Morgunblaðið - 20.03.2001, Page 50

Morgunblaðið - 20.03.2001, Page 50
UMRÆÐAN 50 ÞRIÐJUDAGUR 20. MARS 2001 MORGUNBLAÐIÐ Í Morgunblaðinu 6. mars sl. birtist grein eftir oddvita sjálf- stæðismanna í Mos- fellsbæ, Hákon Björnsson, undir yfir- skriftinni „Breytt bæjarmörk Mosfells- bæjar“. Þar fjallar Hákon um nýgerðan samning Mosfellsbæj- ar og Reykjavíkur um færslu lögsögumarka í suðurhlíðum Úlfars- fells þar sem 447 ha lands færast úr lög- sögu Mosfellsbæjar yfir til Reykjavíkur við staðfestingu samn- ingsins. Borgin hefur á undanförn- um áratugum keypt um 80% þessa lands af einkaaðilum en annað land er í einkaeigu. Mosfellsbær á ekk- ert land á þessu svæði og hefur ekki átt. Fyrir hefur legið að þetta svæði liggur illa við núverandi upp- byggingu Mosfellsbæjar og erfitt hefur verið fyrir bæinn að útvega kalt vatn og enn í dag hafa íbúar ekki fengið heitt vatn. Ekki er fyr- irhuguð uppbygging á svæðinu næstu 20 árin enda hefur bæjar- félagið nægilegt land til framtíð- aruppbyggingar þrátt fyrir það. Ljóst er að svæðið er aftur á móti hentugt fyrir Reykjavík þar sem það fellur vel að fyrirhugaðri upp- byggingu sem á sér stað við Reyn- isvatn og í Hamrahlíðarlöndum. Samkvæmt svæðisskipulagi höfuð- borgarsvæðisins er gert ráð fyrir að á svæðinu rísi um 3.000–3.500 íbúðir eða rúmlega 7.000 íbúa byggð. Samningurinn gerir einnig ráð fyrir samráði sveitarfélaganna í skipulagsmálum á svæði sem nær frá Keldnaholti að Blikastaðalandi með það fyrir augum að byggja þar upp öflugan verslunar- og þjón- ustukjarna íbúum svæðisins til hagsbóta. Samningar um breytingar á lög- sögumörkum milli Reykjavíkur og Mosfellsbæjar eru ekki nýir af nál- inni. Má til dæmis nefna breytingu á lögsögumörkum árið 1943 þegar Korpúlfsstaðir urðu hluti af Reykjavík og í staðinn fékk Mos- fellshreppur nokkrar jarðir sem vestasti hluti byggðarinnar stend- ur á. Árið 1990 í stjórnartíð sjálf- stæðismanna voru langt komnir samningar milli sveitarfélaganna um breytingar á lögsögumörkum í suðurhlíðum Úlfarsfells og var þá einnig rætt um að 2⁄3 hlutar Blika- staðalands fylgdu með í kaupunum. Fyrir breytingu lögsögumarkanna átti Mosfellshreppur að fá 60 millj- ónir í peningum ásamt því að fá að kaupa þann hluta Blikastaðalands- ins sem eftir var innan bæjar- marka Mosfellsbæjar á þægilegum greiðslukjörum af Reykjavíkur- borg. Ekki varð af þessum samn- ingum vegna sundur- lyndis sjálfstæðis- manna. Í dag er þessi fjárhæð, sem Mos- fellsbær hefði fengið í sinn hlut, framreiknuð um 90 milljónir króna samanborið við áætlað verðmæti núverandi samnings um 700 milljónir króna. Í grein sinni ýjar Hákon að því að með samningnum sé R-list- inn að koma bæjar- stjórnarmeirihlutan- um í Mosfellsbæ til hjálpar vegna bágrar fjárhagsstöðu bæjar- félagsins. Þetta er alrangt eins og Hákon veit best sjálfur. Nýlega kom niðurstaða eftirlitsnefndar með fjármálum sveitarfélaga í þá veru að ekki er gerð athugasemd við fjármál sveitarfélagsins enda rekstrarútgjöld á íbúa einhver þau lægstu sem finnast og álögur í lág- marki, eins og nýleg samantekt Morgunblaðsins sýnir. Mosfells- bær hefur verið frá því að núver- andi meirihluti tók við 1994 eitt af þeim sveitarfélögum þar sem hlut- fallslega mest fjölgun íbúa hefur verið. Hefur það kallað á hraða uppbyggingu á sviði grunnskóla, leikskóla og íþróttamannvirkja enda staðan bágborin þegar núver- andi meirihluti tók við eftir ára- langa vanrækslu sjálfstæðismanna. Hákon minnist einnig í grein sinni á sölu hitaréttinda árið 1997 til Reykjavíkurborgar en þetta voru réttindi sem urðu til við sölu bænda á