Morgunblaðið - 11.07.2001, Blaðsíða 22

LISTIR
22 MIÐVIKUDAGUR 11. JÚLÍ 2001 MORGUNBLAÐIÐ
NÝHAFIN tónleikaröð Listvina-
félags Hallgrímskirkju, „Sumartón-
leikar við orgelið“, ætlar greinilega
ekki að láta deigan síga miðað við
fyrri sumarvertíðir og margt for-
vitnilegt í vændum. M.a. vekur at-
hygli nafn líklega yngsta orgelsnill-
ings sem hingað hefur komið
erlendis frá, þ.e. hinn aðeins 16 ára
gamli þýzki Felix Hell, sem leggja
mun til atlögu við Klaisinn 22. júlí
nk. Sjálfsagt geta mannglöggir org-
elfíklar jafnt sem almennir tónlist-
arunnendur fundið ýmislegt við sitt
hæfi á komandi sumartónleikum
sem lýkur með leik bretónsku org-
anistynjunnar Véronique Le Guen
26. ágúst.
M.ö.o. hin vandaðasta sumardag-
skrá. Og sama má að sumu leyti
segja um prentuðu tónleikaskrána,
þó svo að maður sakni stundum
upplýsinga um höfunda og verk,
eins og á tónleikunum á fmmtudags-
kvöld. En eflaust er úr vöndu að
ráða með plássið, úr því texti er
hafður bæði á íslenzku og ensku.
Seinna málinu virðist reyndar sízt
vanþörf á, þar eð erlendir ferða-
menn virðast í meirihluta meðal tón-
leikagesta á þessum árstíma. Sé
nánar farið ofan í sauma, mætti ann-
ars hnjóta um frekar óskýra upp-
setningu (höfundanöfn ættu t.d. að
vera feitletruð, og einnig hefði mátt
tilgreina áhöfn verka), auk fáeinna
innsláttargloppna og tilskolana eins
að eigna passíuskáldinu Hallgrími
Péturssyni sálmalag eftir öldungis
ónefndan Hafliða Hallgrímsson.
Um komu hins sænska 16 manna
(4+4+4+4) kammerkórs, Erik
Westbergs Vokalensemble, má hins
vegar alveg segja það strax, að þar
var ósvikinn hvalreki á fjöru kom-
inn. Kórmenning Svía er að vísu
með því fremsta sem gerist og óhag-
vönum hlustanda því örðugt um vik
að meta hvar hópurinn kunni að
standa á hátimbruðum mælikvarða
heima fyrir. Hitt varð fljótlega ljóst,
að miðað við íslenzka kórmennt,
sem þrátt fyrir fámennið getur stát-
að af þónokkrum frambærilegum
sönghópum, áttu Svíarnir sér fáa ef
nokkra hliðstæðu – nema helzt ef
maður heyrði fyrir sér hvað orðið
gæti úr Schola Cantorum Hall-
grímskirkju í óvissri framtíð sem
launuðum atvinnukór.
Að stjórnandinn kynni sitt fag
fram í fingurgóma birtist hlustend-
um ekki síður dagskært í ofurfág-
aðri mótun hans, er með sem næst
lýtalausri tónstöðu, fullkomnu radd-
jafnvægi og klukkunákvæmri tíma-
samstillingu söngfólksins setti upp-
lifun tónleikagesta í sérflokk allt til
enda. Vissulega gat kórinn sungið
sterkt, og það fallega, en kannski
var það einkum hinn ljósvakatæra
svífandi mýkt hans (með góðri að-
stoð frá 5 sekúndu eftirhljómi Hall-
grímskirkju) sem manni þótti hvað
fágætust. Undramáttur áreynslu-
leysisins kraftbirtist jafnt í þéttriðn-
um hljómaklösum framsæknari nú-
tímaverka sem í hefðbundnari stíl,
og lítill vafi lék á því að hér fór kór
sem réði nánast við allt. Helzt var
erfitt að dæma um flúrsöngs-
tæknina í þáttunum tveimur úr
Sænskri messu Johans Helmich
Romans, enda eftirhljómur hússins
þar allt of mikill.
