Morgunblaðið - 19.04.2001, Blaðsíða 46

HAFSVALA HF landaði um þremur tonn-um á Fiskmarkað Suðurnesja í Grindavíkí gær eftir rúmlega sex tíma róður. Har-aldur Þorgeirsson, útgerðarmaður í
Hafnarfirði, gerir þennan 10 brúttórúmlesta bát út og
er ánægður með aflabrögðin, en Þorgeir, sonur hans,
og Gabríel Guðmundsson róa með honum. „Við vorum
hérna út af Nesinu og þetta hefur gengið vel. Ég hef
gert út hérna í 10 ár og árin hafa verið misjöfn en
þetta er betra en áður.“
Haraldur á um 70 tonna þorskígildistonna kvóta og
var búinn með hann fyrir mánuði en hefur leigt kvóta
síðan. „Það sem bjargar okkur er að við getum leigt
kvóta á lægra verði en áður og fáum meira fyrir fisk-
inn en áður,“ segir hann og bætir við að hann sé með
50 net. „Þótt ég sé ekki sáttur við að borga 100 til 110
krónur fyrir kílóið gengur það upp meðan við fáum
220 til 230 krónur fyrir stærri fiskinn. Staðan hefur
ekki verið svona áður heldur höfum við verið að leigja
á 110 til 120 krónur og fá 160 til 170 krónur fyrir fisk-
inn undanfarin ár. En þetta hefur gengið vel að und-
anförnu og er með því skárra sem verið hefur. Dag-
arnir hafa samt verið misjafnir. Framan af vertíð
vorum við með um 500 til 1.000 kíló á dag, en veiðin
hefur glæðst eftir því sem daginn hefur tekið að
lengja.“
Gott verð á markaðnum
Styrmir Jóhannsson, stöðvarstjóri Fiskmarkaðs
Suðurnesja í Grindavík, segir að um 40 bátar landi á
markaðinn í Grindavík, einkum handfæra- og línubát-
ar. Í gær komu þeir með samtals um 56 tonn, þar af
um 20 tonn af óslægðum þorski og um 17,6 tonn af
slægðum. Meðalverðið á stórum, óslægðum þorski
var 212 krónur fyrir kílóið en 232 krónur fyrir slægð-
an þorsk. Blandaður slægður var á 191 kr. en bland-
aður stór og óslægður á 200 kr. kílóið.
„Fiskiríið hefur verið mjög gott að undanförnu og
við erum ekki vanir að fá fisk um þetta leyti vegna
þorskveiðibannsins, en línu- og handfærafiskurinn fer
nánast allur í flug. Sömu sögu er að segja af netafiski
þegar hann fer upp í 240 krónur en saltararnir kaupa
stóra fiskinn þegar verðið er um 220 til 235 krónur.“
Upp í tæp sjö tonn á dag
Feðgarnir Hafsteinn Sæmundsson og Heimir Haf-
steinsson, skipstjóri, hafa gert út Trylli GK, níu tonna
bát, í tvo mánuði á ári undanfarin fjögur ár en byrj
ekki fyrr en 1. apríl að þessu sinni í stað 1. mars áð
Þeir eru með 36 net og lönduðu um tveimur tonnum
þorski í gær. Feðgarnir hafa komist upp í tæp
tonn eftir daginn, en Stakkavík ehf. útvegar þ
kvóta og kaupir aflann. „Þetta hefur gengið ág
lega,“ segir Heimir. „Við höfum fengið um 28 tonn
1. apríl, mest austur á Krika, og það er ágætt í þr
trossur, en við tókum okkur fimm daga frí
páskana. Við eigum ekki nema um 1.700 kíló
treystum því á leigumarkaðinn en verðið þar he
verið hagstætt miðað við það verð sem við fáum n
fyrir fiskinn. Við byrjuðum fullseint en verðum í
minnsta fram að mánaðamótum og vonandi fra
miðjan maí.“
Hafsteinn er 65 ára og hefur verið til sjós sí
hann var 14 ára eða í rúmlega hálfa öld. Hann he
verið í landi í vetur, unnið í beinaverksmiðunni,
losnaði um mánaðamótin. „Það hefur verið hagst
að leigja kvóta í vetur miðað við undanfarna vetur
það munar öllu þegar menn eiga ekki nema um eit
hálft tonn af kvóta eins og við.“
Góður gangur
Stakkavík hefur unnið um 2.300 til 2.400 tonn
saltfiski frá áramótum, að sögn Gests Ólafsson
verkstjóra. „Þetta er heldur meira en undanfarin
en apríl dregur okkur niður.“
Gestur segir að verkfallið hafi mikil áhrif en me
það er fær Stakkavík fisk frá fjórum smábátum
þess sem keypt er á markaði. „Við höfum tekið up
100 tonn á dag en síðan verkfallið hófst hafa þetta v
ið 10 til 30 tonn á dag. Við erum með 10 til 15 man
vinnu og unnið er fram á nótt ef því er að skipta en
reynum að vinna allan fisk strax.“
Megnið af saltfiskinum fer til Portúgals en Ges
áréttar að verkfallið hafi mikil áhrif. „Við eigum
mikið af birgðum í húsinu að við getum pakkað næ
tvær til þrjár vikurnar og með því að halda áfram
taka við af þessum litlu bátum getum við haldið þe
gangandi.“
Löndunarbið
Maron GK fékk um 110 til 120 tonn af þorski í m
og var aflaverðmætið um 18 til 20 milljónir en þrig
manna áhöfnin á þessum tæplega 10 tonna báti he
haldið uppteknum hætti í apríl. Karlarnir komu m
Mikill afli hjá smábátunum og mikið líf í höfnum landsin
Hæstánægðir
í hringiðunni
Það var mikið líf við Grindavíkurhöfn eftir hádegi í gær.