hitaréttindum jarða í hreppnum til Reykjavíkurborgar á árunum 1935– 1950. Var þetta liður í frágangi á gömlum uppgjörsmál- um sem truflað höfðu samskipti sveitarfélaganna í gegnum árin, ásamt því að innkaupsverð á heitu vatni lækkaði og hafa bæjarbúar notið þess í lægra verði á heitu vatni en er annars staðar á höf- uðborgarsvæðinu. Til marks um hve söluverð hitaréttindanna þótti gott er að í framhaldinu seldu flestir hitaréttindaeigendur í bæj- arfélaginu Orkuveitunni réttindi sín. Sjálfstæðismenn reyndu aldrei að ganga svo frá að hér væri hreint borð öllum til hagsbóta. Með samningi Mosfellsbæjar og Reykjavíkur eignast Mosfellsbær allt land borgarinnar innan bæj- armarkanna eftir lögsögubreyt- inguna, samtals 250 ha. Borgin á því í dag ekkert land innan bæj- armarka Mosfellsbæjar. Einnig leysir þessi samningur fráveitumál bæjarins til framtíðar á hagkvæm- an hátt og tekur á hraðari upp- byggingu á vegtengingu með til- komu Korpúlfsstaðabrautar en með samningnum mun Reykjavík greiða brú yfir Korpu. Það er ljóst að þessi samningur er til þess að minnka líkurnar á sameiningu sveitarfélaganna í framtíðinni og hvað það varðar eru því ályktanir (eða óskhyggja) odd- vita minnihlutans rangar. Hagstæður samningur fyrir Mosfellsbæ Þröstur Karlsson Höfundur er forseti bæjarstjórnar í Mosfellsbæ. Lögsaga Borgin, segir Þröstur Karlsson, á í dag ekkert land innan bæjarmarka Mosfellsbæjar. SNARPAR deilur hafa spunnist um áhrif skógræktar á líf- ríki landsins. Tilefnið voru orð umhverfis- ráðherra sem féllu ný- lega á Alþingi og hljóðuðu efnislega á þá leið að framtíð rjúpnastofnsins væri best tryggð með því annars vegar að spilla ekki búsvæðum rjúp- unnar og hins vegar með því að stjórna skynsamlega nýtingu stofnsins. Sem dæmi um hvernig hægt væri að spilla búsvæðum var skógrækt nefnd. Þær upplýs- ingar sem svar ráðherra byggðist á komu frá undirrituðum. Tilefni athugasemdar um skógrækt eru áætlanir um að breyta víðáttu- miklu grónu landi í barrskóg. Ég gerði grein fyrir röksemdum mín- um í Morgunblaðinu 8. mars sl. Viðbrögð hafa ekki látið á sér standa, í dagblöðum, á öldum ljós- vakans og til mín persónulega. Misskilnings og útúrsnúnings gæt- ir í máli sumra andmælenda og að- altilefni þessarar deilu, nytjaskóg- ræktin, hefur legið í láginni. Ég vil því í fáeinum orðum skýra nokkra þætti betur, svo sem búsvæðaval rjúpu, hver líkleg atburðarás sé þar sem upp vex barrskógur í varplöndum hennar, hvaða áhrif skerðing búsvæða hefur á stofninn og í lokin hnykkja á því sem ég tel vera meginágreinings- efnið, nefnilega spurn- ingunni um ábyrg vinnubrögð við fram- kvæmdir af þeirri stærðargráðu sem nytjaskógræktin stefnir í. Talsmenn Skóg- ræktar ríkisins virð- ast trúa því að rjúpan sé skógarfugl eða hún geti að minnsta kosti aðlagast lífi í barr- skógi og allt verði við það sama og áður, ef ekki miklu betra, þeg- ar barrtré loks þekja landið. Ekkert af þessu er rétt. Búsvæðaval rjúp- unnar er vel þekkt og um varptím- ann er hún bersvæðisfugl bæði hér á landi og annars staðar. Á nokkr- um svæðum, þar sem rjúpan býr ekki við samkeppni frá systurteg- und sinni dalrjúpunni, s.s. á Græn- landi, Íslandi og í Ölpunum, verpir hún í kjarrlendi. Alls staðar þar sem rjúpur búa nærri birkiskógi sækja þær inn á slík svæði í jarð- bönnum á veturna. Hvergi nokkurs staðar nýta rjúpur barrskóg, hvorki til varps né vetursetu og þær éta hvorki greni- né furunálar. Því hefur aldrei verið haldið fram að rjúpur hverfi af vettvangi um leið og barrtrjám er plantað. Þvert á móti þrífast þær ágætlega á slíkum svæðum meðan trén eru