Morgunblaðið - 04.04.2001, Síða 64

MORGUNBLAÐIÐ, KRINGLUNNI 1, 103 REYKJAVÍK, SÍMI 569 1100, SÍMBRÉF 569 1181, PÓSTHÓLF 3040,
ÁSKRIFT-AFGREIÐSLA 569 1122, NETFANG: RITSTJ@MBL.IS, AKUREYRI: KAUPVANGSSTRÆTI 1 MIÐVIKUDAGUR 4. APRÍL 2001 VERÐ Í LAUSASÖLU 165 KR. MEÐ VSK.
SAMKEPPNISRÁÐ hefur sektað
Sölufélag garðyrkjumanna, Ágæti og
Mata, sem hafa annast heildsöludreif-
ingu á grænmeti og ávöxtum, um
samtals 105 milljónir króna, fyrir að
hafa með alvarlegum hætti brotið
bann samkeppnislaga við verðsam-
ráði og markaðsskiptingu. Er þetta í
fyrsta sinn sem samkeppnisráð beitir
sektarheimildum samkeppnislaga en
samkeppnisráð segir að samkomulag
um verð og skiptingu markaða sé með
alvarlegustu samkeppnishömlum fyr-
irtækja. Að mati samkeppnisráðs fel-
ur slík hegðun í raun í sér samsæri
gegn neytendum sem veldur þeim
tjóni, þar sem þeir þurfa að greiða
hærra verð en ella fyrir viðkomandi
vöru.
Miðað við alvarleika málsins ákvað
samkeppnisráð að gera fyrirtækjun-
um að greiða samtals 105 milljóna
króna sekt í ríkissjóð. Sölufélagi garð-
yrkjumanna er gert að greiða 40
milljónir króna, Ágæti 35 milljónir og
Mata 30 milljónir.
Einokunarhringur til að
draga úr samkeppni
Samkeppnisstofnun hóf hinn 24.
september 1999 rannsókn á markaðn-
um fyrir framleiðslu, innflutning og
dreifingu á grænmeti og ávöxtum til
Íslands. Samkeppnisstofnun kemst
að þeirri niðurstöðu að rannsóknin
hafi leitt í ljós að á árinu 1995 hafi
Sölufélag garðyrkjumanna, Ágæti og
Mata náð samkomulagi sín á milli um
víðtækt ólögmætt verðsamráð og
markaðsskiptingu í viðskiptum með
grænmeti, kartöflur og ávexti.
Fyrirtækin hafi myndað með sér
nokkurs konar einokunarhring með
það að markmiði að draga úr sam-
keppni sín á milli og hækka verð á
þessum vörum. Í brotum fyrirtækj-
anna hafi falist meðal annars að þau
hafi samið um að hafa áhrif á og jafn-
vel stjórna heildsöluverði hvers ann-
ars á tilteknum tegundum grænmetis
og ávaxta. Samkeppni milli fyrirtækj-
anna í umræddum tegundum hafi í
raun verið útrýmt. Þau hafi jafnframt
samið um sérstakar greiðslur ef stað-
ið hafi verið við skuldbindingar sam-
komulagsins milli þeirra.
Samkeppnisráð segir að í gögnum
sem samkeppnisyfirvöld hafi aflað og
innihaldi m.a. fundargerðir fyrirtækj-
anna, minnisblöð af fundum, bókanir
og ýmis samningsdrög, komi tilgang-
ur með samráði fyrirtækjanna skýrt
fram. Í kjölfar samkomulags fyrir-
tækjanna hafi skapast ástand á um-
ræddum markaði sem hafi einkennst
af lítilli samkeppni milli fyrirtækj-
anna og frá og með árinu 1996 hafi
fyrirtækjunum verið tíðrætt í bókun-
um sínum um „jafnvægi“ og „stöðug-
leika“.
Fyrirmæli og fundur
í Öskjuhlíð
Samkeppnisráð segir m.a. frá því
að á árinu 1997 hafi nýr framleiðandi
bæst við hjá Mata. Fyrirtækið hafi
aukið sölu á íslensku grænmeti í kjöl-
farið. Starfsmaður Sölufélagsins hafði
samband við starfsmann Mata í apríl
1998 til að „segja honum að hætta að
selja gúrkur í Nettó“.
Þá kemur fram í skýrslu sam-
keppnisráðs að fundir forsvarsmanna
fyrirtækjanna hafi ekki alltaf verið
haldnir með formlegum hætti. Til að
mynda liggi fyrir minnisblað eftir
óformlegan fund framkvæmdastjóra
Mata og Sölufélagsins í Öskjuhlíð í
júni 1999. Í upphafi minnisblaðsins
segir: „Hitti Pálma á labbi í Öskjuhlíð.
Hann lagði mikla áherslu á að enginn
frétti þetta sem hann sagði við mig.
Ekki einu sinni aðrir í fjölskyldunni
en EÁG.“ Samkeppnisráð segir ljóst
að á þessum fundi hafi framkvæmda-
stjóri SFG m.a. rætt fyrirhuguð kaup
félagsins á Ágæti við framkvæmda-
stjóra Mata, greint keppinautnum frá
fyrirhuguðu kaupverði og að „það
verði ekki Sölufélagið sem kaupi
Ágæti á pappírnum vegna samkeppn-
issjónarmiða“.
Að mati samkeppnisráðs er hér um
að ræða mjög alvarlegt brot á sam-
keppnislögum sem fyrirtækin hafi
framið af ásetningi. Þá sé ekki hægt
að líta framhjá því að íslensk stjórn-
völd veiti innlendum grænmetisfram-
leiðendum umtalsverða vernd gagn-
vart erlendri samkeppni í formi tolla.
Sölufélag garðyrkjumanna og Ágæti,
sem hafi verið í eigu grænmetisfram-
leiðenda, brjóti samkeppnislög í því
skyni að halda uppi verði á grænmeti.
Georg Ottósson, stjórnarformaður
Sölufélags garðyrkjumanna, og
Gunnar Þór Gíslason, framkvæmda-
stjóri Mata, segja báðir að ákvörðun
samkeppnisráðs komi á óvart og að
henni verði áfrýjað til áfrýjunar-
nefndar samkeppnismála.
Fyrstu sektarákvörðun samkeppnisráðs beitt gegn þremur
helstu fyrirtækjunum á grænmetis- og ávaxtamarkaði
Sektuð um 105 millj. fyrir
víðtækt ólöglegt samráð

