Morgunblaðið - 12.10.2001, Blaðsíða 41

UMRÆÐAN
MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 12. OKTÓBER 2001 41
BLÓMLEG og öflug
miðborgarverslun er
undirstaða fjölbreyttr-
ar og skemmtilegrar
miðborgar. Yfirleitt
leggja borgaryfirvöld
áherslu á að hafa áhrif
á þróun miðborga.
Markmiðið er að þróa
miðborg þar sem
skipulögð íbúðarbyggð
og fjölbreytt atvinnu-
starfsemi, s.s. verslun,
veitingastarfsemi og
önnur þjónusta þrífst
og styður hver aðra.
Miðborgin er að öllu
jöfnu hjarta borgarinn-
ar og andlit útávið. Með
þetta í huga verður að skoða samspil
skipulags miðborgar, m.a. með tilliti
til nýbygginga og endurnýjunar hús-
næðis.
Því miður er það svo að borgaryf-
irvöldum í Reykjavík hefur gjörsam-
lega mistekist í þessum efnum. Því
má halda fram að kaupmenn í miðbæ
Reykjavíkur séu í gíslingu skipulags-
yfirvalda. Það má nánast ekki hreyfa
við neinu. Flest hús, eldri en hundrað
ára, eru á verndarskrá, sem er í raun
fáránlegt og á ekkert skylt við að
eðlilega verndarstefnu. Fyrir til-
stuðlan skipulagsyfirvalda má segja
að fyrri kynslóðir hafi tekið núver-
andi miðbæjarkaupmenn í gíslingu.
Kaupmenn og fjárfestar verða að fá
að breyta og fjarlægja ýmis gömul
og úr sér gengin hús til að rýma fyrir
nýju og betra húsnæði sem hentar
verslun í dag. Annars er úti um mið-
bæjarverslun.
Klámstaðir eru orðnir æ meira
áberandi í miðborg Reykjavíkur.
Þessum stöðum hefur fylgt eitur-
lyfjaneysla, glæpir, kvenfyrirlitning
og önnur vandræði. Þetta verður að
uppræta. Ein afleiðing þessarar þró-
unar er að verslun hefur hörfað. Það
er skylda borgaryfirvalda að stýra
þróun miðborgarinnar og leggja
megináherslu á að gera hana að
öruggum, skemmtilegum og fjöl-
breyttum stað þar sem
óhætt er að fara um á
öllum tímum. Þær
skyldur sínar hafa
borgaryfirvöld í
Reykjavík gjörsamlega
vanrækt.
Á næstu misserum
mun framtíð miðborgar
Reykjavíkur ráðast.
Smáralind í Kópavogi,
stærsta verslunarmið-
stöð á Íslandi, er eitt
öruggusta merki um
athafna- stefnu- og
metnaðarleysi borgar-
stjórnar Reykjavíkur.
Kaupmenn fagna nýj-
um og glæsilegum
verslunarmiðstöðum, sem sinna sí-
breytilegum þörfum viðskiptavina,
en telja það jafnframt vera skyldu
sína að standa vörð um uppbyggingu
og viðgang miðborgar Reykjavíkur.
Með áframhaldandi undanhaldi
breytist miðborg Reykjavíkur í sam-
safn sóðabúlla þar sem stórhættu-
legt er að fara um þegar skyggja tek-
ur. Við kaupmenn hvetjum alla til að
standa saman í að skapa lifandi mið-
borg með fjölbreytta starfsemi, sem
getur verið okkur öllum til sóma.
Haukur Þór
Hauksson
Miðborgin
Miðborg Reykjavíkur
breytist í samsafn
sóðabúlla, segir Haukur
Þór Hauksson, þar
sem stórhættulegt
er að fara um þegar
skyggja tekur.
Höfundur er kaupmaður
í Reykjavík og formaður Samtaka
verslunarinnar – FIS.
