Morgunblaðið - 07.06.2001, Blaðsíða 26

ERLENT
26 FIMMTUDAGUR 7. JÚNÍ 2001 MORGUNBLAÐIÐ
MEÐLIMUR nepölsku konungs-
fjölskyldunnar, sem var vitni að
fjöldamorðinu á föstudag, staðfesti
í gær sekt Dipendra krónprins.
Vitnið, sem ekki vildi láta nafns
síns getið, sagði í viðtali við The
Washington Post prinsinn hafa
haldið uppi látlausri skothríð í um
fimmtán mínútur þrátt fyrir beiðn-
ir annarra fjölskyldumeðlima um
að hætta.
Hefðbundið matarboð
Konungsfjölskyldan hittist viku-
lega á föstudögum í konungshöll-
inni til að snæða kvöldverð og
hafði Dipendra staðið við barinn
og blandað drykki handa ættingj-
um sínum en horfið á brott. Hann
kom skömmu síðar til baka, þá
klæddur einkennisbúningi og
vopnaður vélskammbyssu og her-
rifli. Konungurinn féll fyrst og
sagði vitnið að árás prinsins hefði
augljóslega komið honum í opna
skjöldu. Eftir að hafa skotið kon-
unginn gekk prinsinn út í garð og
eltu móðir hans og yngri bróðir,
Nirajan, hann þangað og voru þá
skotin. Því næst kom krónprinsinn
aftur inn í höllina og skaut föð-
urbróður sinn, Dhirendra, eftir að
sá síðarnefndi hafði beðið hann að
leggja niður skotvopnin. Tvær
frænkur þeirra hlupu þá að hinum
fallna prinsi og skaut Dipendra
þær báðar. Eftir þetta skaut krón-
prinsinn fleiri skotum, að því er
virðist handahófskennt, og gekk
svo aftur út í garð þar sem hann
skaut sig í höfuðið.
Allt virtist eðlilegt
Vitnið gat ekki varpað neinu
ljósi á hvað réði því að krónprins-
inn myrti fjölskylduna en sagði
það rangt að prinsinn hefði deilt
við foreldra sína í matarboðinu áð-
ur en hann hvarf á brott. Sagði
vitnið ekkert óvenjulegt hafa gerst
áður en krónprinsinn hóf skothríð-
ina og ekkert hefði verið rætt um
væntanlegt kvonfang hans. Hann
hafi virst rólegur og yfirvegaður
og ekkert hafi bent til þess að eitt-
hvað væri að. Það sé því rangt að
fjölskyldurifrildi hafi rekið Dip-
endra til að myrða ættingja sína.
Vitnið sagði Paras Shah, elsta
son Gyanendra, núverandi kon-
ungs Nepal, hafa brugðist skjótt
við og hafi hann komið nokkrum
unglingsstúlkum í skjól. Hann hafi
svo skipulagt flutning hinna særðu
á sjúkrahús eftir að skothríðinni
linnti. Paras er óvinsæll í Nepal og
telja margir að þeir feðgar beri
ábyrgð á morðunum. Dipendra var
aftur á móti afar vel liðinn og eiga
margir Nepalbúar erfitt með að
trúa því að hann hafi myrt fjöl-
skylduna. Paras og Gyanendra eru
nú einu karlkyns meðlimir hinnar
230 ára gömlu fjölskyldu sem eftir
lifa.
Stjörnuspekingur nepölsku hirð-
arinnar játaði í gær að hann hefði
ekki séð morðin fyrir. Nepalbúar
reiða sig mikið á stjörnuspekinga
og aðra spámenn og hefur fjöl-
skylda Mangal Raj Josh þjónað
konungsfjölskyldunni í 20 ættliði.
Mangal Raj sagði jafnframt rangt
að hann eða aðrir stjörnuspeking-
ar hefðu lagst gegn brúðkaupi
Dipendra krónprins og Deviani,
stúlku af Rana ætt.
