Morgunblaðið - 11.07.2001, Blaðsíða 10

FRÉTTIR
10 MIÐVIKUDAGUR 11. JÚLÍ 2001 MORGUNBLAÐIÐ
HJÁLPARSTARF kirkjunnar, í
samvinnu við Þróunarstofnun Sam-
einuðu þjóðanna (UNDP) og utanrík-
isráðuneytið, efndi til kynningarfund-
arins sem fram fór í safnaðarheimili
Háteigskirkju. Meðal gesta var Hall-
dór Ásgrímsson utanríkisráðherra
sem hélt stutt erindi, en aukinheldur
tóku til máls Anna Þrúður Þorkels-
dóttir, formaður Rauða kross Íslands,
og Björn Sigurbjörnsson, fv. ráðu-
neytisstjóri og yfirmaður hjá Mat-
væla- og landbúnaðarstofnun SÞ.
Einar Karl Haraldsson, stjórnarfor-
maður Hjálparstarfs kirkjunnar, var
fundarstjóri.
Skýrslan fyrst unnin
fyrir áratug
Kristinn Sv. Helgason, fulltrúi
UNDP og forstöðumaður svæðismið-
stöðvar stofnunarinnar í Suður-Asíu,
kynnti efni skýrslunnar á fundinum
og skýrði ýmis atriði um leið. Í máli
hans kom m.a. fram að skýrslan hafi í
fyrsta sinn verið unnin fyrir áratug,
eða árið 1990, í því skyni að skapa
mótvægi við tölur um þjóðarfram-
leiðslu sem þá hafi verið nánast eini
mælikvarðinn á stöðu þjóða í alþjóð-
legu tilliti. Með skýrslu Þróunarstofn-
unarinnar hafi hugmyndin verið að
sýna fram á tölfræði og þróun sem
hefði breiðari skírskotun, t.d. með út-
reikningum á vísitölum um mannauð,
jafnrétti kynjanna og þátttöku
kvenna í stjórnmálum og atvinnulífi.
Að sögn Kristins er fjallað í skýrsl-
unni sérstaklega um ákveðið málefni
hverju sinni og nú sé sjónum beint að
stórstígum framförum sem orðið hafa
í upplýsinga-, líf- og erfðatækni. Tek-
ið sé mjög jákvætt til þeirra mögu-
leika sem felast í þessari þróun í þá
átt að draga úr fátækt og bæta lífs-
kjör í þróunarríkjum.
Í skýrslunni kemur m.a. fram með
nýjum lyfjum hefur á tveimur árum
tekist að meðhöndla 25 milljónir
manna í þróunarríkjunum sem þjáðst
hafa af blindu. Ítrekað er bent á nauð-
syn þess að tækninýjungar á borð við
þessa nýtist fátækustu þjóðunum og
það sé beinlínis forsenda þess að tak-
ist að draga úr ójöfnuði í heiminum.
Þannig sé óviðunandi að lönd eins og
Sambía þurfi að greiða sem svarar
þrefaldri þjóðarframleiðslu í landinu
til meðhöndlunar alnæmissjúkra
íbúa.
Þá kemur fram í skýrslunni að fá-
tækt sé ekki bundin við þróunarríki,
heldur sé hún sívaxandi vandamál í
mörgum ríkja OECD. Til dæmis er
áætlað að ríflega 7% Norðmanna búi
við fátækt og litlu meira í Finnlandi
en minna í Svíþjóð. Samsvarandi töl-
ur í Bretlandi og Bandaríkjunum séu
allt að tvöfalt hærri, eða tæplega 16%.
Kristinn sagði að helsta niðurstaða
skýrslunnar væri að sk. tæknigjá (e.
technology divide) þurfi ekki að fylgja
núverandi tekjuskiptingu milli ríkra
og fátækari landa. Þannig hafi stór-
stígar framfarir í tækni og vísindum
valdið byltingu á högum mannkyns og
í því að draga úr fátækt í heiminum.