Að öðru leyti má segja að verka-
valið hafi hentað dável vandmeðfar-
inni ómvist Hallgrímskirkju, enda
hvað almenn gæði varðar undan-
tekningalítið hinar ágætustu tón-
smíðar. Festival Te Deum Brittens
er glæsilegt lítið verk sem hefur elzt
með sóma. Biegga Luothe, fyrra
verk af tveim eftir Jan Sandström
(f. 1954) var sérkennilegt fyrir sam-
söng kórs og samíska jojkarans Joh-
ans Märak, við undirslátt eins kór-
tenórsins (Anders Erikssons að mér
sýndist) á lútulaga Samabumbu.
Náðist þar ferskt og frumlegt sam-
spil milli hefða náttúruþjóðar og nú-
tíma listmúsíkur í blöndu sem að
anda var ekki fjarskyld hinu
heillandi kanadíska kórverki Full
Circle er sjónvarpsáhorfendur
fengu að upplifa við landtöku lang-
skipsins Íslendings á Nýfundna-
landi í fyrrasumar.
Í orgelspuna Mattiasar Wager
kom sjálfstæður kontrapunktur
miðlungi lítt fram og ekki frekar en
endranær við slík tækifæri. Á hinn
bóginn nýtti spilarinn sinfóníska
litadýrð Klais-orgelsins af töluverðu
hugviti og tengdi t.d. smekklega aft-
an við seiðandi 6/8 taktfestu hins
undangengna jojk-verks Sand-
ströms með rammfornum dulræn-
um „stórbumbuslætti“ á pedal. Nú
vil ég í nafni þínu eftir Hafliða Hall-
grímsson og Heyr himna smiður eft-
ir Þorkel Sigurbjörnsson hafa sjald-
an verið þýðar sungin, og Ave Maria
(1991) eftir hinn finnska Jaako Män-
tyjärvi blett skemmtilega saman
eterískri liggjandi við lágværan
talklið.
Kórinn söng meira út í Som såd-
den förnimmer Guds välbehag
(1949) eftir Sven-Eric Johansson
(1919-97); prýðilegu nýklassísku a
cappella verki sem – ugglaust af til-
efni forns texta – ympraði að hluta á
endurreisnarstíl. „Bach-mässa“ Er-
lands Hildéns (f. 1963) fyrir orgel
frá þessu ári átti nokkra góða
spretti, en kom í heild fyrir sem
daufasta atriði kvöldsins, mótað af
frekar óinnblásnum framúrstefnu-
lummum og mínímalískum langlok-
um.
Jan Sandström átti síðan heiður-
inn af öðru verki eftir sig, Surge
Aquilo, sem var hreint frábærlega
sungið af bæði kór og einsöngvara
(fyrrgetnum Anders Eriksson) og
skartaði óvenjufrumlegri hljóma-
beitingu í jafnt líðandi sem seiðandi
mótun sem skildi áheyrendur bein-
línis agndofa eftir af hrifningu.
Stjórnandinn gat þar laðað fram
kjarna óvefengjanlegrar perlu með
að virtist engri fyrirhöfn, svo halda
mætti að hann hefði samið verkið
sjálfur, og verður vart lengra kom-
izt í kórstjórnarlist. Munúðarfullt en
samt einkennilega Ófelíulegt hrein-
lyndi verksins, sem þrátt fyrir gjör-
ólík efnistök og þéttofinn módern-
ískan raddavef minnti einhverra
hluta vegna á „Puccini“-aríu Orffs í
Carmina Burana, In trutina, varð
manni ógleymanlegt í snilldarlegri
túlkun Svíanna.
Síðasta atriði á skrá voru 12. og
13. þættirnir úr Sænsku messu
Romans; vissulega Händelískur
stíll, en engu að síður uppljómaður
af sérnorrænni heiðríkju. Kórinn
flutti þessa örvandi barokktónlist
með laufléttum glæsibrag við af-
burðagóðan orgelleik Wagers, er
hljóp í skarð hljómsveitar af lipurð
og sérlega smekklegri registrun.
Kórinn klykkti síðan út með fallegri
sænskri miðsumarvísu (þrátt fyrir
svolítið jólalegan pastoral-keim), og
var sannarlega eftirsjá að því að
þurfa að sjá á bak honum eftir svona
stuttan stanz.
Undramáttur
áreynsluleysisins
TÓNLIST
H a l l g r í m s k i r k j a
Kór- og orgelverk eftir Britten,
Sandström, Wager, Hafliða Hall-
grímsson, Mäntyjärvi, Johansson,
Þorkel Sigurbjörnsson, Hildén og
Roman. Erik Westbergs Vokalen-
semble; Mattias Wager, orgel; Jo-
han Märak, jojk. Stjórnandi:
Erik Westberg. Fimmtudaginn
5. júlí kl. 20.
