Morgunblaðið - 07.06.2001, Blaðsíða 28

ERLENT
28 FIMMTUDAGUR 7. JÚNÍ 2001 MORGUNBLAÐIÐ
EVRAN var ekkert uppáhaldsum-
ræðuefni Verkamannaflokksins í
kosningabaráttunni. Bæði Tony
Blair forsætisráðherra og Gordon
Brown fjármálaráðherra voru þó
stöðugt spurðir um áform sín í þeim
málum og voru yfirleitt áberandi ó-
glaðir að svara. Staðlaða svarið var
að aðild yrði hugleidd þegar efna-
hagslegar forsendur aðildar væru
uppfylltar. En eins og bent er á í
grein í Financial Times í gær þá er
svarið ekki bara einhver óyggjandi
efnahagsformúla eins og ráðherr-
arnir láta í veðri vaka.
Það vantar ekki getgáturnar um
hvort og hvenær þá. Ein er að á
þingi enska alþýðusambandsins í
september muni Blair tilkynna um
þjóðaratkvæðagreiðslu haustið þar
á eftir. En hingað til hefur Blair
ekki sýnt mikla hæfileika í að takast
á við erfið mál. Hver bógur verður í
honum að glíma við að telja fólki
hughvarf þegar skoðanakannanir
sýna að 60-70 prósent kjósenda eru
á móti aðild að Efnahags- og mynt-
sambandi Evrópu, EMU, er óljóst.
Evran – prófraun Blairs
Það má þó vera léttir að Íhalds-
flokkurinn undir forystu William
Hague setti björgun pundsins á
oddinn í kosningabaráttunni, en
hafði lítt erindi sem erfiði. Það var
ekki fyrr en hann tók upp alþýð-
legri mál eins og velferðarmál,
skóla, baráttu gegn glæpum og heil-
brigðiskerfið að vinsældakúrfa hans
tók smákipp upp á við.
Þó Bretar séu almennt á móti
evruaðild kippa þeir sér minna upp
við tal um Evrópu en velferðarmál-
in, alla vega í kosningabaráttunni.
Blair hefur vissulega gengið í
gegnum ýmsar eldraunir frá því
hann varð óvænt leiðtogi flokksins
1994 er John Smith þáverandi leið-
togi varð bráðkvaddur á besta aldri.
Kosningasigurinn 1997 er flokkur-
inn náði 179 þingsæta meirihluta
má að hluta þakka Blair, en líka því
að Íhaldsflokkurinn var fullkomlega
útslitinn eftir átján ára stjórnar-
setu. Stjórn Verkamannaflokksins
hefur ekki aðeins staðið í vinsælum
aðgerðum, en að mestu leyti hefur
hún haft meðbyr í ráðstöfunum sín-
um.
Þó Blair hafi sýnt leiðtogahæfi-
leika og hæfileika til að hrífa kjós-
endur hefur hann gert það hingað
til með því að taka fyrir mál, sem
stór hluti kjósenda er þegar sam-
mála honum um, eins og meira fé til
skóla og heilbrigðismála. Að takast
á við evruaðild, sem meginþorri
kjósenda trúir ekki á, verður próf-
raun á æðra stigi.
Andstætt Danmörku og Svíþjóð,
tveimur Evrópusambandslöndum,
sem eru utan evrunnar, er fjármála-
og atvinnulífið í Englandi ekki ein-
dregið með EMU-aðild. Þar gætir
þvert á móti mikillar tortryggni, svo
heldur ekki í þeim geira getur Blair
treyst á eindreginn stuðning. Og
margir benda einnig á að þó Blair
sé líklega fremur einlæglega fylgj-
andi evruaðild þá gildi ekki það
sama um Gordon Brown fjármála-
ráðherra.
Aðild er ekki bara
einfalt reikningsdæmi
Þegar Verkamannaflokkurinn
komst til valda með stormsveip
1997 töldu margir að nú væri lag
fyrir Blair að svipta löndum sínum
með sér inn í evrulandið, enda
styrkur hans þá slíkur að hann virt-
ist bæði geta flogið og gengið á
vatni. Um haustið hélt Brown
stefnuræðu, þar sem hann lagði
evruaðild á ís þar til efnahagslegum
forsendum, sem hann skilgreindi
sjálfur, yrði mætt. Ýmsir hafa leitt
að því líkum að Brown hafi þarna
þvergirt fyrir aðild á kjörtímabilinu
en líka komið Blair í opna skjöldu,
því hann hafi ekki viljað útiloka
ákvörðun.
Það verður í mörg horn að líta
þegar kemur að því að stíga skrefin
í átt að evruaðild. Bretar þurfa að
uppfylla skilyrði Maastrichtsáttmál-
ans um aðild. Það gera þeir líklega
nú þegar, nema þeir hafa ekki verið
aðilar að ERM, gengiskerfinu, sem
kveður á um að í tvö ár megi gengið
ekki hafa flökt nema innan tilskil-
inna marka miðað við evruna. Ef
Bretar ganga svo langt að sækja
um aðild má þó búast við að þetta
verði þeim ekki fjötur um fót.