Nefndi hann í þessu sambandi dæmi
um nýsköpun í mörgum þróunarríkj-
um sem miklar vonir væru bundnar
við, t.d. framleiðslu á tölvum í Brasilíu
og Indlandi.
„Þessar tækniframfarir hafa einnig
margföldunaráhrif og leiða oft til já-
kvæðrar hringrásar með því að bæta
þekkingu, heilsu og framleiðni og þar
með tekjur og kunnáttu fólks í þróun-
arríkjum. Tækni þjónar því sama
hlutverki og menntun, það er hún er
tæki til að gera fólki kleift að lyfta sér
upp úr fátækt,“ sagði Kristinn enn-
fremur.
Hann nefndi auk þess fleiri þætti
sem túlka mætti sem helstu skilaboð
skýrslunnar, en flestir sneru þeir að
framþróun í tækni og vísindum og
auknum möguleikum fólks til að hafa
áhrif. „Þar sem tæknibyltingin og al-
þjóðavæðingin eru í eðli sínu hnatt-
ræn fyrirbæri, er þörf á sameiginlegu
framtaki allra þjóða sem og sann-
gjörnum alþjóðlegum reglum til að
tryggja að þessar stórstígu framfarir
geti nýst til að draga úr fátækt og
bæta lífskjör í þróunarríkjum,“ bætti
hann við.
Höfum ekki staðið
okkur nægilega vel
Halldór Ásgrímsson utanríkisráð-
herra lagði áherslu á mikilvægi gerð-
ar slíkrar skýrslu í máli sínu, bæði
fyrir Íslendinga og aðra. Sagði hann
mikilvægt fyrir Ísland og Íslendinga
að meta þróun ýmissa þátta í þjóðlíf-
inu með slíkri skýrslu, en um leið að
meta þróun á heimsvísu, ekki síst í
þróunarlöndunum.
Halldór benti á að skýrslan sýni vel
sterka stöðu Íslands í alþjóðlegum
samanburði, t.d. hvað varðar þjóðar-
tekjur og aðgang og framlög til
heilsugæslu og þess frekar beri okkur
sem þjóð skylda til að láta gott af okk-
ur leiða.
„Við verðum bara að viðurkenna
það að við höfum ekki staðið okkur
nægilega vel á þessu sviði. En við höf-
um verið að taka okkur heilmikið á og
reynum eftir veikum mætti að leggja
þeim þjóðum lið sem hvað bágast
eiga,“ sagði utanríkisráðherra.
Hann bætti því þó við að Íslend-
ingar hefðu tvíþætta skyldu í þessum
efnum; bæði sem þjóð en einnig sem
einstaklingar. Því væri fagnaðarefni
að sjálfstæð félagasamtök eins og
Hjálparstarf kirkjunnar hefði tekið
að sér að kynna skýrsluna nú.
Þau Anna Þrúður og Björn fögnuðu
bæði skýrslunni og efni hennar. Björn
sagðist ekki muna eftir svo afdráttar-
lausri viðurkenningu áður á mikilvægi
vísinda og tækni í framþróun mann-
kyns og Anna Þrúður sagði skýrsluna
staðfesta það alvarlega ástand sem
íbúar margra landa byggju við, t.d.
vegna fátæktar og sjúkdóma.
Tæknifram-
farir í þágu
þróunar
Skýrsla Þróunarstofnunar Sameinuðu
þjóðanna var kynnt samtímis í yfir 100 lönd-
um um allan heim í gærmorgun. Hér á
landi stóð Hjálparstarf kirkjunnar fyrir
kynningarfundi um efni skýrslunnar
sem gefin var út í tíunda sinn. Morgunblaðið/Sigurður JökullKristinn Sv. Helgason, fulltrúi UNDP.
