Morgunblaðið - 07.06.2001, Blaðsíða 54

MINNINGAR
54 FIMMTUDAGUR 7. JÚNÍ 2001 MORGUNBLAÐIÐ
Fallinn er frá eftir
hetjulegan bardaga við
illvígan sjúkdóm,
Ágúst Hafberg, fram-
kvæmdastjóri. Sá sem
þessi kveðjuorð ritar
kynntist Ágústi á
skólaárum okkar í Verzlunarskóla
Íslands um miðja síðustu öld. Ágúst
var í næsta bekk á undan mér, en sá
bekkur var skipaður miklum vask-
leiksmönnum, sem þá þegar þótt á
skólabekk sætu, létu til sín taka í
þjóðlífinu. Þeir skipuðu sér í fram-
varðarsveit ungra sjálfstæðismanna
og voru virkir í stjórnmálabaráttu
þjóðarinnar á örlagaárunum eftir
seinni heimstyrjöldina tímabilið
1946-1951. Evrópa var í uppnámi.
Þjóðunum hafði blætt út í hildar-
leiknum. Valdhafarnir, kommúnist-
arnir, í Moskvu, voru einbeittir í því
að koma einræðisskipulagi á sem
víðast. Austur-Evrópa, hernumdu
löndin á þeirra yfirráðasvæði, var
auðveld bráð. En stefnt var lengra.
Þá brugðust vestræn lýðveldisríki
þ.á.m. Ísland, hart við og stofnuðu
friðar- og varnarbandalag, Atlants-
hafsbandalagið, árið 1949. Síðar
gerðu Íslendingar sérstakan tvíhliða
samning við Bandaríkin árið 1951.
Íslenskir kommúnistar börðust hart
gegn þátttöku Íslands í Nato og
varnarsamningnum. Af þeirra hálfu
var engin miskunn sýnd. Hvar sem
þeir gátu komið því við. Á Alþingi, í
verkalýðsfélögum, Háskóla Íslands,
framhaldsskólum og víðar stunduðu
þeir iðju sína. Á þessum tíma voru
þeir áhrifamiklir, sérstaklega í röð-
um menntamanna.
Það var í þessu umhverfi, sem
Ágúst Hafberg og unga fólkið á Ís-
landi hrærðist á þessum tíma. Skól-
ÁGÚST
HAFBERG
✝ Ágúst Hafbergfæddist í Reykja-
vík 30. júní 1927.
Hann lést á krabba-
meinsdeild Landspít-
alans í Reykjavík 16.
maí síðastliðinn.
Útför Ágústs hef-
ur farið fram.
inn, námið, stjórnmál-
in, Sjálfstæðisflokkur-
inn, Heimdallur FUS
og Vaka. Skyldan við
hina nýfrjálsu þjóð, Ís-
land, var ofar öllu. Á
þessum árum var öflug
vel skipulögð sveit
nemenda í Verzlunar-
skóla Íslands, sem ætíð
var til taks til að mæta
hugsanlegum atlögum
kommúnista gegn lög-
mætum aðgerðum
stjórnvalda. 30. mars
1949 stendur upp úr
sögunni í þeim efnum.
Heimdellingar voru af róttæklingum
kallaðir hvítliðar, en það var sá hóp-
ur fólks nefndur sem barðist gegn
valdatöku kommúnista í Rússlandi í
byltingunni 1917. Í þeirra munni var
þetta smánaryrði.
Árið 1989 var ógnarkerfi Sovét-
ríkjanna aflagt. Fólkið fékk aftur
frelsi til athafna, trúarbrögð reist til
virðingar á ný, ferðafrelsi innleitt. Í
stuttu máli: Hið nýja samfélag fyrr-
um ríkja Sovétríkjanna skyldi byggj-
ast upp af stoðum lýðveldis og þing-
ræðis að vestrænni fyrirmynd.
Hvers vegna dvelst ég í minning-
argrein um mætan mann sem Ágúst
Hafberg var, svo mikið við þennan
þátt í æviferli hans. Einhverjir, sem
hafa verið áberandi í íslenskum
stjórnmálum, kynnu að segja, þótt
hann væri þátttakandi hafði hann og
ýmsir aðrir enga úrslitaþýðingu. Það
er röng ályktun vegna þess að án
manna eins og Ágústs Hafbergs,
hefði og væri Sjálfstæðisflokkurinn
ekki jafn sterkur og raun ber vitni
um. Ágúst var hluti innsta kjarna
flokksins frá skólaárum þar til hann
féll frá. Hann lét merkið aldrei falla
og hann efaðist aldrei um mikilvægi
stjórnmálaafls eins og Sjálfstæðis-
flokkurinn er.
Ágúst var alinn upp í hörðum
skóla lífsins, þar sem skiptast á skin
og skúrir, en lét aldrei bugast, frekar
en í orrustum fyrr um daga. Sem
virkur þátttakandi tók hann þátt í
sigrum flokksins. Að tapa var stund-
arfyrirbæri.
Sem fyrr getur lágu leiðir okkar
Ágústs fyrst saman í Verzlunarskóla
Íslands. Allar götur síðan hafa leiðir
okkar legið saman, einkum í störfum
fyrir Sjálfstæðisflokkinn. Fyrir tæp-
lega þremur árum stóðum við að
stofnun Samtaka eldri sjálfstæðis-
manna ásamt góðum hópi fólks, sem
vill láta sig málefni aldraðra varða.
Fólk, sem telur að Sjálfstæðisflokk-
urinn eigi að vera í forustunni í þess-
um efnum. Við ramman reip er að
draga vegna þess að það er því miður
landlægt á Íslandi enn þann dag í
dag, að hinir eldri geti séð um sig að
mestu leyti sjálfir og að sem minnst
eigi að gera fyrir þennan hóp þjóð-
félagsins. Það er rétt, að flestir geta
bjargað sér, en það er ranglátt að
taka þennan hóp fólks út sérstaklega
og láta hann búa við hlutfallslega
lakari kjör. Skilningur fer vaxandi
fyrir því að þessari þróun verði snúið
við.
Ágúst var kjörinn í stjórn SES í
upphafi samtakanna og átti sæti í
henni er hann féll frá. Hann ásamt
Ásgeiri Hallssyni og Hannesi Þ. Sig-
urðssyni unnu að því verki fyrir
stjórnina að móta og setja fram til-
lögur um meiri og betri réttindi til
handa lífeyrisþegum úr almanna-
tryggingakerfinu. Hugmyndir
þeirra voru að umbylta kerfinu, lyfta
upp réttindagreiðslum og gera kerf-
ið einfaldara. Öll nálgun einstaklings
gagnvart almanna kerfinu skuli
byggjast á rétti en ekki ölmusu.
Ágúst var fylginn sér í þessu efni
sem öðru. Það var táknrænt fyrir
þennan athafnamann og fyrrum
vinnuveitanda að hann skuli á efri
árum eiga sér þá brennandi hugsjón
að betur sé búið að sjúkum og öldr-