Miðbæjarverslun
í gíslingu borgar-
yfirvalda
„FACTORING“ og „outsourcing“
eru orð sem koma aftur og aftur fyrir
í umræðum manna á meðal og gott ís-
lenskt orð sem lýsir þjónustunni eru
ekki vel þekkt. „Factoring“ er þýtt í
orðabókum sem kröfukaup en orðið
factor kemur úr latínu og hefur fjöl-
margar þýðingar í ensku t.d. stærð-
fræði en er á ensku viðskiptamáli not-
að yfir þá sem sjá um innheimtu og
fjármögnun viðskiptakrafna. „Fac-
toring“ er í dag notað um þá þjónustu
sem felur í sér mat á lánshæfi skuld-
ara, ráðgjöf í fjárstýringu, fjármögn-
un, tryggingar og innheimtu á við-
skiptakröfum auk bókunar og
afstemmingar innborgana. Fyrirtæki
sem veita slíka þjónustu að fullu eða
að hluta, geta verið bankar, trygg-
ingafélög eða fjármálafyrirtæki sem
sérhæfa sig á þessu sviði. Orðið
greiðsluþjónusta hefur verið notað í
stað „factoring“ hér á landi.
„Outsourcing“ er hins vegar notað
óbreytt í flestum tungumálum t.d. í
Skandinavíu og er lýsing á þjónustu
fyrirtækja sem taka að sér ákveðna
þætti í rekstri fyrirtækja svo sem
tölvumál, lagermál eða fjármál eins
og lánsviðskipti sbr. greiðsluþjón-
ustu. Hér notum við orðið vistun, þ.e.
að vista ákveðna starfsemi hjá öðrum
en einnig hefur verið notað orðið hýs-
ing.
Í þessari grein mun ég reyna að
svara því hvort og þá fyrir hverja
borgar sig að nýta sér vistunarþjón-
ustu og þá sérstaklega greiðsluþjón-
ustu.
Í Bretlandi og Skandinavíu hefur
þeim fyrirtækjum fjölgað mikið sem
nýta sér nútíma
greiðsluþjónustu
(„factoring“) og mark-
miðið er það sama hjá
þeim öllum, að ná
auknu hagræði í
rekstri og geta vaxið
með lágmarkstilkostn-
aði. Það hentar þó ekki
öllum fyrirtækjum að
nýta sér þessa þjón-
ustu og leiðir ekki allt-
af til sparnaðar.
Fyrirtæki, sem
velta meira en 30 m.kr.
á ári, hafa skipulag á
bókhaldinu, eiga
möguleika á að stækka
á markaðinum og selja
til fleiri en 5 til 10 aðila að jafnaði í
lánsviðskiptum, eiga góða möguleika
á að bæta afkomu sína með því að
nýta sér vistun eða greiðsluþjónustu.
Í „factoring“-viðskiptum kemur
fram tvenns konar sparnaður við vist-
un, í fyrsta lagi vegna aukins fjár-
magns í rekstrinum og í öðru lagi
vegna beins sparnaðar við að flytja
ákveðna hluta starfseminnar yfir til
þjónustufyrirtækisins.
Það fjármagn sem kemur í stað við-
skiptakrafnanna nýtist til áframhald-
andi vaxtar, bætir lánskjör hjá birgj-
um og gefur möguleika á
staðgreiðsluafslætti. Fjármagnið má
einnig nýta í arðbærar fjárfestingar,
kaup á annarri rekstrareiningu,
tækjabúnaði eða til hagræðingar.
Skoðum lítið dæmi um sparnað.
Lánskjör hjá ákveðnum birgi eru
sögð vaxtalaus til 30 daga (án þess að
vera það í raun). Vaxta-
þátturinn kemur í ljós
þegar leitað er eftir stað-
greiðsluafslætti, sem
gæti verið 4,0% en það
segir okkur að ársvextir í
þessum greiðslufresti
eru 48% (sé miðað við
flata vexti). Því er það
sparnaður fyrir öll fyrir-
tæki sem hafa slík
greiðslukjör að velja
greiðsluafsláttinn ef það
er nokkur kostur jafnvel
þótt greiða þurfi allt að
48% ársvexti af lánum
sem tekin eru til að fjár-
magna staðgreiðsluna.
