Morgunblaðið - 07.06.2001, Blaðsíða 34

LISTIR
34 FIMMTUDAGUR 7. JÚNÍ 2001 MORGUNBLAÐIÐ
S
UMARSÝNINGAR
Listasafns Reykjavíkur
– Kjarvalsstaða verða
opnaðar í kvöld og
munu vera opnar gest-
um og gangandi í sumar frá og
með morgundeginum. Um tvær
sýningar er að ræða, sýninguna
Flogið yfir Heklu í sýningarstjórn
Einars Garibalda Eiríkssonar og
sýningu Gretars Reynissonar sem
ber yfirskriftina 1461 dagur.
Sýningarnar tvær hafa mjög
ólíkt yfirbragð og viðfangsefni
þeirra eru sitt af hvorum toganu-
men eiga báðar erindi við nú-
tímann og manneskjuna í dag og
mynda um leið skemmtilega and-
stæðu við hvora aðra. Og á báðum
sýningum leitar hugur áhorfandans
ósjálfrátt til baka, hugurinn spyr:
Hvar var ég í fyrra þann 17. júní?
Eða á afmælisdaginn minn? Hvar
sá ég síðast mynd af Heklu?
Tíminn, upphaf og endir
Sýning Gretars er einkasýning
sem staðsett er í miðrými Kjar-
valsstaða. Þar fæst hann við tím-
ann, minninguna og sjálfsskoð-
unina og hefur hún einfalt og
stílhreint yfirbragð. Hún ber yf-
irskriftina 1461 dagur og vísar það
til dagafjölda síðustu fjögurra ára
en á hverjum degi á því tímabili
hefur Gretar gert eitt „verk“, sem
sýnt er á sýningunni. „Verkin“ eru
allt frá plöttum með blýantsteikn-
ingu til kaffibollafars, til sjálfs-
myndar, til þess að þurrka sér á
handklæði. Á máli myndlistarinnar
kallast slík vaxandi list „work in
progress“.
Vinstra megin þegar gengið er
inn í miðrými Kjarvalsstaða eru
plattar í fjórum stærðum sem fyllt-
ir eru af blýantsteikningu eða
nuddi, hægra megin eru fjórir
hlutir: Möppur með 365 sjálfs-
myndum, skápur með 365 brauð-
um, 12 bækur með einu kaffibolla-
fari fyrir hvern dag mánaðarins og
hilla með 52 hvítum handklæðum.
„Í lok árs 1996 stend ég frammi
fyrir því eins og flestallir myndlist-
armenn og annað fólk yfirhöfuð
hvað ég eigi að gera á næsta ári.
Svo ég hugsa með mér að ég geri
bara eitthvað lítið á hverjum degi,
en ég geri eitthvað daglega, eyði
deginum, klári daginn, nýti hann,“
segir Gretar. „Ég fór því að krota
á þessa platta, einn á hverjum
degi. Þannig byrjaði þetta, en ég
vissi ekkert hvar eða hvernig það
myndi enda.“
Afrakstur þessa fyrsta árs voru
365 plattar og 365 sjálfsmyndir
sem sýnd voru á sýningu í Ný-
listasafninu árið eftir. „Næsta ár
þar á eftir held ég áfram að vinna
með plattana, að þessu sinni einn
aðeins stærri á viku. Svo bý ég til
eitt brauð á hverjum degi. Þau eru
núna orðin eins og bein.“ Þessi
hluti sýningarinnar var sýndur á
sýningu í i8 galleríi. Árið 1999
gerði Gretar svo tólf stóra platta,
einn fyrir hvern mánuð ársins, og
þrykkti far eftir kaffibolla á hverj-
um degi í eina bók á mánuði. Af-
rakstur þessa hluta sýningarinnar
var sýndur í Listasafni ASÍ í fyrra.
Þá vann hann einnig að síðasta og
nýjum áfanga sýningarinnar nú
sem rekur smiðshöggið á þessi
fjögur ár í lok aldarinnar. Einn
stór platti af stærðinni 1x1 metri
var afrakstur ársins, auk tólf
hvítra handklæða en Gretar notaði
eitt á viku í fyrra.
„Plattarnir stækka eftir því
hvort þeir endurspegla einn dag
eða eina viku, en ekki hlutfalls-
lega,“ útskýrir Gretar. „Tíminn er
svo afstæður í vitund fólks, heill
vetur getur verið eins og einn dag-
ur og öfugt. Þess vegna er platti
sem stendur fyrir viku ekki sjö
sinnum stærri en platti sem stend-
ur fyrir dag. Hins vegar endur-
spegla þeir þessi tímabil og því er
einungis einn platti fyrir árið 2000,
þar sem hann stendur fyrir allt ár-
ið, þetta eina ár.“ Gefin verður út
skrá í tilefni sýningarinnar sem
Ólafur Gíslason hefur skrifað text-
ann í. Í þeim texta er rakin saga
verksins 1461 dagur og sýninganna
sem haldnar hafa verið á undan-
förnum árum.