Nýtt útgöngubann
Óeirðir brutust út í Katmandú
fljótlega eftir að útgöngubann,
sem gilt hafði út nóttina, rann út í
gærmorgun. Brugðust yfirvöld við
með því að setja á nýtt útgöngu-
bann sem tók gildi þá um hádegið.
Átti fólk sem hætti sér út á göt-
urnar eftir þann tíma á hættu að
verða fyrir byssukúlum hermanna.
Misvísandi yfirlýsingar um at-
burði föstudagsins og deilur um
skipan nefndar sem rannsaka á þá
hafa dregið mjög úr trú almenn-
ings á heilindum ráðamanna og
konungs. Óttast margir að hinn
nýbakaði konungur ætli sér að
hafa stjórnarskrána að engu og
taka sér einræðisvald.
Óttast er að skæruliðar maóista
notfæri sér þá óreiðu og óvissu
sem ríkir og herði baráttu sína
gegn stjórnarhernum.
Vitni að harmleiknum í Nepal varpar ljósi á hvað gerðist
Dipendra sagður hafa
gengið berserksgang
Katmandú. AP, AFP, The Daily Telegraph.
AP
Frændurnir Paras (til vinstri á myndinni) og Dipendra krónprins.
ÞAÐ hlakkaði í frönskum hægri-
mönnum í gær, eftir að Lionel Jospin
forsætisráðherra og leiðtogi franska
Sósíalistaflokksins sá sig tilneyddan
að viðurkenna að hann hefði á árum
áður verið meðlimur í byltingarsinn-
uðum kommúnistaflokki.
Án þess beinlínis að segja að þetta
geri Jospin vanhæfan til að bjóða sig
fram til forseta – en fastlega er búizt
við að hann etji kappi við sitjandi for-
seta, Gaullistann Jacques Chirac, í
kosningum á næsta ári – sögðu
hægrimenn á þingi að það hvernig
forsætisráðherrann hefði reynt að
leyna því að hann hefði verið félagi í
Alþjóðlegu kommúnistasamtökun-
um (OCI) benti til alvarlegs dóm-
greindarbrests.
„Það sem fyrst og fremst er ámæl-
isvert er ekki pólitískur ferill hans –
sem öllum er sama um – heldur sú
staðreynd að fram að þessu hefur
hann afneitað sannleikanum. Þetta
er eins og það sem gerðist í Banda-
ríkjunum með „Monicagate“-
[hneykslinu],“ sagði Philippe Seguin,
einn forystumanna Gaullistaflokks-
ins RPR.
Að sögn Francois Fillon, sem
einnig er í RPR, er það sem sé
hneykslanlegt hér sé að Jospin
skyldi ljúga. „Hvers vegna breiddi
herra Jospin yfir fortíð sína – og það
nýliðna fortíð þar sem svo virðist
sem hann hafi verið í nánu sambandi
við þennan félagsskap í fjölda ára?“
spurði þingmaðurinn.
Jospin hafði á þriðjudag – eftir
uppljóstranir um fortíð hans sem
slegið hafði verið upp í fjölmiðlum –
séð sig knúinn til að tjá þingheimi að
á sjöunda áratugnum hefði hann
„fengið áhuga á trotzkískum hug-
myndum, og ég kom mér í samband
við einn hópinn í þessari pólitísku
hreyfingu.“
Þegar hann var spurður í þinginu
hví hann hefði svo lengi neitað að
hafa haft þessi pólitísku tengsl svar-
aði Jospin að hann hefði talið að eng-
inn hefði áhuga á að vita um þetta.
Hann svaraði ekki ásökunum um að
hann hefði gengið í Sósíalistaflokk-
inn sem „útsendari“ hins trotskíska
OCI. Jopsin hefur verið félagi í Sósí-
alistaflokknum frá því árið 1971.
Vinstablaðið Liberation gagn-
rýndi einnig forsætisráðherrann í
gær fyrir að hafa vikið sér undan því
að svara sumum spurningum um for-
tíð sína.
