Morgunblaðið - 04.08.2001, Síða 11

FRÉTTIR
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 4. ÁGÚST 2001 11
stjórnlaust stóran hluta ársins
2000, eða þangað til Kristinn Geirs-
son var ráðinn framkvæmdastjóri í
byrjun nóvember. Mjög margt var í
ólagi í rekstrinum þegar hann tók
við. Þær ákvarðanir sem nauðsyn-
legt var að taka fyrir síðustu slát-
urtíð voru meðal annars ekki tekn-
ar vegna forystuleysis og kannski
að nokkru leyti vegna ósamstöðu
eigenda.
Einn heimildarmanna blaðsins
orðaði þetta svona: „Ef fyrirtækið
átti að eiga nokkra framtíðarmögu-
leika þurfti að taka ákvarðanir
strax og það var stofnað, en það var
ekki gert.“
Við stofnun Goða hvíldu rúmlega
1.200 milljónir á fyrirtækinu. Sam-
kvæmt heimildum Morgunblaðsins
komu 354 frá Kjötumboðinu þar af
331 milljón í skammtímaskuldum,
112 milljónir frá Norðvesturbanda-
laginu þar af 64 milljónir í skamm-
tímaskuldum, 70 milljónir frá
Kaupfélagi Héraðsbúa þar af 8
milljónir í skammtímaskuldum, 472
milljónir komu frá Þríhyrningi þar
af 356 milljónir í skammtímaskuld-
um og um 300 milljónir frá Borg-
arnes-kjötvörum þar af 142 millj-
ónir í skammtímaskuldum. Í vetur
var unnin áreiðanleikakönnun af
löggiltum endurskoðanda og þá
bættust 78 milljónir við skuldirnar,
þar af voru 58 milljónir tilkomnar
vegna Þríhyrnings.
Staða Þríhyrnings virðist hafa
verið mjög slæm og verri en menn
áttu von á. Fyrirtækið átti mikið af
óseldum birgðum og lausafjárstaða
fyrirtækisins var slæm sem átti síð-
an þátt í að skapa erfiða lausafjár-
stöðu Goða. Kaupfélag A-Skaftfell-
inga keypti Þríhyrning árið 1999 í
þeim tilgangi að styrkja samkeppn-
isstöðu félagsins á kjötmarkaði.
Fjárhagsstaða Þríhyrnings var þá
mjög slæm og virðist ekki hafa
batnað á þeim tíma sem KASK rak
fyrirtækið.
„Staða Goða væri allt önnur og
betri ef Þríhyrningur hefði ekki
verið hafður með við stofnun Goða,“
sagði einn heimildarmanna blaðs-
ins, sem sagði að eigendur Goða
ættu eftir að takast á um stöðu Þrí-
hyrnings á næstu vikum.
Það skiptir að sjálfsögðu máli
fyrir fjárhagsstöðu kaupfélaganna
sem eiga Goða hvernig
fyrirtækinu reiðir af. Þau
eiga um 300 milljónir í
hlutafé í fyrirtækinu og
Goði skuldar kaupfélög-
unum um 250 milljónir í
dag. Stærstur hluti skuldarinnar
liggur hjá Kaupfélagi Héraðsbúa á
Egilsstöðum og Kaupfélagi A-
Skaftfellinga á Höfn, en þau eiga
jafnframt 50% hlutafjár. Norðvest-
urbandalagið er stærsti eignarað-
ilinn með 38,5% hlut. Skuldirnar
eru að verulegu leyti tilkomnar
vegna þess að þess að Goði gat ekki