KÓRTÓNLEIKAR
Ríkarður Ö. Pálsson
NÝLISTASAFNIÐ býður að
þessu sinni upp á fjórar mjög mis-
jafnar og mismunandi sýningar.
Eins og fyrri daginn skortir tilfinn-
anlega upplýsingar um listamenn-
ina sem skipta með sér sölum
safnsins. Einn eða tveir einblöð-
ungar eru á stangli, og tveir lista-
menn sem finna hjá sér hvöt til að
miðla einhverjum upplýsingum eru
Karen Kersten, Bandaríkjamaður-
inn í hópnum og Ómar Smári Krist-
insson. Trúlega hafa þau vanist
þeirri samkeppni sem gerir lág-
markskröfur til sýnenda og ætlast
til að þeir hugi eilítið að því sem
þeir eru að sýna.
Í SÚM-salnum sýnir Philip von
Knorring - ef til vill sama gamla
kempan og kynnti í byrjun áttunda
áratugarins, ásamt Nam Jun Paik,
dásemdir myndbandalistarinnar
fyrir frændum okkar Finnum –
hring af klassískum stöplum með
litlum skjám sem nema umhverfið.
Einnig eru hljóðverk þar sem lista-
maðurinn fer á kostum í hláturs-
rokum.
Á pallinum veltir Ómar Smári
Kristinsson fyrir sér þeim almæltu
sannindum að allt byggist á fyr-
irmyndum; eftiröpun sem vill ná
fyrirmyndinni án þess að vera full-
komið ígildi hennar. Góð hugmynd,
en Ómari Smára tekst ekki að
fylgja henni eftir sem skyldi og má
þar ef til vill um kenna miðlinum,
teikningunni, og dauflegri uppsetn-
ingunni.
Í gryfjunni hreiðrar Daníel Þ.
Magnússon um sig með sexhyrnda
gólfhellu, teikningu af sjónvarps-
skjá og tvær tölvuprentsmyndir, að
því er virðist, í gagnkvæmum litum.
Ágætisframlag, svo langt sem það
nær, en rýrara og átakaminna en
við mátti búast af jafngóðum og til-
þrifamiklum listamanni.
Karen Kersten í forsalnum virð-
ist vera eini sýnandinn á sýning-
unni sem ekki teflir niður
hæfileikum sínum. Hún sýnir við-
burðinum þá virðingu að gera sitt
besta, og tekst með fáguðu efnisvali
og hnyttinni framsetningu að
snerta áhorfandann þannig að hon-
um finnst heimsóknin í safnið hafa
verið ferðarinnar virði.
Morgunblaðið/Halldór B. Runólfsson
Frá forsal Nýlistasafnsins, þar sem Karen Kersten sýnir verk sín.
Misjafnar
sýningar
MYNDLIST
N ý l i s t a s a f n i ð
Philip Von Knorring, Ómar Smári
Kristinsson, Karen Kersten & Daní-
el Þ. Magnússon. Til 15. júlí.
Opið þriðjudaga til sunnudaga
frá kl. 12-17.
BLÖNDUÐ TÆKNI
Halldór Björn Runólfsson
Bræðslu-
minjasafnið
Grána kl. 20.
Lygavaka.
Kvöldvaka
með lygasög-
um, fjölda-
söng og
vísnakveð-
skap. Allir
viðstaddir
taka þátt í
dagskránni.
Þjóðlagahátíð
á Siglufirði
UNGLINGAKÓR Selfosskirkju
heldur tónleika í kirkjunni í kvöld,
miðvikudagskvöld, kl. 20.
Kórinn er á förum til Spánar til
þátttöku í kórakeppni og alþjóðlegri
tónlistarhátíð í Cantonigros, ásamt
um 40 öðrum kórum. Unglingakór-
inn syngur einnig við hámessu á
sunnudaginn í Dómkirkju í Barce-
lona, heimsækir skóla og heldur tón-
leika.