Hér á landi er auðvelt
að benda á hagkvæmni stærðarinnar
enda flest íslensk fyrirtæki smá í
sniðum í alþjóðlegum samanburði.
Þau fyrirtæki sem geta stækkað án
verulegra takmarkana annaðhvort á
innanlandsmarkaði eða í útflutningi
geta nýtt sér þessa augljósu hag-
kvæmni. Stjórnandi í slíku fyrirtæki
þarf að spyrja sig hver jaðarhagnað-
urinn sé af hverri krónu sem veltan er
aukin um og hvaða möguleikar og
hvaða takmarkanir séu á stækkun.
Þarf að stækka húsnæði, fjölga
starfsmönnum, fjárfesta í vélbúnaði
o.s.frv.?
Niðurstaðan úr slíkum athugunum
leiðir oftast í ljós, sumum til mikillar
furðu, að arðsemi hverrar krónu (eða
milljóna króna) í veltuaukningu, er
margföld á við þá arðsemi sem fengist
hefur af rekstrinum hingað til.
Með greiðsluþjónustu og vistun
annarrar sérhæfðrar þjónustu er fyr-
irtækjum gert kleift að ráða við enn
meiri veltu en ella án fjárfestinga í
húsnæði, tækjum og mannskap. Svig-
rúm fyrirtækja eykst, tækifæri er til
að ná í aukin verkefni og lausafjár-
staða fyrirtækja batnar. Á sama tíma
verður áhættan í lánsviðskiptum
minni með fyrirbyggjandi aðgerðum
annars vegar og greiðslutryggingum
hins vegar.
Samstarf við þjónustufyrirtæki á
þessu sviði veitir mörgum stjórnend-
um aðhald og auðveldar skipulag á
verkferlum í skrifstofustörfum. Báðir
aðilar verða að geta treyst hvor öðr-
um fullkomlega og þeir þurfa að hafa
sömu hagsmuni. Það er verið að koma
á verkaskiptingu sem aðilar eru sam-
mála um og mikil samskipti eru nauð-
synleg til að samstarfið gangi vel upp.
Þjónustufyrirtækin segja gjarnan
„Sinntu því sem þú gerir best, það
gerum við“. Stjórnendur fyrirtækja
sem stunda lánsviðskipti og hafa
möguleika á vistun geta tekið undir
þetta slagorð og sparað töluvert í sín-
um rekstri með því að nýta greiðslu-
þjónustu og vistun.
Hlutverk þeirra sem sinna
greiðsluþjónustu er meðal annars að
fylgjast með stöðu atvinnugreina um
allan heim og vera vakandi varðandi
breytingar sem geta verið af efna-
hagslegum toga eða stjórnmálaleg-
um. Það verður sérstaklega áhuga-
vert að fylgjast með þróun heimsmála
frá sjónarhól þeirra sem sinna inn-
heimtu í alþjóðaviðskiptum. Eftir því
sem áhætta af lánsviðskiptum eykst
bæði innanlands sem utan, verða rök-
in enn sterkari fyrir því sjónarmiði að
hagkvæmast sé að láta aðra sjá um
stjórnun lánsviðskipta þannig að hver
sinni því sem hann er gerir best.
Agnar
Kofoed-Hansen
Höfundur er rekstrarverkfræðingur
og framkvæmdastjóri Midt
Factoring á Íslandi hf.
Hagræðing
Með greiðsluþjónustu
og vistun annarrar sér-
hæfðrar þjónustu er
fyrirtækjum gert kleift,
segir Agnar Kofoed-
Hansen, að ráða við
meiri veltu en ella.
Sparnaður eða sóun