lokið við að gera upp við bændur
eftir sláturtíðina í fyrra og þess
vegna gengu kaupfélögin í ábyrgð
fyrir hönd Goða og gerðu upp við
bændur.
Ríkið greiddi á árunum 1998–99
40 milljónir til úreldingar slátur-
húsa, en sérstökum fjármunum var
ætlað til þess í búvörusamningnum
sem þá gilti. Að auki veitt ríkissjóð-
ur styrki til endurbóta á sláturhús-
um. Ekkert fjármagn var hins veg-
ar sett í úreldingu sláturhúsa í
nýjum búvörusamningi sem tók
gildi í fyrra. Ekki er því sjáanlegt
að Goði geti fengið mikla aðstoð frá
stjórnvöldum líkt og SS fékk beint
og óbeint þegar erfileikar félagsins
voru sem mestir.
Taka kaupfélögin að
sér slátrun í haust?
Þorvaldur T. Jónsson, stjórnar-
formaður Kaupfélags Borgfirðinga
og stjórnarmaður í Goða, sagði á
bændafundinum á Hvanneyri í vik-
unni að til greina kæmi að Kaup-
félag Borgfirðinga, Kaupfélag Hér-
aðsbúa, Kaupfélag A-Skaftfellinga
og Kaupfélag V-Húnvetninga á
Hvammstanga kæmu að slátrun í
haust. Hann tók jafnframt fram að
þessar hugmyndir væru á frum-
stigi. Margt bendir til að í þeirri
vinnu sem fram fer á næstu dögum,
m.a. í nefnd um sláturmál sem land-
búnaðarráðherra skipaði í vikunni,
muni verða leitast við að útfæra
þessar hugmyndir. Það liggur fyrir
að traust bænda á Goða er ekkert í
dag en líklegra er talið að bændur
sætti sig frekar við að kaupfélögin
komi að málinu með beinum hætti.
Þar með er málið ekki leyst. Ef
kaupfélögin eiga að taka að sér
slátrun þarf í fyrsta lagi að nást
samkomulag um í hvaða sláturhús-
um á að slátra, í öðru lagi þarf að
nást samkomulag við bændur um
verð á kjötinu og greiðslukjör og í
þriðja lagi þurfa að nást samningar
við banka um afurðalán. Það er
ljóst að eigendur Goða vilja ekki
gefa frá sér þá hagræðingu sem
fyrirtækið hugðist ná fram og er að
miklu leyti búið að gjaldfæra í bók-
haldi sínu.
„Ég er ekki viss um að Goði bjóði
neitt upp á það að hagræðingunni
verði fórnað vegna þess að verð-
mætin sem eru í efnahagsreikningi
Goða rýrna svo gífurlega við það,“
sagði Kristinn Geirsson, fram-
kvæmdastjóri Goða í
samtali við Morgunblað-
ið.
Barist í Búðardal
og á Breiðdalsvík
Það má segja að það sé enginn
ágreiningur um að það verði ekki
slátrað á Hólmavík og í Þykkvabæ í
haust. Mikil andstaða er hins vegar
við áform Goða að loka sláturhús-
unum í Búðardal og á Breiðdalsvík.
Heimamenn á þessu stöðum þrýsta
fast á að áfram verði slátrað þar.
Það er athyglisvert að skoða
Búðardal í þessu sambandi. Búð-
ardalur er lítið sveitarfélag þar sem
atvinnulífið byggist að stórum
