Morgunblaðið - 20.10.2001, Blaðsíða 10

FRÉTTIR
10 LAUGARDAGUR 20. OKTÓBER 2001 MORGUNBLAÐIÐ
Á Alþingi Íslendinga gerist það
stundum að skemmtileg álitamál
skjóta óvænt upp kollinum við hefð-
bundnar umræður og draga að sér
alla athyglina. Þetta á ekki síst við
umræður um fjárlög og fjáraukalög
fjármálaráðherra hverju sinni, en í
þeim er ekki óalgengt að frjó um-
ræða og fjörug spinnist út frá ein-
stökum kostnaðarliðum. Getur slík
orðræða orðið hin forvitnilegasta og
segja má að sú hafi einmitt orðið
raunin fyrsta þingdag í síðustu viku í
umræðu um fjáraukalög. Það var þá
sem þingheimi varð ljós óvæntur
kostnaður við móttöku gjafar frá
frændum vorum Norðmönnum.
Það var einn fulltrúi Samfylking-
arinnar í fjárlaganefnd, Einar Már
Sigurðarson af Austurlandi, sem
benti á kostnaðarlið í fjáraukalög-
unum upp á 10 milljónir kr. vegna
merkrar gjafar til íslensku þjóð-
arinnar, Auðunarstofu að Hólum í
Hjaltadal. Benti hann á að skýringar
við kostnaðarliðinn fælust m.a. í
breyttu gengi og vaxtakostnaði.
„Það er óhjákvæmilegt að velta
fyrir sér hvernig slíkt getur verið
skýring á gjöf frá Norðmönnum til
okkar, þ.e. hvernig gjöfin geti verið
háð gengisbreytingum sem slík. Og
hvaða vaxtakostnaður hefur fallið á
þessa merku gjöf?“ spurði Einar
Már og sagði „alveg óhjákvæmilegt“
að þingheimi yrði gerð grein fyrir
því hvernig þessir hlutir hefðu orðið
til.
Þar með var forvitni blaðamanns
vakin og meðan Einar Már og fleiri
þingmenn gerðu fjölmarga aðra liði í
fjáraukalagafrumvarpinu að umtals-
efni, gluggaði hann í þingskjölin til
þess að rýna í fyrirliggjandi upplýs-
ingar um þessa merku gjöf Norð-
manna. Eftir nokkra leit lágu þær
upplýsingar fyrir að á Hólum hafi
verið unnið að smíði Auðunarstofu;
gjöf frá Félagi skógareigenda í
Harðangri. Fólst gjöfin í mestöllu
timbri í húsið, sérvöldu timbri sem
valið var í skógi og síðan þurrkað og
unnið í Noregi til uppsetningar. Á
sínum tíma mun hafa verið ákveðið
af hálfu íslenskra stjórnvalda að
taka við þessari gjöf og koma húsinu
upp. Á fjárlögum 1999 voru ákveðn-
ar 12 milljónir kr. vegna Auð-
unarstofu, sama upphæð ári síðar og
alls 33 milljónir kr. fyrir árið 2001.
Samtals gera þetta 57 milljónir kr.
og er þá gert ráð fyrir að eftir standi
22 milljónir af kostnaði við húsið. Er
ætlunin að það fé komi af fjárlögum
2002 og frá biskupsstofu. Auk lið-
arins af fjáraukalögum 2001 upp á
10 milljónir er því ljóst að kostnaður
við móttöku gjafarinnar frá vinum
vorum í Harðangri nemur ekki undir
89 milljónum kr.!
Væntanlega hafa íslensk stjórn-
völd ekki séð fyrir hin miklu útgjöld
við móttöku gjafarinnar. Allt að einu
kom Geir H. Haarde fjármálaráð-
herra um síðir í umræðunni að þess-
um lið sem Einar Már hafði óskað
nánari skýringa á.
