Morgunblaðið - 07.06.2001, Blaðsíða 12

FRÉTTIR
12 FIMMTUDAGUR 7. JÚNÍ 2001 MORGUNBLAÐIÐ
Á FUNDI Frjálslynda flokksins í
Kaffivagninum við Grandagarð í
Reykjavík kom fram hörð gagnrýni á
ríkjandi fiskveiðistjórnunarkerfi,
sem og á Hafrannsóknastofnun og
lýst efasemdum um starfshætti og
starfsaðstöðu hennar. Forsvarsmenn
flokksins lýstu andstöðu við kvóta-
kerfið og vilja láta skoða nánar kerfi
sem byggist á sóknardaga- og veið-
arfærastýringu.
Guðjón A. Kristjánsson, þingmað-
ur Frjálslynda flokksins, hafði fram-
sögu á fundinum og stutt erindi fluttu
einnig Sverrir Hermannsson, alþing-
ismaður og formaður Frjálslynda
flokksins, og Grétar Mar Jónsson,
formaður Farmanna- og fiskimanna-
sambandsins.
Meinsemd í veiðistýringu
Guðjón talaði um að þegar Haf-
rannsóknastofnun birti veiðiráðgjöf
sína hafi það verið þriðji svarti dag-
urinn á þessu vori, sá fyrsti hafi verið
þegar lög voru sett á sjómannaverk-
fall og annar þegar ákveðið var að lög
um kvótasetningu smábáta skyldu
taka gildi. Guðjón sagði að í ljósi nið-
urstöðu Hafrannsóknastofnunar
varðandi stofnstærðir við Íslandsmið
væri nauðsynlegt að skoða þessi mál
upp á nýtt. „Við höfum lagt fram hug-
myndir um hvernig það ætti að ger-
ast. Meðal annars með að skoða upp á
nýtt að skipta flotanum upp í útgerð-
arflokka,“ sagði Guðjón og bætti við
að þá leið teldi hann alveg nauðsyn-
lega ef menn ætluðu að ná stjórn á
fiskveiðikerfinu og horfa til framtíð-
ar. Hann sagði að skilgreina þyrfti
hvernig haga ætti og stýra veiðum
við Íslandsmið. „Það þyrfti að
minnsta kosti þrjá eða fjóra útgerð-
arflokka. Einn væri þá frystiskip og
nótaskip, [...] og svo strandveiði- og
smábátafloti.“ Í máli Guðjóns kom
fram að í strandveiðiflota gætu verið
frá sex tonna bátum og upp í 200
tonna skip. Þá sagði hann að útgerð-
armenn, hvort sem um væri að ræða
smábáta- eða stórútgerðarmenn,
ættu hvorki að hafa leigu- né sölurétt
á aflaheimildum. „Þeir þurfa að hafa
veiðirétt,“ sagði Guðjón, „en að þeir
eigi að fara að leigja eða selja frá sér
aflaheimildir það er út úr korti og
verður enginn friður um það til fram-
búðar. Það er í raun og veru mein-
semd í útfærslu á veiðistýringunni að
það skuli hafa komið til.“
Auðlindin keypt til baka
Sverrir Hermannsson rifjaði upp
hver átti að vera aðalforsenda kvóta-
kerfisins. „Það átti að bjarga þorsk-
stofninum við landið,“ sagði Sverrir.
Þá varð honum tíðrætt um skýrslu
auðlindanefndar frá því í febrúar á
þessu ári og sagði að í henni væri
hrúgað saman úr fylgsnum LÍÚ öll-
um ósannindum sem sett væru undir
núverandi fiskveiðistjórnunarkerfi.
„Það hefur reynst okkur með þessum
hætti sem menn hafa nú fyrir augum.
Þetta kerfi er með öllu ónothæft,“
sagði Sverrir og þótti menn lítið læra
af reynslunni og vísaði þar til orða
sjávarútvegsráðherra um að hann
sæi ekki að annað kerfi en kvótakerfi
gæti leyst þann vanda sem minnkun
þorskafla um 60 þúsund tonn á
tveimur árum valdi. „Þannig snúa
röksemdir þeirra og málafærslan á
haus í öllum þessum atriðum,“ sagði
Sverrir og áréttaði að fulltrúar allra
flokka með sæti í auðlindanefnd hafi
verið þeirrar skoðunar að byggja
ætti stjórn fiskveiða í meginatriðum
áfram á núverandi grunni. „Mála
sannast er það að eini árangurinn af
þessu kerfi er að gefa örfáum mönn-
um færi á að hrifsa til sín milljarða út
úr fiskveiðistjórnunarkerfinu og
meira að segja hafa þeir skotið því úr
landi skattfrjálst,“ sagði Sverrir og
bætti við: „Gera menn sér grein fyrir
því að ef við ætlum í framtíðinni að
halda áfram að gera út á Íslandi þá
verður þjóðin að kaupa af þessum
herrum sem fengið hafa auðlindina
gefins úthlutaða, kaupa hana alla til
baka. Og það sem stjórnvöld, bæru
þau einhverja ábyrgð á sjálfum sér
og stjórn landsins, ættu að tilkynna
þjóðinni er: Nú verðum við að leggja
hart að okkur, í áratug eða svo, til að
eignast aftur auðlindina okkar og
kaupa hana af þeim sem við höfum
áður gefið hana.“
Sverrir sagði með ólíkindum að vel
upplýst þjóð skuli láta mata sig á því
að þetta sé heimsins besta fiskveiði-
kerfi. Hann sagði ennfremur ekki
rétt hjá forstjóra Hafrannsókna-
stofnunar að þorskveiði hafi ekki ver-
ið sjálfbær undanfarin 40 ár og
nefndi árið 1971 og árin 1952 til 1972
máli sínu til stuðnings.