hluta á þjónustu við landbúnaðinn.
Sveitarfélagið hefur verið í vörn og
fólki hefur fækkað á staðnum.
Margir telja að lokun kjötvinnslu
og sláturhúss væri högg sem
byggðarlagið mætti illa við.
Það liggur hins vegar alveg fyrir
að það er ekki þörf fyrir tvö slát-
urhús á Vesturlandi. Sláturhúsið í
Borgarnesi gæti slátrað 2.000 dilk-
um á dag, en slátraði í fyrra 1.175
dilkum á dag. Í Búðardal væri hægt
að slátra 1.350 dilkum á dag, en í
fyrrahaust var 1.039 dilkum slátrað
þar daglega. Nýtingin endurspegl-
ar vel þá fækkun sem orðið hefur á
sauðfé á landinu. Ekki eru nema 10
ár síðan í Borgarnesi var slátrað
rúmlega 61.000 dilkum, en í fyrra
var þar slátrað um 35.000 dilkum.
Borgnesingar telja eðlilegast að
slátrað verði í Borgarnesi í haust og
húsinu í Búðardal verði lokað eins
og Goði áformar. Þeir benda á að
þegar mjólkursamlaginu var lokað í
Borgarnesi, sem kostaði gífurlega
átök, hafi störf flust frá Borgarnesi
til Búðardals þar sem rekið er
mjólkursamlag. Það kom einnig
fram á bændafundinum á Hvann-
eyri að samstaða bænda í Dalasýslu
hafi aldrei verið tiltakanlega góð í
sláturmálum. Þannig hafi um 34%
af bændum í sýslunni látið aðra
sláturleyfishafa slátra fyrir sig sl.
haust. Ástæðuna fyrir þessu má
m.a. rekja til gjaldþrots þess félags
sem var með slátrun í Búðardal áð-
ur en Afurðasalan í Búðardal var
stofnuð, sem síðar rann inn í Norð-
vesturbandalagið. Þess má geta að
fjárhagsstaða Afurðasölunnar var
þá mjög slæm. Sama hefur raunar
gerst í Borgarfirði en æ fleiri
bændur hafa á síðustu árum fært
sín viðskipti til SS.
Næst samkomulag um
verð og greiðslukjör?
En það á ekki síður eftir að verða
erfitt fyrir kaupfélögin að ná sam-
stöðu með Landssamtökum sauð-
fjárbænda um verð og greiðslukjör,
sérstaklega ef Goði stendur fast á
því að loka sláturhúsunum í Búð-
ardal og á Breiðdalsvík. Forysta
samtakanna telur, eins og áður seg-
ir, að það sé allt eins hagkvæmt að
slátra í litlum húsum eins og
stórum húsum. Sauðfjárbændur
vilja fá sama verð og sömu greiðslu-
kjör og SS býður. Goði tilkynnti í
sumar að fyrirtækið treysti sér
ekki til að greiða bændum fyrir allt
kjöt fyrir áramót og taldi að auki
nauðsynlegt að lækka verðið.
Spurningin er hvort kaupfélögin,
eigendur Goða, telja sig geta boðið
betur.
Þá á eftir að koma í ljós hvort
lánastofnanir eru tilbúnar að láta
kaupfélögin fá afurðalán. Bankarn-
ir eru almennt að draga saman út-
lán og ljóst má vera að áhætta og
lítil arðsemi fylgir starfsemi í slátr-
un og vinnslu á kjöti.