„Hér er um það að ræða að aðilar í
Noregi færðu Íslendingum gjöf. Það
er alveg rétt að þessi gjöf er þeim
annmörkum háð að viðurinn í þetta
hús sem kemur frá Noregi er gefinn
Íslendingum sem tré úti í skógi í
Noregi. Það kostar sitt í norskum
krónum að gera sér mat úr þeim
efnivið,“ sagði Geir og sýndist blaða-
manni nú áhugi þingheims á þessu
máli hafa vaxið um allan helming.
„Vissulega er þetta allt heldur
óvenjulegt mál. Vegna þess hvernig
það er í pottinn búið hafa því miður
fallið til ótrúlega miklir og stórir
kostnaðarliðir vegna verkefnisins.
Mér finnst það afskaplega leiðinlegt,
ég verð bara að viðurkenna það.
Hún er undarleg og óvenjuleg sagan
sem tengist þessu húsi. En þetta hús
verður að klára að byggja fyrst að á
því var byrjað. Norðmenn gáfu okk-
ur efnivið sem notaður verður til að
byggja upp þetta fornfræga mann-
virki. Við verðum auðvitað að manna
okkur upp í að klára þetta verk,“
sagði fjármálaráðherrann.
Nokkur umræða spannst enn um
Auðunarstofu og sagði Einar Már
glaðbeittur að ráðherrann hefði svo
sannarlega hitt naglann á höfuðið
með því að orða þetta svo að Norð-
menn hefðu gefið okkur efnivið.
Lokaorðin átti þó fjármálaráð-
herrann, sem er, eins og kunnugt er,
af norskum ættum: „Það gaukaði því
að mér einn þingmaður hvort við
gætum nú ekki fundið eitthvað
skemmtilegt til að senda Norð-
mönnum svona í vináttuskyni, en ég
veit ekki um það.“
Já, hvað skal nú gefa frændum
vorum?

  



Hvað skal nú gefa frændum vorum?
EFTIR BJÖRN INGA HRAFNSSON
ÞINGFRÉTTAMANN
bingi@mbl.is
EKKI stendur til að ráðast í lest-
arsamgöngur milli Keflavíkur og
höfuðborgarsvæðisins á næstunni
en kostnaðurinn við það er svip-
aður og framlag ríkisins til umferð-
armannvirkja á höfuðborgarsvæð-
inu og tvöföldun Reykjanesbrautar
næstu 12 árin.
Sturla Böðvarsson, samgöngu-
ráðherra, segir mikilvægt að fólk
átti sig á því að áform ríkisins séu
að tvöfalda Reykjanesbraut og
lestarsamgöngur á milli Keflavíkur
og höfuðborgarsvæðisins séu ekki á
dagskrá á næstu árum.
Greint var frá því á fimmtudag
að tekjur af hraðlest á milli
Reykjavíkur og Keflavíkur myndu
standa undir rekstrarkostnaði lest-
arinnar en eftir stæði um 24 til 30
milljarða króna framkvæmda-
kostnaður, samkvæmt skýrslu sem
unnin var fyrir Orkuveitu Reykja-
víkur og borgarverkfræðinginn í
Reykjavík.
Sturla Böðvarsson segir ljóst að
með tvöföldun Reykjanesbrautar
aukist afkastageta hennar. Þegar
tvöföld Reykjanesbraut anni ekki
lengur umferðinni hljóti að verða
tekið til skoðunar hvort lest sé sá
kostur, sem eigi að velja, fremur en
að breikka brautina. Á þetta þurfi
að leggja kalt mat vegna þess að
tekjur af lest standi einungis undir
föstum rekstrarkostnaði og greiði
væntanlega ekkert í vexti eða af-
borganir af stofnkostnaði, eins og
fram hafi komið í kynningu á
skýrslunni, sem unnin hafi verið
fyrir Orkuveitu Reykjavíkur og
borgarverkfræðinginn í Reykjavík.
