Morgunblaðið - 20.03.2001, Blaðsíða 31

ast samskiptin á milli landa og
hafa umsjón með skráningu í SIS
fyrir hvert land og loks VISION-
kerfi sem er hjá Útlendingaeftirlit-
inu. Dómsmálaráðuneytið fól
Skráningarstofunni hf. að sjá um
undirbúning, þróun, uppsetningu
og rekstur upplýsingakerfisins hér
á landi. Hefur dagréttri útgáfu af
SIS-gagnagrunninum verið komið
fyrir hjá henni.
Samkvæmt lýsingu Vigfúsar Er-
lendssonar er Schengen-upplýs-
ingakerfið byggt upp í kringum
miðlægan gagnagrunn (C.SIS),
sem staðsettur er í Strassborg í
Frakklandi. Í hverju Schengen-
landi eru síðan svokölluð lands-
kerfi (N.SIS) sem hafa afrit af
miðlæga gagnagrunninum (C.SIS)
og sjá um öll samskipti við hann.
Þjóðlegi hluti kerfisins, þ.e. for-
ritið sem sér um notendaskilin við
íslensku notendurna og samskiptin
við landskerfið er kallaður Í.SIS.
Allar nýjar upplýsingar sem
skráðar eru í kerfið eru færðar inn
í C.SIS frá hverju landi og svo
uppfærðar þaðan út í landskerfi
(N.SIS) allra aðildarlandanna, sem
eru í rekstri allan sólarhringinn
árið um kring. Þátttökuríkin
greiða allan stofn- og rekstrar-
kostnað af eigin landskerfi. Áætlað
hefur verið að uppsetning kerfisins
hér á landi kosti 244 milljónir kr.
Samskiptin fara
í gegnum miðlægan
gagnabanka í Strassborg
Þeir sem hafa aðgang að kerfinu
í hverju landi leita í sínu lands-
kerfi (N.SIS). „Schengen-upplýs-
ingakerfið er þannig uppbyggt að
aðildarlöndin geta ekki skipst á
upplýsingum beint hvert til annars
heldur einungis með skeytasend-
ingum til C.SIS, sem fullgildir
skráningar og varpar þeim síðan
til gagnagrunns þátttökulandanna.
Til þess að athuga heilleika N.SIS
gagnvart C.SIS er framkvæmdur
gagnagrunnssamanburður með
reglubundnu millibili,“ segir Vig-
fús í grein sem hann hefur ritað
um Schengen í tímaritið Tölvumál.
Hvert aðildarland ber ábyrgð á
sínum hluta kerfisins og er mjög
strangt öryggi viðhaft við miðlæga
gagnagrunninn í Strassborg. ,,Ör-
yggi er náttúrlega mikið, sérstak-
lega í löndum sem eiga við hryðju-
verk að stríða s.s. á Spáni og
Ítalíu,“ segir Vigfús.
Ekki má geyma gögn í grunn-
inum nema í tiltekinn tíma og er
færslum eytt eftir ákveðinn ára-
fjölda eða þegar t.d. eftirlýstir ein-
staklingar nást, en þá er færslunni
eytt úr kerfinu.
Tæmandi upptalning
á hvað má skrá í
upplýsingakerfið
„Skráning í Schengen-upplýs-
ingakerfið skal miða að því að
tryggja almannaöryggi og allsherj-
arreglu, þar með talið öryggi rík-
isins,“ segir í lögum um Schengen-
upplýsingakerfið sem Alþingi setti
á síðasta ári. Fyrirmæli eru sett
fram í Schengen-samningnum og
lögum sem sett hafa verið á grund-
velli hans um hvenær heimilt er að
skrá upplýsingar um einstaklinga
og hluti í kerfið.
Í 95.–100. grein samningsins er
að finna upptalningu á því. Þar er í
fyrsta lagi um að ræða upplýs-
ingar um eftirlýsta einstaklinga
sem óskað er eftir að verði hand-
teknir í þeim tilgangi að verða
framseldir (95. grein). Í annan stað
eru upplýsingar um óæskilega út-
lendinga, þ.e. borgara ríkja sem
eru ekki aðilar að Schengen, sem
synja á um vegabréfsáritun og að-
gang að svæðinu (96. grein). Þetta
ákvæði hefur verið mjög umdeilt í
öðrum löndum þar sem ákvarðanir
um skráningu skv. þessari grein
eru á valdi hvers ríkis fyrir sig,
m.a. ef það telur einstakling ógnun
við almannaöryggi og allsherjar-
reglu eða að þjóðaröryggi geti ver-
ið í hættu. Einnig er hægt að skrá
útlendinga inn í kerfið skv. þessari
grein sem annaðhvort hafa framið
afbrot í viðkomandi löndum eða
verið vísað úr landi.
Í þriðja lagi eru svo skráðar
upplýsingar um týnda einstaklinga
eða einstaklinga sem taka á í
gæslu tímabundið vegna eigin ör-
yggis eða til að koma í veg fyrir
hættuástand (97. gr.). Í fjórða lagi