uðum. Það lýsir ef til vill betur en
mörg orð hugarþeli hans og lífsvið-
horfum. – Í þeim efnum voru þeir lík-
ir vinur hans Eyjólfur heitinn K.
Jónsson, alþingismaður, sem lést ár-
ið 1997. Hugsjónamenn, sem hugs-
uðu ekki um eigin hag, heldur vel-
ferð samferðamanna sinna og
þjóðarinnar.
Stjórn SES kveður góðan sam-
starfsmann og þakkar honum fórn-
fúst óeigingjarnt starf. Fjölskyldu
og vandamönnum eru sendar inni-
legar samúðarkveðjur.
Guðmundur H. Garðarsson.
Ljúft og skylt er að
minnast mætrar konu,
Kristínar Guðrúnar
Guðmundsdóttur, sem
lést 28. maí sl.
Kynni mín af Stínu á
Grettisgötunni, eins og hún var
gjarnan nefnd, hafa staðið frá því á
sjötta áratug liðinnar aldar. Atvik
höguðu því þannig, að vegna sam-
starfs sem þróaðist í trygga vináttu
okkar eldri dóttur hennar, Sellu,
varð Stína matmóðir mín um árabil.
Á þessum árum var hennar ágæti
eiginmaður, Siggeir Einarsson, enn
á lífi og öll börnin fimm í foreldra-
húsum. Til siðs var að snæða heitan
KRISTÍN GUÐRÚN
GUÐMUNDSDÓTTIR
✝ Kristín GuðrúnGuðmundsdóttir
var fædd í Reykjavík
13. september 1913.
Hún lést í Landspít-
alnum – Háskóla-
sjúkrahúsi, Fossvogi,
28. maí síðastliðinn.
Útför Kristínar
hefur farið fram.
mat í hádeginu, tvírétt-
aðan og allir komu
heim, ekki aðeins fjöl-
skyldan heldur ýmsir
aðrir, bæði skyldir og
óvandabundnir. Man
ég aldrei til þess að svo
fámennt væri í hádeg-
inu að allir gætu sest að
borðum samtímis.
Ógleymanlegir eru
ýmsir réttir svo sem
hvalabuffið, plokkfisk-
urinn, steiktur eða soð-
inn fiskur – einhvern
veginn varð allt að úr-
valsgóðum og lystug-
um mat í höndum Stínu. Oft hefi ég
síðar leitt hugann að því hveru mikil
vinna fólst í því að standa fyrir stóru
og gestkvæmu heimili á þessum tím-
um, ekki síst við öll aðföng, allt borið
á höndum, enginn bíll. Matur ávallt
tilbúinn á réttum tíma, úrvalsgóður,
snyrtilega framreiddur, hávaðalaust
og eins og ekkert væri fyrir haft.
Þrátt fyrir matarást mína á Stínu
fyrr á árum er langt frá því að ég
minnist hennar einungis fyrir þeirra
hluta sakir. Stína var mjög sterkur
persónuleiki. Hún var hispurslaus,
heiðarleg, hreinskiptin og óeigin-
gjörn. Hún virti sjálfsákvörðunar-
rétt einstaklingsins, ákvarðanir
hvers og eins um val á lífsstíl og
-máta. Það var ekki hennar að taka
ákvarðanir fyrir aðra. Afskiptalaus
um annarra hagi en hafði engu að
síður mjög ákveðnar skoðanir. Hún
lét hins vegar í ljós álit sitt umbúða-
laust væri eftir því leitað – annars
látið kyrrt liggja. Einn vandræða-
lausasti einstaklingur sem ég hefi
kynnst. Vandamál voru ekki til að
velta sér upp úr þeim heldur leysa ef
unnt var. Stína var verklagin og vel-
virk. Hún var dugnaðarforkur og
ósérhlífin, geymdi eigi verk til morg-
uns sem hægt var að vinna í dag.
Einkum á seinni árum hafði Stína
alltaf eitthvað á prjónunum og fórst
það vel úr hendi – nánast hamhleypa
við prjónaskap. Tvívegis minnist ég
þess að hún hafi spurt mig hvort ég
gæti ekki keypt fyrir sig garn í peysu
– hún væri orðin svo hundleið á að
prjóna úr þessum lopa og langaði til
að fást við öðruvísi band. Látið heita
sem ég væri að gera henni greiða. Úr
urðu forláta fallegar peysur sem ég
átti árum saman.
Stína var hávaxin og ætíð grann-
holda, fagureygð og skarpeygð með
einstaklega fallegt hár. Ávallt
smekklega og snyrtilega búin, hafði
ánægju af vönduðum og fallegum
skartgripum. Félagslynd, ræðin og
fylgdist prýðisvel með þjóðmálum og
hafði fastmótaðar skoðanir á þeim
eins og öðru. Ýmissa tilsvara hennar
um lífsspeki geymi ég í huga mér,
hefi með árunum velt þeim upp ann-
að veifið og orðið betur ljóst, að mörg
þeirra eru hrein gullkorn. Þaulhugs-
uð speki einstaklings sem lifað hefur
langa ævi á stundum við misjöfn kjör
allt frá bernsku- og æskuárum.
Þau hjón, Stína og Siggeir, hygg
ég að hafi átt hamingjuríkt hjóna-
band. Þau voru bæði mjög sjálfstæð-
ir einstaklingar og milli þeirra ríkti
gagnkvæm virðing og ást án nokk-
urrar væmni. Hvort um sig virtu þau
þarfir og óskir hvors annars til at-
hafna og skoðana – þau tóku ekki
fram fyrir hendur hvort annars.
Það er mikils virði að kynnast og
eiga samleið með góðum. Fyrir það
er þakkað af heilum hug.
Mín góða vinkona, Stína á Grett-
isgötunni, er kærust kvödd.
Guðbjörg Kristinsdóttir.
Handrit afmælis- og minningargreina skulu
vera vel frá gengin, vélrituð eða tölvusett.
Sé handrit tölvusett er æskilegt, að disk-
lingur fylgi útprentuninni. Auðveldust er
móttaka svokallaðra ASCII-skráa, öðru
nafni DOS-textaskrár. Ritvinnslukerfin
Word og Wordperfect eru einnig auðveld í
úrvinnslu. Senda má greinar til blaðsins í
bréfasíma 569 1115, eða á netfang þess
(minning@mbl.is) — vinsamlegast sendið
greinina inni í bréfinu, ekki sem viðhengi.
Nánari upplýsingar má lesa á heimasíðum.
Það eru vinsamleg tilmæli að lengd greina
fari ekki yfir eina örk A-4 miðað við með-
allínubil og hæfilega línulengd – eða 2.200
slög. Höfundar eru beðnir að hafa skírnar-
nöfn sín en ekki stuttnefni undir greinunum.
 4
4 
 