lág. Gætir hér líklega helst áhrifa beitarfriðunar. Við vitum ekki hvað þetta fyrsta stig framvindunnar tekur langan tíma, en það eru örugglega áratugir. Lokaniður- staðan er óhjákvæmilega sú að rjúpnavarp leggst af og landið nýt- ist rjúpum ekki til vetursetu. Að ætla að sannreyna þetta með rann- sóknum er langtímaverkefni. Ég tel að við höfum þegar öruggt svar með því að líta til þess hvað rjúpur gera sem búa nærri barrskógum. Framtíðarsýn Skógræktarinnar er að 750-800 km² af grónu landi verði vaxnir barrskógi innan nokk- urra áratuga, líklega er allt þetta land nú búsvæði rjúpna. Þegar barrskógurinn hefur náð að loka landinu verður það gagnslaust rjúpum og þær þrífast þar ekki lengur. Ég tel mig hafa fært gild rök fyrir því hver líklegasta fram- vindan sé og hef ekki séð neitt í málflutningi skógræktarmanna sem hrekur það. Þessi eyðing bú- svæða mun örugglega hafa nei- kvæðar afleiðingar á rjúpnastofn- inn; svigrúm hans til vaxtar verður minna. Til frekari skýringar vil ég taka fram að óháð því hvaða þættir ráða stofnbreytingum rjúpunnar þá er heildarfjöldinn síðsumars fall af stærð uppeldissvæðanna. Rétt eins og fleiri krónur fást í rentur af 1000 kr en 100 kr. Ég vísa til föðurhúsanna fullyrðingum um að fuglarnir fari bara eitthvert annað, það er ekkert annað að fara! Drag- ist útbreiðslusvæðið saman minnk- ar heildarstofninn. Því fer fjarri að ég sé að halda því fram að barr- skógar muni útrýma rjúpu á Ís- landi en þeir munu rýra kost henn- ar. Í þessum deilum hefur kastljós- inu verið beint að rjúpu, ég hefði í sjálfu sér geta tekið hverja þá teg- und dýra eða plantna sem háð er þeim vistkerfum sem hverfa undir skóg. Í mínum huga snýst þó meg- inágreiningurinn um ábyrg vinnu- brögð. Ég hef hér lýst áætlunum Skógræktarinnar um stórfellda barrskógarækt á grónu landi. Þessi áætlun hefur ekkert með náttúruvernd að gera, þetta er landbúnaður, ræktun trjáa í ábata- skyni. Innflutningur framandi teg- unda stríðir reyndar gegn öllu sem heitir náttúruvernd. Þessi ræktun mun örugglega hafa veruleg áhrif á lífríkið á þeim svæðum sem lögð verða undir skóg og áhrifin eru óafturkræf. Nú á tímum tíðkast við framkvæmdir af þessari stærðar- gráðu að fram fari lögformlegt um- hverfismat. Sérfræðingar eru kall- aðir til að vega og meta þau náttúrugæði sem fyrir hendi eru, hvað mun tapast, hvort hægt sé að beita mótvægisaðgerðum o.fl. Al- menningur hefur líka lögvarið tækifæri til að gera athugasemdir og í lokin taka viðkomandi stjórn- völd ákvörðun um hvort fram- kvæmdin sé réttlætanleg. Hér aft- ur á móti hefur aldrei mátt ræða umhverfismat í sambandi við þessi nytjaskógaverkefni. Þeir sem þar ráða ferð vilja hafa sjálfdæmi um hvar borið er niður og menn eiga bara að taka því. Það er þetta sem er illþolandi. Úlfur í sauðargæru Ólafur K. Nielsen Rjúpur Innflutningur framandi tegunda, segir Ólafur K. Nielsen, stríðir reyndar gegn öllu sem heitir náttúruvernd. Höfundur er fuglafræðingur og starfar hjá Náttúrufræðistofnun Íslands. Bankastræti 3, sími 551 3635 Póstkröfusendum 24 stunda dag- og næturkrem fyrir þurra og viðkvæma húð Þú ert örugg með BIODROGA BIODROGA Lífrænar jurtasnyrtivörur

x

Morgunblaðið

Direct Links

If you want to link to this newspaper/magazine, please use these links:

Link to this newspaper/magazine: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Link to this issue:

Link to this page:

Link to this article:

Please do not link directly to images or PDFs on Timarit.is as such URLs may change without warning. Please use the URLs provided above for linking to the website.