar 101 Reykjavík og
Fíaskó, nú þegar víðförular. Ein af
fjórum myndum Finna í þeirri deild
nefnist Seven Songs from the Tundra
(Finnland, 2000) og er sögð fyrsta
myndin þar sem samojed-málið
nentsíska (töluð af Nentsum rúss-
nesku túndrunnar) fær að njóta sín,
en sú mynd var valin besta norræna
myndin á kvikmyndahátíð í Hauga-
sundi. Önnur nýjung er myndin Tak-
ing Moses for a Ride (Finnland, 2001)
eftir nýliðann Kalja Juurikkala sem
fær sína alþjóðlegu frumsýningu.
Fæddur í Absúrdistan
„Cinemix“ , er hefðbundin flokkur
með umræðufundum og fyrirlestrum
um helstu þemað hverju sinni og
stendur öllum hátíðargestum opin.
Fyrsta helgin er tileinkuð þemanu
„Double Identity“, svo og heimsókn
ameríska heimildamyndagerð-
armannsins Frederick Wiseman, sem
hefur verið frumkvöðull allt frá sjö-
unda áratugnum, þegar hann bjó til
bandarískt svar við Cinéma Verité
ásamt D.A. Pennebaker, Richard
Leacock og Maysley-bræðrum, sem
varð svokallað Direct Cinema.
Meðal framsögumanna um sjálfs-
myndaþemað (Double Identity) er
brautryðjandi úr hópi innflytjenda í
Þýskalandi Tefvik Baser og á dag-
skrá sem nefnist „Póstkóloniala per-
spektiv“, talar Trinh T. Minh-ha, sem
auk þess sýnir myndbandsverk sitt
The Fourth Dimension (2001). Minh-
ha er prófessor við Kvennafræða-
stofnun Berkeley-háskólann í Kali-
forníu og mun tala um „öðrunar“-
vandann.
„Double Identity“-þemað vísar til
þeirra tvöföldu eða tvírættu sjálfs-
myndar sem einkennir sífellt fleiri
Evrópubúa. Alls eru tíu evrópskir
leikstjórar með rætur í öðru menn-
ingarsvæði boðnir á hátíðina með
myndir sínar og á ýmsa köfunarfundi
þar sem sjálfsmyndafléttur verða á
dagskrá. Vígslumynd „Double Ident-
ity“-deildarinnar er Marie-Line eftir
Mehdi Charef (Frakkland 2000) um
innflytjendur í skúringabransanum
og vonir sem vilja ekki deyja. Frá
Austurríki kemur mynd með hinn
táknræna titil Fæddur í Absurdistan
(Geboren in Absurdistan, 1999) eftir
Houchang Allahyaru, sem notar
klassísk mistök – hvítvoðunga sem
óvart eru látnir skipta um foreldra –
til að lýsa kynþáttahatri og þjóðern-
ishyggju með ákveðnum húmor. Þeg-
ar ráðuneytisstjórinn áttar sig á að
hann situr uppi með umskipting, er
hann búinn að sjá til að ávörðuninni
um að vísa Tyrkjum úr landi sé fylgt
eftir, og hans eigið austurríska barn
er því þegar komið til Tyrklands í
faðmi „sinna“ tyrknesku foreldra!
Meirihuti myndanna í flokknum
„Double Identity“ eru frá árinu 2000,
þar af fjórar gerðar í Svíþjóð.
Fulltrúar þeirra og leikstjórar eru
hinn rómansk/amerísk ættaði Luis R.
Vera með myndina Bastarderna i
Paradiset; arabískumælandi Reza
Parsa með myndina Före Stormen;
Reza Bagher með Vingar av Glas og
Josef Fares með Jalla! Jalla! Tvær
síðastnefnu myndirnar keppa raunar
einnig til úrslita um „Gullbaggann“ í
ár. Josef Fares er meðal hinna
yngstu í hópi kvikmyndaleikstjóra á
hátíðinni, aðeins 23 ára og hann hefur
aldrei átt vegabréf! Vegabréfsleysið
olli vandræðum þegar hann hugðist
fylgja mynd sinni eftir þar sem hún
var sýnd á kvikmyndahátíð í Rott-
erdam nýlega og Fares, sem á for-
eldra frá Líbanon og fæddist inn í
flóttatilveru, þurfti oftar en einu sinni
að endurtaka söguna um rætur sínar
og rótleysi til að fá að ferðast úr einu
Evrópuríki í annað.