        






 



  
 



  
  
   

  




!
"



 

 #




  

  !
 
 






$ %

"! # 
!

#$

&! 
%

&
 
  '$   ( ) )     '$ * ')+ 
  
+ 
    

  '$     

,"

 
$
  %


# %

egol@mbl.is
Bændur sætta
sig ekki við
lægra verð
SPÖLUR ehf., sem á og rekur Hval-
fjarðargöngin, hefur fest kaup á
hraðamyndavél sem búið er að koma
fyrir í göngunum. Í tilkynningu frá
Speli segir að tilgangurinn með
kaupunum sé að reyna að draga úr
ökuhraða í göngunum og auka þar
með öryggi þeirra sem um þau fara.
Hraðamyndavélin, sem er gjöf
Spalar til löggæslunnar í landinu,
var afhent með viðhöfn við norður-
munna Hvalfjarðarganganna á
fimmtudag. Gísli Gíslason, stjórnar-
formaður Spalar, afhenti Sólveigu
Pétursdóttur dómsmálaráðherra
myndavélina. Hún afhenti hana svo
áfram til embættis lögreglustjórans í
Reykjavík sem hefur umsjón og eft-
irlit með vélunum. Að því búnu var
farið ofan í göngin þar sem vélinni
var komið fyrir. Sérstökum kössum
hefur verið komið fyrir á fjórum
stöðum í göngunum. Myndavélin
sem um ræðir er af gerðinni Traffic-
pax Speedophot og kostaði sjö millj-
ónir króna. Uppsetning myndavéla-
kassa, lagnir og fleira kostaði um
milljón þannig að heildarkostnaður
Spalar vegna verkefnisins er um 8
milljónir króna.
Morgunblaðið/Billi
Hraðamyndavélinni verður komið fyrir í einum af fjórum kössum sem
búið er að setja upp. Líkt og með eftirlitsmyndavélar við umferðarljós
geta ökumenn því aldrei vitað hvar vélina er að finna hverju sinni.
Framlag Spalar til löggæslumála
Hraðamyndavél í
Hvalfjarðargöngin
ÚLFAR Þórðarson, augnlæknir og
ólympíufari, fagnaði 90 ára afmæli
sínu með fjölskyldu, vinum og vel-
unnurum í Valsheimilinu í fyrra-
dag. Dagurinn byrjaði snemma hjá
Úlfari því hans beið ökuferð í limús-
ínu með barnabarnabörnum hans,
fjögurra ára og eldri, alls sjö tals-
ins. Ferðin lá um æskustöðvar Úlf-
ars í Reykjavík. Þá var komið við á
Reykjavíkurflugvelli en Úlfar
gegndi meðal annars stöðu trún-
aðarlæknis fyrir Flugmálastjórn í
fjölmörg ár. Ferðinni lauk hins veg-
ar á Hlíðarenda. Um kvöldið bauð
Úlfar sem fyrr segir vinum og
vandamönnum til veislu í Valsheim-
ilinu. Margir heiðruðu afmæl-
isbarnið með nærveru sinni og þar
á meðal var Ellert B. Schram for-
seti ÍSÍ og fjölmargir aðrir úr
íþróttahreyfingunni.
Úlfar Þórðarson tekur við hamingjuóskum frá fjölskyldu og vinum.
Ferðaðist um í limús-
ínu í tilefni dagsins
Úlfar Þórðarson augnlæknir 90 ára
SIGRÍÐUR Snæbjörnsdóttir, for-
stöðumaður Heyrnar- og talmeina-
stöðvar Íslands, segir að biðlistar
eigi sér margra ára sögu en þeir hafi
verið að lengjast um 10–20% á ári í
þó nokkurn árafjölda.
„Ég held að ástæðan sé fyrst og
fremst skortur á fjárveitingu. Í öðru
lagi má rekja þetta til skorts á sér-
hæfðu starfsfólki til þess að sinna
mælingum, skoðunum og úthlutun-
um,“ segir Sigríður.
Fyrr í sumar var opnuð einkarek-
in heyrnarstöð í Ármúla sem heitir
Heyrnartækni ehf. Sigríður segir
ekki komið í ljós hvaða áhrif hún
muni hafa á biðlistana, en bendir á að
skjólstæðingar þurfi að greiða fyrir
alla þjónustu þar að fullu. Sá sem
þarf á heyrnartæki að halda þarf þar
að greiða fullt gjald fyrir heimsókn-
ina, sem er 1.700 kr., og hugsanlega
einnig fyrir endurkomugjald, sem er
minna. Meðalverð á heyrnartækjum
er 50.000 kr. en sumir þurfa jafnvel á
tveimur tækjum að halda og ríkið
niðurgreiðir ekki tæki sem fengin
eru hjá Heyrnartækni.
„Ég heyri fólk koma hingað, sem
hefur verið hjá Heyrnartækni, sem
kveðst ekki hafa ráð á því að greiða
300 þúsund krónur fyrir tækin. Við
höfum gert hagkvæm innkaup á
tækjum en vissulega hafa gengis-
breytingarnar það í för með sér að
þau hækka í verði.“
Skortur á fjárveitingu
og starfsfólki