Svartar vikur
Grétar Mar Jónsson sagði að frek-
ar en að tala um svarta daga væri um
svartar vikur hjá sjómannastétt að
ræða. „Við erum að kljást við kvóta-
þegana sem hafa fengið gefins veiði-
heimildir af Íslandsmiðum og eru
með frekju og yfirgangi að sölsa und-
ir sig meiri völd. Í fyrsta lagi er núna
verið að vinna að því að einkavæða
Stýrimannaskólann [...] þeim finnst
þeir ekki hafa nóg völd þar. LÍÚ hef-
ur staðið fyrir því að búið er að eyði-
leggja Fiskifélag Íslands, sem var
sameiginlegur vettvangur þar sem
menn í sjávarútvegi gátu rætt málin
og þeir höfðu ekki neina yfirburða-
stöðu til að ráða gangi mála. Svo er
komin tillaga um að endurskoða
stjórn Hafrannsóknastofnunar með
það í huga að þeir fái meiri völd þar.
Þá er líka komin hugmynd um að
setja stjórn yfir Fiskistofu og þar
ætla þeir sér að hafa tögl og hagldir
líka. Það er spurning hvort lýðræðið
sé ekki orðið í hættu þegar ákveðin
öfl geta komist upp með að stjórna
svona á öllum sviðum og ráðið yfir öll-
um hlutum sem snúa að íslenskum
sjávarútvegi,“ sagði Grétar.
Í umræðum eftir framsögur veltu
menn upp ýmsum möguleikum sem
skýrt gætu skekkju í stofnstærðar-
tölum hjá Hafrannsóknastofnun.
Velt var upp spurningunni um
hversu mikið hvalir ætu úr fiskistofn-
um og sveiflum í veiðanleika milli ára.
Til snarpra orðaskipta kom um brott-
kast og sýndist sitt hverjum. Menn
virtust engu að síður sammála um að
stóran hluta vandans mætti rekja til
fjársveltis Hafrannsóknastofnunar
og voru menn almennt sammála um
að styrkja bæri stofnunina.
Fundur Frjálslyndra um sjávarútvegsmál á Kaffivagninum
Vilja afnema leigu-
og sölurétt á kvóta
Frjálslyndi flokkurinn
boðaði til morgunfundar
í gær þar sem ræddar
voru ráðleggingar fiski-
fræðinga varðandi há-
marksafla og staða út-
gerðar í landinu.
Morgunblaðið/Sigurður Jökull
Sverrir Hermannsson og Guðjón A. Kristjánsson sátu fyrir svörum í fjörugum umræðum á Kaffivagninum.
HÉRAÐSDÓMUR Vestfjarða hef-
ur dæmt rúmlega þrítugan mann í
60 daga fangelsi en hann var fund-
inn sekur um að hafa ekið fjórum
sinnum undir áhrifum áfengis á
jafn mörgum mánuðum. Maðurinn
játaði brot sín afdráttarlaust.
Um var að ræða fjögur mál sem
voru sameinuð í eitt. Í dómnum
kemur fram að maðurinn hafði
átta sinnum sætt sektarrefsingum
frá 1990, þar af tvisvar vegna ölv-
unaraksturs. Þau brot höfðu þó
ekki ítrekunaráhrif. Maðurinn var
ennfremur sviptur ökurétti ævi-
langt.
Þá var 36 ára gamall karlmaður
dæmdur til að greiða 50 þúsund
króna sekt fyrir að aka gaffallyft-
ara um götur á Suðureyri í þeim
tilgangi að fara með sorp á sorp-
hauga. Í ljós kom að maðurinn
hafði verið sviptur ökuréttindum
og hafði ekki réttindi til að aka
vinnuvélum.
Erlingur Sigtryggsson dóms-
stjóri kvað upp dómana.
60 daga
fangelsi
vegna
ölvunar-
aksturs
UMHVERFIS- og heilbrigðis-
nefnd Reykjavíkur hefur í fram-
haldi af áliti borgarlögmanns falið
Heilbrigðiseftirliti Reykjavíkur að
gefa þeim aðilum sem fyrirhugað
er að setja sölubann á tóbaki,
„kost á andmælum og athuga-
semdum áður en sölubann kemur
til framkæmda“, eins og segir í
bókun nefndarinnar. Þar segir
ennfremur að brotlegir aðilar
verði krafðir um áætlun þar sem
fram komi hvaða aðgerðir þeir
hyggist grípa til í því skyni að
koma í veg fyrir að starfsmenn
selji eða afhendi ungmennum und-
ir 18 ára aldri tóbak.