Á efnisskrá kórsins eru íslensk og
erlend kirkjuleg verk, m.a.nýtt verk
eftir Elínu Gunnlaugsdóttur, Maríu-
söngvar eftir Báru Grímsdóttur og
G. Verdi, einnig íslensk þjóðlög og
sönglög. Stjórnandi kórsins er
Margrét Bóasdóttir og píanóleikari
Sólveig Anna Jónsdóttir.
Aðgangur er ókeypis.
Unglinga-
kór í Sel-
fosskirkju
SÍÐASTI fyrirlesturinn í Norræna
húsinu undir yfirskriftinni Menning,
mál og samfélag, verður á morgun,
fimmtudag kl. 13.30-15. þar fjallar
Ólafur H. Torfason rithöfundur um
þróun og sögu íslenskrar kvik-
myndagerðar. Fjallað verður um
myndir sem hafa markað þáttaskil
og sýnd verða myndbrot. Fyrirlest-
urinn verður fluttur á dönsku.
Fyrirlestur
um íslenska
kvik-
myndgerð
FIMMTUDAGSSKEMMTUN
verður á Café Riis á Hólmavík annað
kvöld. Þá ætlar Ása Ketilsdóttir að
flytja barnagælur og þulur í gömlum
stíl kl. 21.30.
Þulur á
Hólmavík
♦ ♦ ♦
♦ ♦ ♦
Í BANDARÍSKU gamanmynd-
inni Þróun eða „Evolution“ lendir
loftsteinn (kallaður hrapsteinn í ís-
lenskri þýðingu myndarinnar) í
auðninni í Arizona og þegar tveir
háskólakennarar taka að rannsaka
hann komast þeir að því að það
leynist líf með honum og lífver-
urnar þróast með hreint ótrúleg-
um hraða. Þær virðast keimlíkar
þeim verum sem fyrstar urðu til á
jörðinni og svo virðist eins og þró-
unarsaga jarðlífsins ætli að end-
urtaka sig í einum grænum hvelli.
Úr þessu hefði ugglaust verið
hægt að gera fína spennumynd
eins og ætlunin mun hafa verið í
fyrstu en leikstjórinn góðkunni,
Ivan Reitman, sá í handritinu
mögulega grínmynd og lét breyta
því að þörfum sínum sem gaman-
myndaleikstjóra. Hann reynir að
kalla fram grínið í sögunni með
ýmsum hætti en mistekst í flestum
tilvikum.
Reitman fær eins og oft áður
kræsilegt leikaralið sér til aðstoð-
ar en það er eins og leikararnir
hafi ekki vitað almennilega hvern-
ig þeir áttu að haga sér. David
Duchovny úr Ráðgátum fer með
aðalhlutverkið og það eitt á að
vera fyndið; leikarinn segir auðvit-
að á einum stað að hann treysti
ekki embættismönnum ríkisins og
verður eins og Mulder í framan.
Orlando Jones leikur félaga hans
og er trúðurinn í myndinni; hann
kemst næst því að kalla fram hlát-
ur. Julianne Moore leikur vísinda-
mann sem er sífellt að detta á
rassinn; ástarsamband hennar og
Davids er óvart hlægilegt. Seann
William Scott leikur bjána í
slökkviliðinu og Ted Levine er
brjálaði hershöfðinginn sem vill
sprengja allt saman í loft upp.
Það eru enn slitur af spennu-
mynd í „Evolution“, sem eru bestu
hlutar hennar, en annars er hér
aumt grín á ferðinni. Reitman
reynir að gera myndina í anda
gömlu geiminnrásarmyndanna frá
sjötta áratugnum og jafnvel í anda
Draugabana, þekktustu myndar
sinnar, en klúðrar því. Það er
hvorki spenna í myndinni né raun-
verulegt grín þótt Reitman leggi
áherslu á brandarana. Úr verður
eins konar afstyrmi sem veit ekki í
hvort fótinn það á að stíga og fell-
ur loks kylliflatt.
Í einum grænum hvelli
KVIKMYNDIR
S t j ö r n u b í ó , L a u g -
a r á s b í ó , S a m b í ó i n
Á l f a b a k k a , B o r g a r b í ó
A k u r e y r i o g N ý j a b í ó
K e f l a v í k
Leikstjóri: Ivan Reitman. Handrit:
Don Jakoby ofl. Aðalhlutverk:
David Duchovny, Orando Jones,
Seann William Scott og Julianne
Moore. 95. mín.
„EVOLUTION“
/2
Arnaldur Indriðason