Samsæri/32–33
Leiðari/32
LANDBÚNAÐARRÁÐHERRA
segir að til greina komi að lækka
tolla á grænmeti og það sé ein af
þeim leiðum sem ráðuneytið sé nú
að skoða til að bæta ástandið á
grænmetismarkaði. Samkeppnis-
ráð telur nauðsynlegt að endur-
skoða þau ákvæði tolla- og búvöru-
laga sem hindra innflutning á
grænmeti og draga úr samkeppni
á grænmetismarkaði. Samkvæmt
því hefur samkeppnisráð beint því
til landbúnaðarráðherra að hann
hafi frumkvæði að endurskoðun
lagaákvæða sem varða innflutning
á grænmeti, í því skyni að efla
samkeppni og lækka verð til ís-
lenskra neytenda.
Í áliti samkeppnisráðs um sam-
keppnishamlandi ákvæði í lögum
og reglum um innflutning á græn-
meti segir m.a. að einhliða tillit til
hagsmuna innlendra grænmetis-
framleiðenda hafi ráðið því að toll-
ar á innflutt grænmeti hafi ekki
verið lækkaðir. Samkeppnisráð
telur að markmið GATT-samn-
ingsins frá 1995 um að draga úr
viðskiptahömlum til að örva milli-
ríkjaviðskipti og auka valfrelsi
neytenda hafi ekki verið haft að
leiðarljósi við framkvæmd land-
búnaðarráðuneytisins á ákvæðum
um álagningu tolla á innflutt
grænmeti.
Guðni Ágústsson landbúnaðar-
ráðherra segir að undanfarið hafi
verið unnið að því í landbúnaðar-
ráðuneytinu að leita leiða til að
bæta þetta ástand, þannig að stríð-
ið á milli bænda og kaupmanna og
gagnvart neytendum heyri sög-
unni til.
„Mín skoðun er sú að það verði
settur mikill hraði í það núna að
reyna að finna leiðir þar sem bæði
kemur til aukinnar samkeppni og
lægra verðs á þessum vörum.
Lækkun á tollum er ein af þessum
leiðum sem koma til greina,“ sagði
landbúnaðarráðherra.
Samkeppnisráð beinir til ráðherra að efla samkeppni á grænmetismarkaði
Ráðherra segir tolla-
lækkun koma til greina

Samkeppnisstofnun/6
RIMASKÓLI bar sigur úr býtum í
harðri keppni við Réttarholtsskóla
í Mælsku- og rökræðukeppni
Íþrótta- og tómstundaráðs Reykja-
víkur en úrslitakeppnin fór fram í
Ráðhúsi Reykjavíkur í gærkvöldi.
Alls voru gefin 5.249 stig í
keppninni og hlaut Rimaskóli
2.696 stig en Réttarholtsskóli
2.553. Atli Bollason úr liði Rétt-
arholtsskóla hlaut 976 stig og var
valinn ræðumaður kvöldsins og
ræðumaður ÍTR annað árið í röð
en Réttarholtsskóli sigraði í fyrra.
Þetta var í fjórða skipti á sex ár-
um sem Rimaskóli kemst í úrslit.
Liðin rökræddu hvort peningar
skapi hamingju eður ei og voru
Rétthyltingar því fylgjandi en
keppendur Rimaskóla héldu fram
öndverðri skoðun.
Fagnað í
Rimaskóla
Morgunblaðið/Jón Svavarsson
LIÐ Tindastóls frá Sauðár-
króki tryggði sér í gærkvöld
réttinn til að leika til úrslita um
Íslandsmeistaratitilinn í körfu-
knattleik karla í fyrsta sinn í
sögu félagsins. Tindastóll bar
sigurorð af Keflvíkingum í æsi-
spennandi leik á Sauðárkróki í
gærkvöld, 70:65. Liðið mætir
Njarðvíkingum í úrslitum um
meistaratitilinn.
Tindastóll
í úrslit

Sigurdans/C2–3