Nefndin felur Heilbrigðiseftirlit-
inu jafnframt að að ítreka leiðbein-
ingar sínar gagnvart söluaðilum,
ásamt því að aflétta sölubanni þeg-
ar í stað sé sýnt fram á úrbætur
varðandi sölu tóbaks til ungmenna.
Brot á reglum
um sölu á tóbaki
Krafist
áætlunar
um
úrbætur
FYRIRTÆKIN Frigg ehf. og Sám-
ur-Hreinn ehf., sem bæði hafa notað
nonylfenóletoxýlöt, sem eru niður-
brotsefni í framleiðslu á tjöru-
hreinsum, hyggjast hætta notkun
efnanna á næstunni. Eins og fram
kom í frétt Morgunblaðsins í gær er
um að ræða efni sem hafa svipuð
áhrif og kvenhormónin estrogen og
geta þau haft alvarleg áhrif á frjó-
semi manna og dýra. Samkvæmt
svokölluðu OSPAR-samkomulagi,
sem Íslendingar eiga aðild að, er
kveðið á um að dregið verði úr notk-
un efnanna og að notkun þeirra til
iðnaðarnota verði hætt frá og með
þessu ári.
Lúther Guðmundsson, fram-
kvæmdastjóri Frigg, bendir á að
enn sé engin reglugerð til sem kveði
á um að notkun efnanna skuli hætt,
einungis sé um tilmæli að ræða.
„Áður en vöru er breytt mikið þarf
ákveðin aðlögun og vöruþróun að
eiga sér stað og hún getur verið
tímafrek því mikilvægt er að gæði
efnanna haldi sér. Okkar vöruþróun
stefnir að því að gera efnin sem um-
hverfisvænust án þess þó að minnka
virkni efnanna.“ Lúther bendir á að
fyrirtækið framleiði nú þegar tjöru-
hreinsa sem innihalda ekki umrædd
efni en markaðurinn hafi kallað á
hreinsa sem innihalda nonylfenóe-
toxýlöt þar sem þau séu sterkari en
hin.
Sigurður Sigurðsson, efnaverk-
fræðingur hjá Frigg, ítrekar að ekki
sé verið að brjóta gegn lögum eða
reglugerðum. Hann bendir á að
Hollustuvernd ríkisins hafi ekki
fylgst grannt með málinu hingað til,
ef til vill muni stofnunin ekki fylgja
málinu eftir af neinni alvöru fyrr en
komin sé reglugerð eða lög um mál-
ið. Hjá Frigg sé verið að vinna í því
aðtaka umrædd efni úr framleiðslu
og er stefnt á að búið verði að ryðja
þessum efnum burt fyrir haustið.
Hollustuvernd
hyggst gera átak
Ágúst Már Grétarsson, fram-
kvæmdastjóri Sáms-Hreins, segir
fyrirtækið hafa vitað að umrædd
efni muni hverfa af markaðnum og
því sé í bígerð að bregðast við því
með framleiðslu á nýjum efnum sem
fyrst. Hann telur að fyrirtækið muni
hætta notkun á efnunum á þessu
ári.
Níels Jónsson, sérfræðingur á eit-
urefnasviði Hollustuverndar ríkis-
ins, bendir á að þar sem OSPAR-
samkomulagið feli einungis í sér til-
mæli um að hætt verði við notkun
efnanna hafi stofnunin lítið í hönd-
unum til að grípa til aðgerða í mál-
inu. Níels segir þegar vera til góð
efni á markaðnum sem komið geti í
stað nonylfenóletoxýlata. „Þessi efni
eru hins vegari dýrari og þess vegna
eru þau ef til vill ekki notuð.“ Holl-
ustuvernd hyggst gera átak á næst-
unni varðandi notkun umræddra
efna í íslenskum fyrirtækjum.
Fyrirtæki hyggjast hætta notkun niðurbrotsefna í hreinsivörum
Umhverfisvænu efnin dýrari
♦ ♦ ♦
OLÍUFÉLÖGIN hafa nú öll hækkað
verð á eldsneyti. Almenn hækkun er
sú sama, fimm krónur á bensín og
fjórar á dísilolíu. Olís hækkaði hjá
sér verð fyrsta þessa mánaðar og
Skeljungur þann fimmta. Olíufélagið
hf., Esso, hinkraðið aðeins lengur en
fylgdi svo í kjölfarið í gær.
Gunnar Skaptason, hjá Bensín-
orkunni ehf., segir að þrátt fyrir að
þeir hafi einnig hækkað sitt verð í
gær passi þeir samt upp á að vera
lægstir og að það muni 20 aurum á
lítraverði 95 oktana bensíns hjá þeim
og ÓB-Bensíni sem Olís rekur.
Bensínverð
hækkar
hjá öllum
♦ ♦ ♦