Hafðu ána til hægri
Heimildarmyndaflokkurinn býður
meðal annars upp á Life without
Death eftir Frank Cole (Kanada
2000) sem hlaut The Golden Gate-
verðlaunin á heimildarmyndahátíð-
inni í San Francisco og lýsir ferðalagi
um Saharaeyðimörkina, 7.100 km á
úlfaldabaki. Önnur verðlaunamynd er
nútíma mannætusaga eftir David
Shapiro, Keep the River on your
Right: A modern Cannibal Tale (USA
2000), sem segir frá lífi og ferðum
listamannsins og mannfræðingsins
Tobias Schneebaum, allt frá 1955 er
hann bjó með frumbyggjum í Perú.
Von Triers 100 öjne, eftir Katia
Forbert Petersen sem fylgdist með
vinnunni við Myrkradansarann, verð-
ur sýnd síðari daga hátíðarinnar, en
alls verða á ferðinni þrír tugir heim-
ildarmynda í fullri lengd auk sögu-
legra heimildarmynda eftir Freder-
ick Wisemann.
Í flokkunum „German Stories“ og
„French Connection“ er fjöldi úrvals-
mynda frá liðnu ári, sem ekki hafa
verið sýndar í sænskum kvikmynda-
húsum. Í deildinni „Made in Spanich“
er m.a. boðið upp á fjórar argent-
ínskar myndir, og mexíkönsku vega-
myndina, Without a Trace eftir Maria
Novaro (Mexíkó 2000) um innra og
ytra ferðalag tveggja kvenna á
ótraustum bílskrjóði. Í alþjóðlegu
stórmyndadeildinni „Långt borta &
Nära“ má auk mynda frá flestum
Evrópulöndum finna myndir m.a. frá
Kanada, USA, Brasilíu, Georgíu,
Ísrael, Tyrklandi, Marokkó, Senegal
og Fílabeinsströndinni, en þaðan
kemur myndin Adanggaman, sem
segir lítt þekkta sögu frá tímum
þrælaverslunnar, söguna um þá sem
seldu nágranna sína og frændur í
hendur hvítra og sem náðu sér í auð-
æfi og völd í eigin Afríku sem verið
var að ræna. Sú mynd er eftir Roger
Gnoan M’Bala, sem talinn er meðal
fremstu kvikmyndaleikstjóra í Afr-
íku.
Í flokknum „East is East“ eru
sýndar myndir frá sex Asíulöndum
og í „Iranian Imagies“ eru á ferðinni
níu myndir í fullri lengd ásamt tíu
stuttmyndum, þar af átta heimild-
armyndir. Mikil gróska ríkir í kvik-
myndagerð í Íran og það mun af sem
áður var að ekki mátti gera heimild-
armyndir nema fyrir sjónvarp, nú
mun vera hægt að labba út á götu og
kvikmynda ef vill. Hér gefst m.a.
tækifæri til að sjá The Circle eftir
Jafar Panahi sem vann Gullljón á síð-
ustu Fenyjahátíð. Og myndin Fri-
endly Persuasion eftir Jamsheed
Akrami gefur innsýn í íranska kvik-
myndasögu með viðtölum við 15
kvikmyndaleikstjóra. Þar á meðal við
meistarana Makhamalbafs og Abbas
Kiarostami sem vill að hægt sé að fá
sér blund í bíói án þess að það trufli
og fara síðan heim og átta sig á að
myndin truflar huga manns í tvær
vikur.
Í Gautaborg í Svíþjóð er haldin ár hvert einhver nafntogaðasta kvik-
myndahátíð á Norðurlöndum og fylgjast kvikmyndaáhugamenn um
heim allan grannt með því hvað þar fer fram. Kristín Bjarnadóttir
er stödd á hátíðinni og kynnir hér hvað þar verður í boði.
Ein íslensk mynd
í keppni og tvær
aðrar sýndar
Kvikmyndahátíðin í Gautaborg hófst í gær og stendur til 4. febrúar
Íslenski draumurinn eftir Róbert I. Douglas keppir í
Gautaborg um norræn kvikmyndaverðlaun.
Úr kvikmyndinni Badding eftir Markku Pölönen, um
rokkstjörnuna Rauli Badding Somerjoki.
Úr kvikmyndinni Fæddur í Absúrdistan (Geboren in Ab-
surdistan, 1999) eftir Houchang Allahyaru.
FÓLK Í FRÉTTUM
60 LAUGARDAGUR 27. JANÚAR 2001 MORGUNBLAÐIÐ