„Í heild er verkið um söfnun og
skráningu hversdagslegra athafna
sem ég set í form og sýni. Svo er
það bara hvers og eins að kíkja í
það. Áhorfandi má koma og fletta í
gegnum plattana. Þegar þeir voru
sýndir í Nýlistasafninu fyrir þrem-
ur árum fletti fólk strax upp á dög-
um sem því voru minnisstæðir á
árinu 1997, afmælisdeginum sínum
og svo framvegis. Þannig tengir
áhorfandinn sig verkinu, minning-
um sínum og tímanum.“
Spilastokkar og olíumálverk
Sýningin Flogið yfir Heklu inni-
heldur myndverk úr hinum ólíkleg-
ustu jafnt sem líklegustu áttum
sem öll eiga það þó sameiginlegt að
tengjast Heklu og sýn myndlist-
armanna og fólks yfirleitt á náttúr-
una. Þar kennir enn fleiri grasa en
á sýningu Gretars, allt frá hinum
gamalkunnu málverkum meistar-
anna til hljóðlistaverka til spila-
stokks útgefnum af Landsvirkjun.
Yfirskrift sýningarinnar vísar til
orða Laxness úr riti hans um Kjar-
val sem kom út árið 1950 en hug-
myndin að sýningunni og umsjón
með henni er í höndum Einars
Garibalda Eiríkssonar, listamanns
og prófessors við Listaháskóla Ís-
lands. „Laxness byrjar þarna að
greina örlítið hvernig sýn okkar á
náttúruna breytist eftir að tól og
tæki koma til sögunnar. Meðal
annars talar hann um það hvernig
Hekla, þessi gamli inngangur að
víti, verður eiginlega að pönnuköku
um leið og við fljúgum yfir hana,“
segir Einar en fyrir tveimur árum
hélt hann fyrirlestur um þetta efni.
Í kjölfarið stakk hann upp á þessu
viðfangi sem efni í sýningu sem nú
lítur dagsins ljós. „Myndirnar á
sýningunni verða bara merktar
með númerum. Svo hef ég skrifað
bækling sem sýningargestir fá í
hendur þar sem þeir eru leiddir
eftir þessum númerum um sýn-
inguna og hún útskýrð í leiðinni.“
Langaði að fjalla
um landslagssýn
Aðspurður af hverju Hekla hafi
orðið fyrir valinu svarar Einar að
hún hafi þann kost að margir hafi
fengist við hana í myndverkum.
„Mig langaði til að fjalla um lands-
lagssýn og varð að takmarka mig
að einhverju leyti. Með því að stýfa
leitina innan myndheimsins verður
miklu skýrara hvers konar þróun
hefur átt sér stað. Hekla hefur
náttúrulega verið myndgerð frá
fyrstu tíð, eins og maður sér á
landakortunum. Það hefði verið
mjög auðvelt að safna saman öllum
„fallegustu“ Heklumyndunum og
setja saman inn á þessa sýninguen
ég held að það væri fullkomlega
óáhugavert að þær stæðu þarna í
þöglu samþykki um að þetta séu
bestu Heklumyndirnar. Ég vildi
sjá hvað myndi gerast með því að
setja saman ólíka hluti, bæði úr
neyslusamfélaginu og frá frum-
herjunum, gömlu kortin, Ómar og
allt þetta. Ég vissi auðvitað ekkert
hvað yrði úr og þetta hefur tekið
nokkrum breytingum á leiðinni.
Sýningin fjallar líka um þann hug-
myndaheim sem myndlistarmaður-
inn jafnt sem allir aðrir standa
frammi fyrir þegar hann vill takast
á við Heklu eða náttúruna al-
mennt. Það eru jú ekki bara Kjar-
val og þeir sem eru hluti af honum,
það er líka Ómar og símaskráin og
jepparnir að skvetta upp úr drullu-
pollunum. Þetta er allt hluti af
þessari mynd og hefur áhrif á
hvernig við upplifum og skynjum
náttúruna.“
HUGUR-
INN
LEITAR
TIL BAKA
Kjarvalsstaðir opna
sumarsýningar sínar
í kvöld og eru þær
tvær að þessu sinni.
Þeir Einar Garibaldi
Eiríksson og Gretar
Reynisson eiga rík-
an eða allan þátt
í þeim og fylgdu
þeir Ingu Maríu
Leifsdóttur
um sýningarnar,
þar sem margt for-
vitnilegt gaf að líta.
Morgunblaðið/Billi
Af sýningunni Flogið yfir Heklu sem opnuð verður á Kjarvalsstöðum í kvöld. Sýningin verður opin í allt sumar.
Einar Garibaldi Eiríksson er sýningarstjóri Flogið yfir Heklu.
ingamaria@mbl.is
Gretar Reynisson myndlistarmaður fyrir framan verk sitt á sýningunni á Kjarvalsstöðum.