Þessi fjárhæð, um 24 til 30 millj-
arða kostnaður við lest, sé svipuð
og gert sé ráð fyrir að ríkið leggi í
umferðarmannvirki á höfuðborgar-
svæðinu og tvöföldun Reykjanes-
brautar næstu 12 árin. Allir verði
að gera sér grein fyrir hvað lest sé
mikil fjárfesting og þess vegna
þurfi að meta mjög rækilega hvort
lest sé sá kostur sem sé þjóðhags-
lega hagkvæmur. Fyrsti áfangi
skýrslunnar sýni ekki fram á það
og þess verði að gæta að gefa fólki
ekki einhverjar falskar vonir um
lausn sem felist í lest. Fámennið
geri það að verkum að hagstæðasti
kosturinn verði að verða fyrir val-
inu á þessari leið eins og öðrum.
Lestarsamgöngur ekki
á dagskrá á næstunni
Áformin eru að tvöfalda Reykjanes-
braut, segir samgönguráðherra
INGIBJÖRG Sólrún Gísladóttir
borgarstjóri segist líta á stofnkostn-
að við byggingu járnbrautarlestar á
milli Keflavíkurflugvallar og
Reykjavíkur á sama hátt og annan
kostnað vegna framkvæmda ríkis og
sveitarfélaga við samgöngumann-
virki. Í því sambandi sé nauðsynlegt
að meta þjóðhagslega hagkvæmni
þegar ákveðið verður hvort af fram-
kvæmdinni verði.
„Ég rökstyð það með sama hætti
og gert er í öllum öðrum löndum þar
sem sett eru upp slík samgöngutæki
þar sem ríki og sveitarfélög hafa yf-
irleitt staðið undir fjárfestingunni.
Við gerum það líka með vegina og
þetta er bara hluti af stofnbrauta-
kerfinu og eðlilegt að það komi inn í
þá heildarmynd,“ segir borgarstjóri.
Að sögn Ingibjargar Sólrúnar er
ekki dregið í efa, þegar talað er um
svæðisskipulag á höfuðborgarsvæð-
inu til næstu 25 ára, að ríki og sveit-
arfélög eigi að standa undir allt að 60
milljarða fjárfestingu í stofnbraut-
um og segist hún ekki líta stofn-
kostnað við uppsetningu járnbraut-
arlesta öðrum augum. „En ég tel
hins vegar mjög mikilvægt, þegar
um svona framkvæmd er að ræða
eins og aðrar í þessu stofnbrauta-
kerfi, að menn reyni að meta arð-
semina og hinn þjóðhagslega hag af
framkvæmdinni.“
Gæti stuðlað að því að flytja
allt flug á einn stað
Borgarstjóri segir að meta þurfi
m.a. hagkvæmni þess að nýta inn-
lenda orku í stað innfluttra orku-
gjafa og einnig komi umhverfismál
inn í myndina. Slysum myndi líklega
fækka og möguleikar aukast á að
draga úr fjárfestingum annars stað-
ar. Þá bendir Ingibjörg Sólrún á að
vitað sé að landverð hækki þar sem
ráðist sé í framkvæmdir við járn-
brautarlestir, bæði við endastöðvar
og meðfram slíkum brautum. „Það
er ekki búið að taka þessa þætti inn í
útreikninga á hagkvæmni lestar en
það verður gert í næsta fasa, það er
að meta hinn þjóðhagslega ávinning
andspænis stofnkostnaðinum,“ segir
borgarstjóri.
Ingibjörg Sólrún segist ekki geta
lagt á það mat á þessari stundu hvort
lest sé hagkvæmari kostur en upp-
bygging vegakerfisins milli Reykja-
víkur og Keflavíkur, en bendir á að
lest sé bæði fljótvirkari aðferð og
væntanlega mun hættuminni. Þá
gæti tilkoma lestar orðið þáttur í því
að færa allt flug á einn stað. „Ef það
yrði ákveðið núna að fara út í athug-
un á þessum þjóðhagslega ávinningi,
þá væri hægt að ljúka því verki í
febrúar eða mars á næsta ári,“ segir
borgarstjóri.