MORGUNBLAÐINU hefur bor-
ist eftirfarandi bréf frá bækl-
unarlæknum við bæklunardeild
Landspítalans – háskólasjúkra-
húss, sem sent var prófessor
Reyni Tómasi Geirssyni, forseta
læknadeildar Háskóla Íslands:
„Við undirritaðir læknar við
bæklunarlækningadeild Land-
spítalans – háskólasjúkrahúss
höfum furðu lostnir fylgst með
fjölmiðlaumræðu síðustu daga
varðandi framtíðarskipulag
kennslu og vísindarannsókna í
fagi okkar.
Deildarráð hefur að því er
virðist komið því til leiðar að
leggja á niður prófessorsstöðu
og dósentsstöðu tengda bæklun-
arlækningum sem er ein stærsta
sérgrein læknisfræðinnar, á Ís-
landi sem og annars staðar. Í
stað þessarar stöðu á að byggja
upp nýja prófessorsstöðu í
bráðalækningum, ungri grein
sem hefur um það bil þrjá starf-
andi sérfræðinga á Íslandi.
Í útvarpsviðtali hinn 8. þessa
mánaðar gáfuð þér í skyn að
fjárskortur væri orsök þess að
leggja þyrfti prófessors- og dós-
entsstöðuna niður til að hægt
væri að skapa hinu unga fagi
nýja. Auk þess sögðuð þér að
kennslu í bæklunarlækningum
væri hægt að fella undir þessa
nýju prófessorsstöðu í bráða-
lækningum. Þetta teljum við fá-
heyrt.
Eftir því sem við komumst
næst munu bæklunarlækningar
alls staðar í heiminum vera sjálf-
stæð sérgrein. Utan norrænu
landanna er slysaþætti bæklun-
arlækninga sumsstaðar sinnt af
skurðlæknum, en þá er líka hinn
hluti bæklunarlækninganna
sjálfstæð grein. Það mun einnig
óþekkt í þeim löndum þar sem
bráðalækningar eru sjálfstæð
sérgrein að kennsla og rann-
sóknir í bæklunarlækningum séu
á vegum bráðalækna.
Þegar þessar fyrirhuguðu
stöðubreytingar voru kynntar
var sagt að þær væru í „takt við
tímann“. Við teljum þær úr takti
við það sem tíðkast innan lækn-
isfræðinnar um víða veröld. Að
auki teljum við óráðlegt að
minnka veg bæklunarlækninga á
þennan hátt, sérstaklega þegar
horft er til hinna löngu biðlista
innan greinarinnar og þess
flótta bæklunarlækna sem þegar
hefur orðið frá Landspítala – há-
skólasjúkrahúsi.
Við lýsum fullum stuðningi við
innihald fréttatilkynningar
stjórnar Félags íslenskra bækl-
unarlækna jafnframt sem við
bendum á að það er ekki sjálf-
gefið að bæklunarlæknar sjúkra-
hússins muni hlíta kennslufyr-
irkomulagi í bæklunarlækn-
ingum verði það skipulagt af
nýjum prófessor í bráðalækning-
um.“
Undir bréfið rita bæklunar-
læknarnir Grétar Ottó Róberts-
son, Bogi Jónsson, Brynjólfur
Jónsson, Ríkharður Sigfússon,
Jón Ingvar Ragnarsson, Yngvi
Ólafsson, Svavar Haraldsson,
Höskuldur Baldursson, Jóhann
Róbertsson, Gunnar Brynjólfur
Gunnarsson og Haukur Árna-
son.
Telja röksemd-
ir deildarfor-
seta fáheyrðar
Fræ gullregnsins
sögð baneitruð
Í TILEFNI fréttar sem birtist í
Morgunblaðinu í gær um gullregn,
þótti Jóhanni Pálssyni, garðyrkju-
stjóra í Reykjavík, ástæða til að
ítreka að fræ gullregnsins væru ban-
eitruð.
Að hans sögn ber öll plantan eitur
sem heitir cytisin, en þetta eitur er í
sérstaklega miklu magni í fræjunum
og það sé með hættulegra jurtaeitri.
„Það eru fræin sem eru baneitruð og
þau koma náttúrlega á eftir blómun-
um,“ segir Jóhann.