eru skráðar upplýsingar um vitni
svo og einstaklinga, sem stefnt er
til að koma fyrir rétt í sakamáli
vegna verknaða sem þeir eru
ákærðir fyrir eða til afplánunar á
dómi (98. gr.). Þá eru í kerfinu
upplýsingar um einstaklinga þar
sem óskað er upplýsinga um heim-
ilisföng þeirra í þeim tilgangi að
birta þeim dóma í refsimálum eða
stefnu til að mæta fyrir dóm. Skv.
99. grein er heimilt að skrá upp-
lýsingar um einstaklinga og öku-
tæki í þeim tilgangi að fram fari
eftirlit með leynd. Loks eru ýmsir
stolnir hlutir skráðir í kerfið, s.s.
skilríki, bifreiðar, skotvopn og
peningaseðlar (100. gr.).
Hvert ríki metur
hvort tilefni sé til
skráningar í kerfið
Ákveðnar takmarkanir eru svo
settar á hvaða persónuupplýsingar
má skrá um einstaklinga í kerfið.
Heimilt er að skrá kenninafn og
eiginnafn einstaklings með vísun
til hugsanlegrar sérskráningar
falskra nafna, sérstök varanleg lík-
amleg einkenni, fyrsta bókstaf
annars eiginnafns, fæðingarstað,
fæðingardag og -ár, kynferði, rík-
isfang, hvort viðkomandi er vopn-
aður, hvort hann er ofbeldis-
hneigður, ástæðu fyrir skráningu
og aðgerðir sem farið er fram á.
Schengen-ríkjunum ber engin
skylda til að skrá upplýsingar í
kerfið heldur meta þau hvert fyrir
sig hvort nægjanlega brýnt tilefni
sé til skráningar.
Páll Hreinsson, formaður stjórn-
ar Persónuverndar, sem hefur eft-
irlit með öryggi upplýsingakerfis-
ins, telur að nægilega hafi verið
afmarkað hvaða upplýsingar má
skrá í kerfið. „Reglurnar eru skýr-
ar um það hvað skrá má í kerfið,“
segir hann.
Landsmiðstöð upplýs-
ingakerfisins hjá
Ríkislögreglustjóra
Ein veigamesta skuldbinding
sem Íslendingar taka á sig í
Schengen-samstarfinu er rekstur
SIRENE-lögregluskrifstofunnar.
Hún er í lokuðu rými á alþjóða-
skrifstofu Ríkislögreglustjóra með
ströngum aðgangstakmörkunum.
Starfa þar 11 manns, sem sinna al-
þjóðasamskiptum í lögreglumálum.
Skrifstofan er opin 24 tíma á sólar-
hring og er tengiliður lögreglu-,
tolla- og dómsyfirvalda hér á landi
við SIRENE-skrifstofur í öðrum
Schengen-ríkjum. Hún hefur einn-
ig yfirumsjón með landshluta
Schengen-upplýsingakerfisins hér
á landi og þar er ákveðið hvaða
upplýsingar eru skráðar í upplýs-
ingakerfið hér á landi.
„Sirene-skrifstofan er nokkurs-
konar landsmiðstöð fyrir Scheng-
en-upplýsingakerfið,“ segir Smári
Sigurðsson, yfirmaður alþjóða-
deildar Ríkislögreglustjóra.
„Þegar lögreglumenn fá það sem
við köllum „smell“ við uppflettingu
í Upplýsingakerfinu, þ.e.a.s. þegar
einstaklingur kemur fram í kerf-
inu, þá koma fram upplýsingar á
skjánum um hvaða viðbrögð á að
hafa og að haft skuli samband við
SIRENE-skrifstofuna. Við tökum
þá við málinu og önnumst fram-
haldssamskipti vegna málsins,“
segir Smári.
Segja má að Schengen-upplýs-
ingakerfið sé í reynd tvöfalt. Ann-
ars vegar er sjálft upplýsingakerf-
ið (SIS) með gagnagrunni þar sem
upplýsingar eru skráðar sam-
kvæmt tæmandi skilgreiningum.
Ekkert annað er skráð í kerfið en
þar er tiltekið. „Hins vegar er svo
um viðbótarupplýsingar að ræða
sem eru sendar á milli SIRENE-

   
 
! "  #



$   
 
1
 1 ! *
 
 





 


 <
 



!



 

9 *
 
 

 

 





 
" 




$
1
 

 









 $
*
 






!



!
!

  
"


"

  * 

 

















 
$
*
 










!


" 

!

7 
;


 



 

 $


 



 


 



 

 


 





 

4

 
   %
!
%
!
%
!
&
!
&
!
&'
!
&'
!
(
!
(
!
%
!
:

9
 " 
!   







$
<  






 


 "  
$
*
#
 

!

" 


 




  <  





 



 " $
)  







 
 


7
#


 
 



"




 

 $
*
#
 



 
" 


 
!

!

 
  $
/
 








  

 
=
9 
>9?$
) 
$ #

*
@






#!




# 

 
 2 
" 


$
2 

 

!$
@

7 
 

$
7 
 


" 
$
A 


!$
/






!$
MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 20. MARS 2001 31