„Í fyrsta lagi er það léleg vörn að
bera það fyrir sig að „enginn hefði
áhuga“. Í öðru lagi fölnaði forsætis-
ráðherrann við að vera borið á brýn
að hafa verið útsendari OCI í Sósíal-
istaflokknum og takmarkaði útskýr-
ingar sínar við sjöunda áratuginn,“
segir í forystugrein Liberation. Að
sögn blaðsins hafa aðstoðarmenn
Chiracs lengi átt von á að trotskísk
fortíð forsætisráðherrans kæmi upp
á yfirborðið og fylgjast spenntir með
umræðunni um málið.
Neitar njósnaásökunum
Jospin hélt sjálfur áfram að svara
fyrir fortíð sína í útvarpi í gær.
Reyndi hann einkum að bægja frá
ásökunum um að hann hefði stundað
njósnir í Sósíalistaflokknum fyrir
OCI. „Ég var og er sósíalisti af öllu
hjarta. Ég gekk í Sósíalistaflokkinn
af fúsum og frjálsum vilja, og þegar
ég var einu sinni genginn í hann
hafði ég samt mitt frelsi. Ég var
áfram í tengslum við (við OCI), en
þau takmörkuðust við persónuleg
samtöl við lítinn hóp fólks yfir ákveð-
ið tímabil,“ sagði hann á útvarps-
stöðinni Europe 1.
Jospin gengst
við því að hafa
verið trotskíisti
Paírs. AFP.
AP
Lionel Jospin talar við frétta-
menn fyrir utan útvarpsstöð í
París í gær þar sem hann svar-
aði spurningum um róttæklings-
fortíð sína.
GEORGE Tenet, forstjóri banda-
rísku leyniþjónustunnar (CIA), hóf
ferð sína um Mið-Austurlönd í Kaíró
í gær, þar sem hann átti fund með
Hosni Mubarak, forseta Egypta-
lands. George W. Bush Bandaríkja-
forseti fól Tenet á þriðjudag að fara
til viðræðna við leiðtoga Ísraela og
Palestínumanna og freista þess að
koma friðarviðræðum aftur af stað
milli þjóðanna. Förin þykir marka
stefnubreytingu af hálfu Bush-
stjórnarinnar.
Bush lýsti því yfir á þriðjudag að
hann væri nægilega vongóður um
sáttavilja Ísraela og Palestínumanna
á þessari stundu til að senda Tenet á
vettvang til að liðka fyrir friðarvið-
ræðum og hvetja til þess að þjóð-
irnar tækju á ný upp öryggissam-
starf. Kvaðst Bush vona að för
Tenets yrði til að „auka á traust“
milli deiluaðilanna. „Þegar bundinn
hefur verið endi á ofbeldið, þegar
vopnahlé er komið á, þegar öryggis-
samstarfið hefur verið hafið að nýju,
þá hefur skapast grundvöllur til að
hefja pólitískar viðræður,“ sagði for-
setinn.
Yasser Arafat, leiðtogi palest-
ínsku sjálfstjórnarinnar, hvatti Pal-
estínumenn til að leggja niður vopn
sl. laugardag, eftir að sprengjutil-
ræði Hamas-samtakanna varð tutt-
ugu ísraelskum ungmennum að bana
í Tel Aviv, en áður hafði Ariel Shar-
on, forsætisráðherra
Ísraels, lýst yfir ein-
hliða vopnahléi.
Bush hverfur frá
afskiptaleysisstefnu
Meginverkefni Ten-
ets verður að hvetja til
þess að Ísraelar og Pal-
estínumenn taki aftur
upp reglubundið sam-
starf í öryggismálum.
Árið 1998 náðist sam-
komulag um að yfir-
menn öryggismála í
Ísrael og á sjálfstjórn-
arsvæðunum ættu með
sér vikulega fundi og
hafði það fyrirkomulag
átt þátt í að tryggja nokkuð friðsam-
leg samskipti þjóðanna þar til upp-
reisn Palestínumanna hófst í sept-
ember á síðasta ári.