Hann segir að dauðaslys hafi orðið
á börnum erlendis þegar óvitar hafi
stungið fræjum gullregnsins upp í sig.
Hann áréttar því að fólk passi börn í
kringum gullregnið og segir að þótt
dálítið eitur sé í blómum og blöðum þá
sé það ekki í það miklu magni að það
sé hættulegt, en fræin séu hins vegar
mjög eitruð eins og áður sagði.
ÞAÐ var gott hljóð í Árna Baldurs-
syni leigutaka Miðfjarðarár og fleiri
þekktra laxveiðiáa er Morgunblaðið
ræddi við hann í gær. Hann sagði góð-
ar fregnir berast víða að og gleðileg-
ast væri að Miðfjarðará væri loksins
að lifna, hressilegar göngur hefðu
verið í ána síðustu daga og heildar-
veiðin væri komin yfir 100 laxa. „Það
er allt að lifna, meira að segja komnir
laxar í Núpsá og það segir nú þó
nokkuð,“ sagði Árni.
Árni sagði morgunveiðina í gær
hafa verið sjö laxa, en einungis er
veitt á flugu í ánni til loka vertíðar.
„Þessi nýi fiskur veiðist best í Aust-
urá og Vesturá,“ bætti Árni við.
Tíðindi víða að
Árni sagðist hafa frétt víða af leigu-
svæðum sínum síðustu daga, t.d. hefði
veiði verið mjög góð í Laugardalsá við
Djúp og þar væru komnir milli 90 og
100 laxar á land. „Fyrstu laxarnir
voru líka að koma úr Langadalsá, hún
er alltaf frekar sein til þannig að eng-
inn var farinn að örvænta þar. Svo
voru líka að koma erlendir veiðimenn
úr Brynjudalsá. Ég veit ekki heild-
artöluna þar, en þessir karlar veiddu
tvo og misstu fleiri, sögðu mikið líf í
ánni. Þá eru komnir fjórir laxar úr
Þrastarlundi í Sogi og fyrsti laxinn er
kominn af Tannastaðatanganum, sem
er óvenjusnemmt fyrir þann stað. Þá
hefur verið hörkugangur í Eystri-
Rangá. Þar veiddust 27 laxar í gær á
átta stangir. Hvað get ég sagt þér
meira? Jú, um helgina voru komnir 15
laxar úr Hafralónsá í Þistilfirði og
eitthvað rúmlega 250 laxar úr Blöndu.
Í gærmorgun veiddi sami veiðimað-
urinn fjóra laxa á svæði 3 í Blöndu og
telst það í frásögur færandi svona
snemma sumars,“ bætti Árni við.
Fleiri tíðindi
Nálægt tuttugu laxar hafa veiðst í
Breiðdalsá. Vel veiddist þar fyrsta
daginn, átta lágu, en síðan hefur verið
kropp. Stafar það væntanlega af því
að fáir hafa verið að veiða. Fyrrum
var þetta ekki söluvænn tími í ánni, en
það hlýtur að breytast þar sem miklar
seiðasleppingar og aukin veiði eru nú
árvissar staðreyndir. Þeir fáu sem
hafa skroppið hálfan dag í senn hafa
yfirleitt komið með lax, enda á ferð-
inni þaulkunnugir heimamenn.
Ytri-Rangá er að gefa vel, 20 til 40
laxa á dag, allt eftir heppni og hæfni
veiðimanna hverju sinni. Rígvænir
sjóbirtingar hafa verið að veiðast á
svokölluði 1V, sem er vesturbakki
Ytri-Rangár neðst og Hólsár. Einn
sem þar var fékk þrjá, 5, 8 og 9 punda,
og annar var með þrjá laxa og 8
punda birting.
„Allt
að
lifna“
Ljósmynd/Atli Vigfússon
Húsvíkingurinn Kjartan Jónsson veiddi „maríulaxinn“ sinn í Laxá í
Aðaldal á dögunum og beit veiðiuggann af að veiðimannasið.
ERU
ÞEIR AÐ
FÁ’ANN?