Í nýrri úttekt Deutsche Bank er
ályktað sem svo að hinar gullnu for-
sendur Browns fyrir aðild séu þeg-
ar fyrir hendi. Breskt efnahagslíf sé
nægilega mikið í takt við evruland-
ið. Ef Brown gæti fellt sig við þetta
er langsamlega stærsti þröskuldur-
inn þó eftir, sem er að fastnegla
gengi pundsins miðað við evruna.
Undanfarna mánuði hefur Blair
viðrað þá skoðun að þrátt fyrir and-
stöðu Breta gegn aðild treysti hann
sér vel til að snúa þeim á sitt band,
að uppfylltum öllum efnahagsfor-
sendum. Poul Nyrup Rasmussen
forsætisráðherra Dana hélt það líka
í haust og hafði hann þó viðskiptalíf
og vinsæla hægriflokka á evrubux-
unum að baki sér, en tókst þó ekki
að sannfæra landa sína.
Viðbót í kosningunum í dag við
ofursigurinn 1997 stappar örugg-
lega stálinu í Blair, en ef hann
stendur í stað eða það saxast á for-
skotið hugsar hann vísast sinn evr-
ugang frekar. En þegar hann fer í
alvöru að ræða málið við kjósendur
kemst hann kannski að því sama og
Nyrup: Að kjósendur líta á evruað-
ild sem sjálfstæðismál og ekki bara
sem reikningsdæmi.
„Blair hefur ekki efni á því að
láta langdregna óvissu um hvort
hann þori eða ekki skyggja á annað
kjörtímabil sitt. Hann og Brown
verða að ákveða sig hið fyrsta. Taka
þeir áhættuna?“ spyr Martin Wolf
blaðamaður í Financial Times í gær.
„Ég veit það ekki. En ég yrði undr-
andi ef þeir gerðu það.“
Hrekkur Tony
Blair eða stekkur?
Að afstöðnum kosn-
ingum er ljóst að það
verður, að sögn
Sigrúnar Davíðsdóttur,
mikill þrýstingur
á bresku stjórnina
að gera upp hug sinn
um EMU-aðild.
AP
Tony Blair heilsar kjósendum í Castleford í Norður-Englandi í gær.
sd@uti.is
HÓPAR ungmenna börðust við
óeirðalögreglu á götum Leeds á
Norður-Englandi í fyrrakvöld og
hermt er að óeirðirnar hafi hafist
vegna orðróms um að lögreglan hafi
beitt asískan mann harðræði þegar
hún handtók hann fyrir minniháttar
brot á umferðarlögum.
Lögreglan sagði að asísk ungmenni
hefðu hafið óeirðirnar í hverfinu
Harehills í Leeds og blökkumenn og
hvítir menn hefðu síðan slegist í hóp
með þeim. Alls tóku um 150 manns
þátt í óeirðunum og köstuðu múr-
steinum og bensínsprengjum að lög-
reglunni. Kveikt var í verslun og 25
bílum og tveir lögreglumenn urðu
fyrir meiðslum.
Sex manns voru handteknir fyrir
óspektir og íkveikjur. „Þeir voru ekki
allir asískir,“ sagði Steve Smith, að-
stoðaryfirlögregluþjónn borgarinnar.
Smith sagði að mennirnir sem voru
handteknir væru allir frá Leeds en
grunur léki á að ungmenni frá öðrum
borgum hefðu farið þangað í því skyni
að æsa til óeirða. Viku áður kom til
átaka milli asískra og hvítra ung-
menna í Oldham, sem er 65 km frá
Leeds.
Talsmaður lögreglunnar sagði að
óeirðirnar í Harehills-hverfinu hefðu
hafist þegar lögreglumenn hefðu far-
ið þangað til að rannsaka bensín-
sprengjuárás. „Hún virðist hafa verið
upphafið að skipulagðri árás á lög-
reglumenn sem voru sendir á svæð-
ið,“ sagði hann.
Hundruð lögreglumanna voru send
í hverfið og þyrla var notuð til að
fylgjast með óeirðaseggjunum.
Talsmaður lögreglunnar staðfesti
að asískur maður hefði verið hand-
tekinn á sunnudag fyrir umferðar-
lagabrot en kvaðst ekki vita hvort
óeirðirnar tengdust handtökunni.
AP
Lögreglumenn á varðbergi í miðborg Leeds í Englandi eftir að asísk
ungmenni kveiktu í verslun og bílum í borginni í fyrrakvöld.
Óeirðir í Leeds
raktar til handtöku
Leeds. Reuters, AFP.