Í samkomulaginu 1998 var gert
ráð fyrir að CIA hefði eftirlit með
viðleitni Palestínumanna til að hand-
taka og refsa hryðju-
verkamönnum. Tenet
fór þá reglulega til
Mið-Austurlanda og
starfsmenn CIA voru
þar í stöðugri vinnu.
Bush og ráðgjafar
hans höfðu áður gagn-
rýnt þátttöku CIA í
friðarferlinu og forset-
inn hafði lýst því yfir
að Ísraelar og Palest-
ínumenn ættu að leysa
deilumál sín sjálfir, án
beinnar íhlutunar
Bandaríkjastjórnar.
Það þykir því til marks
um stefnubreytingu að
Bush hafi nú sent Ten-
et til Mið-Austurlanda.
The New York Times segir að
sjálfsmorðsárásin í Tel Aviv á föstu-
dagskvöld hafi orðið til þess að
hvetja Bandaríkjastjórn til aðgerða.
Embættismenn hafi óttast að annað
mannskætt hryðjuverk eða harðar
hefndaraðgerðir af hálfu Ísraela
gætu leitt til slíkrar stigmögnunar
átakanna að ekki yrði aftur snúið.
En blaðið bendir einnig á að það gæti
hafa ýtt við Bandaríkjamönnum að
það voru ekki þeir sem gátu sann-
fært Arafat um að lýsa yfir vopnahléi
á laugardag, heldur Evrópumenn;
Terje Rød-Larsen, sendimaður
Sameinuðu þjóðanna í Mið-Austur-
löndum, og Joschka Fischer, utan-
ríkisráðherra Þýskalands.
Bill Clinton skipaði Tenet for-
stjóra CIA og Bush var eftir emb-
ættistökuna í janúar undir miklum
þrýstingi af hálfu sumra repúblikana
á þingi að víkja honum.
AP-fréttastofan hafði eftir Dennis
Ross, fyrrverandi sendimanni
Bandaríkjastjórnar í Mið-Austur-
löndum, að það kæmi þó ekki á óvart
að Bush hefði áttað sig á því að Tenet
gæti komið að gagni. Kvað hann val
Tenets jafnframt ljá sáttasemjara-
hlutverki Bandaríkjastjórnar trú-
verðugleika. Ed Abington, fyrrver-
andi ræðismaður Bandaríkjanna í
Jerúsalem og núverandi ráðgjafi pal-
estínsku sjálfstjórnarinnar, sagði að
reynsla Tenets væri ómetanleg.
„Hann þekkir deiluaðilana og skilur
öryggisvandamálin betur en flestir,“
sagði Abington við AP.
Tenet meti hvort tímabært sé
að fylgja Mitchell-tillögunum
Að sögn AP-fréttastofunnar tóku
bæði ísraelskir og palestínskir emb-
ættismenn vel í sendiför Tenets.
AFP hafði eftir háttsettum ísr-
aelskum embættismanni í gær að
milliganga Tenets myndi hafa „úr-
slitaáhrif“ á það hvort Ísraelum og
Palestínumönnum tækist að binda
enda á átökin sem staðið hafa í átta
mánuði. Eftir förina yrði Tenet í að-
stöðu til að meta hvort tímabært
væri að framfylgja tillögum Mitch-
ell-nefndarinnar svokölluðu.
Nefndin, undir forystu fyrrver-
andi öldungadeildarþingmannsins
George Mitchells, hvatti til að strax
yrði bundinn endi á átökin, þá tæki
við tímabil þar sem reynt yrði að
koma á trausti milli deiluaðila og
friðarviðræður yrðu loks hafnar að
nýju að ákveðnum tíma liðnum. Á
undirbúningstímabilinu yrðu Ísrael-
ar meðal annars að stöðva útvíkkun
landnemabyggða og Palestínumenn
þyrftu að leggja allt kapp á að koma í
veg fyrir hryðjuverk gegn Ísrael.
Bush felur forstjóra bandarísku leyniþjónustunnar CIA að miðla málum í Mið-Austurlöndum
För Tenets markar
stefnubreytingu
Jerúsalem, Kaíró, Washington. AFP, AP.
George
Tenet