Annars vegar komu smábátarnir hver af öðrum með vænan
þorsk að landi og hins vegar voru iðnaðarmenn að dytta að
skipunum sem liggja bundin við bryggju vegna sjómanna-
verkfallsins. Steinþór Guðbjartsson blaðamaður og Ragnar
Axelsson ljósmyndari tóku púlsinn á hæstánægðum körl-
unum í hringiðunni.
Um 2.300 til 2.400 tonn af saltfiski hafa verið unnin hjá Stakkavík í Grind
46 FIMMTUDAGUR 19. APRÍL 2001 MORGUNBLAÐIÐ
Hallgrímur B. Geirsson.
Styrmir Gunnarsson.
Framkvæmdastjóri:
Ritstjóri:
STOFNAÐ 1913
Útgefandi: Árvakur hf., Reykjavík.
Aðstoðarritstjórar:
Karl Blöndal, Ólafur Þ. Stephensen.
Fréttaritstjóri:
Björn Vignir Sigurpálsson.
ÁTÖK Á GAZA
SMÁSÖLUÁLAGNING Á
GRÆNMETI OG ÁVEXTI
Morgunblaðið birti sl. fimmtudagupplýsingar um smásöluálagn-ingu á grænmeti og ávexti.
Samkvæmt þeim gögnum, sem blaðið
hefur aflað sér, er álagningin iðulega 60–
80% og dæmi eru um álagningu sem er
meiri en 100%. Sömu upplýsingar sýna
að smásöluálagningin hafi síðastliðin
fimm ár hækkað meira en heildsölu-
álagning og jafnframt meira en vísitala
neyzluverðs – með öðrum orðum að stór-
markaðirnir hafi fengið í sinn hlut æ
hærra hlutfall þess háa verðs sem ís-
lenzkir neytendur greiða fyrir grænmeti
og ávexti.
Talsmenn stórmarkaðanna hafa rengt
þessar upplýsingar. Jón Ásgeir Jóhann-
esson, forstjóri Baugs hf., sagði t.d. í við-
tali við Fréttavef Morgunblaðsins á skír-
dag að álagning í verzlunum fyrir-
tækisins hefði verið að meðaltali 28% á
síðasta ári. „Við erum að sjá afkomu í
matvörugeiranum á bilinu 1–1,5% og all-
ar fullyrðingar um að við séum að stunda
okurviðskipti eiga ekki við rök að styðj-
ast,“ sagði Jón Ásgeir. Það eru reyndar
hans eigin orð að kalla 60–80% álagn-
ingu „okurviðskipti“. Slíkar fullyrðingar
voru ekki settar fram í umfjöllun Morg-
unblaðsins.
Í Morgunblaðinu voru sett fram sund-
urliðuð verðdæmi sem sýna smásölu-
álagninguna. Talsmenn stórmarkað-
anna voru beðnir um sams konar
sundurliðun til að renna stoðum undir
eigin staðhæfingar um að verðdæmin
væru röng. Enginn þeirra var í fyrradag
reiðubúinn að afhenda blaðinu slík gögn.
Sumir vitnuðu til þess að þau væru við-
skiptaleyndarmál. Aðrir segjast hins
vegar ekkert hafa að fela.
Í Morgunblaðinu í dag eru sundurlið-
aðar tölur frá Hagkaupum um verð-
myndun á nokkrum tegundum græn-
metis í síðasta mánuði, þ.á m. tveimur
sem fjallað var um í Morgunblaðinu á
skírdag. Að sögn Finns Árnasonar,
framkvæmdastjóra Hagkaupa, er með-
alálagning verzlana þeirra á ávexti og
grænmeti á bilinu 40-45%. Hagkaup
gefa upp álagninguna 46% á gúrkur og
48% á tómata, en í þeim upplýsingum,
sem Morgunblaðið birti á skírdag kom
fram að álagning væri tæplega 70% á
gúrkur og rúmlega 100% á tómata. Þess-
ar upplýsingar Hagkaupa eru forsenda
fyrir því að hægt sé að fylgja málinu eftir
og kanna í hverju munurinn er fólginn á
þeim og dæmunum sem Morgunblaðið
birti og byggð voru á gögnum sem blaðið
aflaði sér. Að því leyti til eru þessar
fyrstu upplýsingar Hagkaupa mjög
verðmætar.