Meta þarf
þjóðhagslega
hagkvæmni
KJARTAN Magnússon, borgar-
fulltrúi Sjálfstæðisflokks, segir hug-
myndir um framkvæmdir við járn-
brautarlest milli Reykjavíkur og
Keflavíkur óraunhæfar þar sem ljóst
sé að tekjur muni ekki standa undir
stofnkostnaði. Jafnframt telur hann
þær forsendur, sem koma fram í
áfangaskýrslunni og gefa til kynna
að tekjur muni standa undir rekstr-
arkostnaði, hæpnar.
„Þessi skýrsla er mjög athyglis-
verð að mörgu leyti og ég held að
niðurstaða hennar sýni best hve
kostnaðurinn yrði gífurlega mikill og
ekki minni en 24 til 30 milljarðar
króna. Þannig að mér finnst skýrsl-
an algerlega sýna að slíkur kostur
mun ekki standa undir sér, engan
veginn,“ segir Kjartan.
Gæluverkefni og
skattgreiðendur
Hann segir hugmyndir borgarfull-
trúa R-listans um járnbrautarlest til
Keflavíkur sýna vel þá tilhneigingu
margra stjórnmálamanna að tala
digurbarkalega um stórframkvæmd-
ir og hvað þeir gangi langt í rök-
semdafærslu fyrir því að velta kostn-
aði við „gæluverkefni“ yfir á
skattgreiðendur.
„Ég satt að segja botnaði ekkert í
þeim orðum borgarstjóra að með
þessari skýrslu hefðu líkur á að af
framkvæmdinni gæti orðið aukist.
Það liggur í fyrsta lagi ekkert fyrir
um hvernig staðið verður undir þess-
ari gífurlegu fjárfestingu. Ég teldi
mjög óeðlilegt að borgin veitti fjár-
magn til verksins, því hér er um að
ræða samgöngur á milli landshluta
og þá ætti í raun bróðurparturinn
eða allt verkið að lenda á ríkinu, eðli
málsins samkvæmt,“ segir Kjartan
og bætir því við að ríkisvaldið muni
tæpast vilja standa undir þessum
kostnaði.
Þá bendir Kjartan á að með tvö-
földun Reykjanesbrautar styttist
ferðatíminn milli Keflavíkur og
Reykjavíkur og það muni styrkja bíl-
inn sem ferðamáta. Einnig telur
Kjartan óvíst að fólk velji lestina um-
fram flugrútuna, eins og gert sé ráð
fyrir í skýrslunni, þar sem flugrútan
veitir m.a. þá þjónustu að sækja
ferðalanga á hótel í bænum og aka
þeim beint á flugvöllinn.
Kjartan Magnússon,
borgarfulltrúi
Sjálfstæðisflokks
Hugmyndir
um lest
óraunhæf-
ar vegna
kostnaðar
Soroptimistaklúbbur Árbæjar
veitti Klúbbnum Geysi styrk í
gær að upphæð 100 þúsund krón-
ur. Klúbburinn Geysir er vett-
vangur einstaklinga sem eiga við
geðræn veikindi að stríða og var
stofnaður hér á landi árið 1997
en starfsemin hófst af alvöru
tveimur árum seinna.
Frá þeim tíma hafa samtökin
stækkað hratt og eru nú um 80
virkir félagar í klúbbnum, sem er
hluti alþjóðahreyfingarinnar
Fountain House.
Hugmyndafræði Fountain
House gengur út á að líta ekki á
félaga sem sjúklinga heldur ein-
staklinga sem taka ábyrgð á eig-
in lífi og reka þeir klúbbana á
eigin forsendum þar sem allar
ákvarðanir eru teknar af fé-
lagsmönnum sjálfum.
Morgunblaðið/Ásdís
Anna S. Valdimarsdóttir hjá Klúbbnum Geysi tekur við styrknum frá
Elínu Aðalsteinsdóttur formanni, Torfhildi Samúelsdóttur varafor-
manni og Sigríði Marteinsdóttur í Soroptimistaklúbbi Árbæjar.
Soroptimistar styrkja
Klúbbinn Geysi