 ;<)= 2=;3'63=9 
 

> 
 
;


.



?

" ) "- 4 (H ,
"    
  
 


 

-5 ->0 $ "  
  ) 4 )H)IE
  

 

    7
   


?  !
<  42<   &"))
 8 -   -248; &" &"))
" -  &")) <"# 27" 
(  (1,
7

-
 /

(


  ,
  

   
 ; --50
#@  
8!

+/$ 

 

    
"  1   &")),
"     
  











 / 0995!

 # )  ?I
  

 

    )
 $   ,

?  !

 )  ,!82  4 # 42 ,-2) 
&"*J
 )   -248 * &"))
-C) 
 )  
 ): &3  &"))
 
 )  &")) -2432&2:# 3 
2)
 )  &")) !"#   
!" "3 !" 
(  (1 (  (  (1,

 
.(   
 



 


0-0  4 # )G




'
7  

  !
   &"))
:  42  &")) * 
8   &"))  + & 
,  %

   B )42;  &"))
   &"))
& 3 

  
 "( )  
(  (1 (  (  (1,
=

-
 

 -
     


 $(   

  

 
.
  

:-:0 *,1 27 "
12   ,
#

-  
     9/
,
    
 @
/  ;

.  /


 
 #&2) 2; &" &"))
 &  
H32&2)  
; &"    ; 3 
 )  
!12   =)K 
 ( )! @
 ) :!"  
; 3 <""( ))  ) *  9  
)  ;  )) ,