Talsmenn stórmarkaðanna segja að
Samkeppnisstofnun hafi verið send gögn
um verðmyndun á ávöxtum og grænmeti
en stofnunin hefur nú hafið sérstaka
rannsókn á samskiptum heildsölu- og
dreifingarfyrirtækja á grænmetismark-
aðnum við smásölufyrirtækin.
Við þessa rannsókn hefur Samkeppn-
isstofnun væntanlega aðgang að öllum
gögnum sem nauðsynleg eru til að kom-
ast að hinu sanna um verðmyndun á
grænmeti og ávöxtum, allt frá bónda til
búðarborðs, og hvað hver fær í sinn hlut.
Gera verður ráð fyrir að þegar stofnunin
lýkur rannsókn sinni muni hún leggja
þessar upplýsingar fram sundurliðaðar
og gera þá jafnframt grein fyrir öllum
afsláttum sem veittir eru í viðskiptum
dreifingarfyrirtækjanna og stórmarkað-
anna en ekki eingöngu þeim sem koma
fram á innkaupanótum. Afslætti er hægt
að veita með ýmsu móti.
Margir hafa haft áhyggjur af þeirri
samþjöppun sem átt hefur sér stað á
smásölumarkaði með matvöru og aðrar
nauðsynjar. Sú samþjöppun hefur m.a.
verið rökstudd út frá aukinni stærðar-
hagkvæmni; að stærri einingar geri
kleift að gera hagstæðari innkaup og
jafnframt að lækka annan kostnað sem
síðan skili sér til neytenda í lægra vöru-
verði. Stórmarkaðirnir eiga mikið undir
því að geta sýnt fram á að þetta hafi
gengið eftir, varðandi grænmeti og
ávexti og auðvitað aðrar vörur einnig.
Þegar ljóst var að ekki myndi nástsamkomulag í viðræðum Ísraela og
Palestínumanna í samningaviðræðum
þeirra í Camp David á síðasta ári ótt-
uðust margir að afleiðingin yrði aftur-
hvarf til ofbeldis og átaka. Þegar fyrir
lá að deiluaðilar náðu ekki saman þrátt
fyrir miklar tilslakanir Ehuds Baraks
fjaraði hratt undan þeim öflum í Ísrael
er vildu halda friðarumleitunum áfram.
Ísraelar virtust túlka niðurstöðu
Camp David sem svo að fyrst ekki væri
hægt að ná samkomulagi við Palestínu-
menn yrðu þeir að tryggja öryggi sitt
með öðrum hætti. Ariel Sharon, sem um
áratugaskeið hefur verið helsti fulltrúi
þeirra er vilja sýna Palestínumönnum
fyllstu hörku, náði kjöri sem forsætis-
ráðherra með yfirburðasigri á Barak.
Sharon hefur að undanförnu sýnt að
honum er full alvara. Árásum á Ísrael
hefur verið svarað með hörðum loft-
árásum á Suður-Líbanon auk þess sem
ísraelskt herlið hélt tímabundið inn á
hluta Gaza-svæðisins á nýjan leik. Var
það dregið til baka eftir hörð mótmæli
Bandaríkjastjórnar en Colin Powell, ut-
anríkisráðherra Bandaríkjanna, lýsti
því yfir að viðbrögð Ísraela væru „úr
hófi fram“.
Átökin hafa verið að stigmagnast og
ekki er hægt að útiloka að sú þróun
haldi áfram og jafnvel að átökin breiðist
út. Það gæti til dæmis gerst ef Sýrlend-
ingar halda áfram að dragast inn í þau.
Stefna Sharons virðist vera sú, líkt
og búast mátti við, að svara hverri árás
með enn harkalegri árás. Í stað þess að
reyna að semja við andstæðinga Ísraels
er reynt að halda þeim í skefjum með
hernaðarlegum yfirburðum.
Þessi stefna mun hins vegar ekki
tryggja öryggi Ísraela til lengri tíma
litið. Hún tryggir hins vegar að and-
stæðingar Ísraels geta haldið áfram að
ala á hatri í garð Ísraela og að ungir
Palestínumenn munu í vonleysi sínu
halda áfram að ganga til liðs við öfga-
samtök á borð við Hizbollah.
Ísraelar og Palestínumenn eiga ekki
annarra kosta völ en að ná samkomu-
lagi sem tryggir friðsamlega sambúð
þeirra til frambúðar. Það myndi veita
Ísraelum það öryggi er þeir hafa alla tíð
þráð en Palestínumönnum eigið land og
þau efnahagslegu tækifæri sem nauð-
synleg eru til að veita íbúum Gaza og
Vesturbakkans viðunandi lífsgæði. Ein-
hvern tímann verður að slíðra sverðin.
Eina þjóðin sem hefur burði til að
knýja aðila að samningaborðinu eru
Bandaríkjamenn. Takmörkuð afskipti
nýrrar ríkisstjórnar í Bandaríkjunum
af þessum deilum ganga ekki til lengd-
ar.
Fyrr eða síðar verður Bush að fylgja
í fótspor Clintons og láta málið til sín
taka. Ella getur ný styrjöld brotist út í
Mið-Austurlöndum með ófyrirsjáanleg-
um afleiðingum.